Mađari u Sjedinjenim Američkim Državama
Mađari u Sjedinjenim Američkim Državama (mađ. amerikai magyarok) stanovnici su Sjedinjenih Država, koji se izjašnjavaju kao Mađari ili imaju mađarsko poreklo. Bilo je nekoliko talasa značajne mađarske imigracije, naročito u periodu od 1870. godine do početka Prvog svetskog rata, kada se između 650.000-700.000 etničkih Mađara naselilo u SAD, a većina njih su napustili svoje zemlju jer su bili nekvalifikovani radnici[1].
 | |||||||||
| |||||||||
| Ukupna populacija | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.468.069 (2013), 0.5% čitave populacije Sjedinjenih Država | |||||||||
| Jezici | |||||||||
| engleski, mađarski i jidiški | |||||||||
| Religija | |||||||||
| Katolicizam, protestantizam, judaizam i istočna katolička crkva | |||||||||
| Srodne etničke grupe | |||||||||
| Mađarska dijaspora | |||||||||
.jpg)
.jpg){kind=small}
Istorija uredi
Godine 1583. mađarski pesnik Stefanus Parmenus se pridružio ekspediciji Gilberta Hamprija u Severnu Ameriku sa namerom da piše hroniku putovanja i otkrića. Parmenus je stigao u Njufaundlend i postao verovatno postao prvi Mađar u Novom svetu[2].
Mađari su se dugo nasenjavali u Novi svet, a jedan od poznatijih ljudi tog vremena bio je Majkl Kovač, osnivač američke konjice, aktivan vojnik u američkom ratu za nezavisnost[3]. Mađari su od tada održavali konstantnu emigraciju u Sjedinjene Države, međutim, najveće i najpoznatije migracije bile su one neposredno pre Prvog svetskog rata.
Agoston Harazati, koji se naselio u Viskonsin 1840. godine, bio je prvi Mađar koji se stalno nastanio u Sjedinjenim Državama[4], a drugi Mađar naseljen na ovom prostoru je napisao knjigu o Sjedinjenim Državama na svom maternjem jeziku[5]. Nakon što se preselio u Kaliforniju 1849. godine, Harazati je osnovao plantažu vinovih loza u Sonomi i uvezao više od 100.000 sadnica evropske vinove loze. On je danas poznat kao "otac Kalifornijskog vinogradarstva" ili "Otac savremene proizvodnje vina u Kaliforniji"[6].
Prvi veliki talas emigracije iz Mađarske u Sjedinjene Države desio se u periodu od 1849-1850. godine, kada je tkzv. "Četrdeset osam ljudi" pobeglo od odmazde od austrijskih vlasti nakon poraza mađarske revolucije 1848. godine[7]. Do 1860. godine 2.710 Mađara živelo je u SAD a najmanje 99 njih su se borili u građanskom ratu. Njihova motivacija za borbu je bila demokratija, želja za avanturom, potvrđivanje njihovih vojnih sposobnosti i solidarnost sa svojim američkim susedima[8].
Tokom poslednjih decenija 19. veka i prvih decenija 20. veka, SAD su doživele imigrantski bum prvenstveno od južnih i istočnih Evropljana, a među njima oko 650.000-700.000 mađarskih govornika. Za razliku od visoko obrazovanih imigranata koji su stigli u SAD 1849. godine, drugi mađarski talas obuhvatao je uglavnom siromašne i neobrazovane imigrante koji su tražili bolji život u Sjedinjenim Državama. Većina od 2 miliona imigranata iz Kraljevine Mađarske nisu bili etnički Mađari, već su priladali rumunskoj ili nemačkoj manjini iz Kraljevine Mađarske. Povećanje imigracije iz Mađarske je takođe zabeleženo posle Drugog svetskog rata i Holokausta, od čega je značajan procenat imigranata bio jevrejskog porekla. Okolnosti trećeg talasa emigracije imale su mnogo zajedničkog sa prvim talasom. 1956. godine. Mađarska je ponovo bila u ratu. Kao revolucija 1848. godine, mađarska revolucija iz 1956. godine protiv Sovjetskog Saveza nije uspela i dovela do emigracije 200.000 ljudi koji su bežali od progona nakon revolucije, od kojih je 40.000 njih pronašlo put do Sjedinjenih Država[9]. Postojala je obnovljena ekonomska migracija nakon završetka komunizma u Mađarskoj u periodu devedesetih do dvehiljaditih godina.
Demografija uredi
Prema popisu stanovništva u Sjedinjenim Američkim Državama 2010. godine, u ovoj zemlji živelo je 1.563.081[10] Mađara ili osoba mađarskog porekla, a prema podacima iz popisa iz 2000. godine, 1.398.724 lica se izjašnjavalo da su mađarskog porekla[11]. Procene broja Mađara u Sjedinjenim Državama premašuju 4 miliona, ali uključuju i veliki broj etničkih mađarskih imigranata od kojih su većina emigrirala iz Rumunije, Čehoslovačke ili bivše Jugoslavije.
Države sa najvećim procentom Mađarskog stanovništva u Sjedinjenim Državama su[12][13] :
| Država | Populacija |
|---|---|
| Ohajo | 203.417 |
| Njujork | 157.863 |
| Kalifornija | 133.988 |
| Pensilvanija | 132.184 |
| Nju Džerzi | 115.615 |
| Mičigen | 98.036 |
| Florida | 96.885 |
Najveći procenat Mađara u Sjedinjenim Državama nalazi se u Kiruas Joelu u Njujorku (velika većina stanovnika su Hasidski Jevreji koji pripadaju dinastiji Satmar Hasidik, koja potiče iz Mađarske), gde se 18,9% [14] ukupnog stanovništva izjašnjava da ima mađarsko poreklo. Ostala mesta sa preko 10% mađarskog stanovništva su : Ferport Haror, Ohajo (14,1%) [15] i Zapadni Pik, Pensilvanija (11,7%)[16]. U više od 100 drugih okruga ima više od 5% stanovnika mađarskog porekla, a najveći broj Mađara u Sjedinjenim Državama, na istom mestu živi u Njujorku. U Solingford Senteru takođe postoji veliki broj stanovništva mađarskog porekla, a oni u ovom mestu imaju svoj klub i zajednicu.
Galerija uredi
-
Mađarska katolička crkva Sveti Stefan u Birmingemu, Ohajo -
Statua Lajuša Košuta na Menhetnu, Njujork -
Mađarska reformatorska crkva u Ohaju -
Mađarski imigranti tokom slavlja u Klivilendu, 1913. godine -
Rasprostranjenost Mađara u Sjedinjenim Državama (2000) -
Mađarska reformatorska crkva u Pensilvaniji -
Mađarska crkva Svete Elizabete u Pensilvaniji
Reference uredi
- ^ Steven Béla Várdy, "Hungarian immigrants" (immigrationtounitedstates.org)
- ^ Dictionary of Canadian biography - PARMENIUS, STEPHANUS
- ^ Mappen, Marc; Lurie, Maxine N. (2004). „Hungarians”. Encyclopedia of New Jersey. Rutgers University Press. str. 395. ISBN 978-0-8135-3325-4. Pristupljeno 1. 10. 2008.
- ^ Brian McGinty, Strong Wine: The Life and Legend of Agoston Haraszthy (Stanford University Press, 1998), 1.
- ^ Útazás Éjszakamerikáában (Travels in North America), Pest, 1846, 2d ed., Pest, 1850; McGinty, Strong Wine: The Life and Legend of Agoston Haraszthy, 101.
- ^ Pinney, Thomas, A History of Wine in America (University of California Press, 1989), 269; McGinty, Strong Wine: The Life and Legend of Agoston Haraszthy, 1.
- ^ Steven Béla Vardy, "Lajos Kossuth and the Slavery Question in America," East European Quarterly (2005) 39#4 pp 449-464.
- ^ Istvn Korn'l Vida, Hungarian Emigres in the American Civil War: A History and Biographical Dictionary (2011) excerpt and text search
- ^ UN General Assembly Special Committee on the Problem of Hungary (1957) „Chapter VIII The Question Of The Presence And The Utilization Of The Soviet Armed Forces In The Light Of Hungary's International Commitments, Section D. The demand for withdrawal of Soviet armed forces, para 339 (p. 105)” (PDF). (1.47 MB)
- ^ „United States - QT-P13. Ancestry: 2000[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 10. 11. 2011. g. Pristupljeno 09. 04. 2020. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ „Ancestry 2000”. US Census Bureau. 2000. Arhivirano iz originala 25. 11. 2011. g.
- ^ Data Access and Dissemination Systems (DADS). „American FactFinder - Results”. Pristupljeno 17. 3. 2015.
- ^ „Hungarians in the United States”. US Census Bureau. Hungarian Human Rights Foundation. Arhivirano iz originala 21. 07. 2013. g. Pristupljeno 9. 12. 2008.
- ^ „Ancestry maps - Hungarian communities”. ePodunk. Arhivirano iz originala 06. 09. 2015. g. Pristupljeno 9. 12. 2008.
- ^ „Fairport Harbor, Ohio”. Pristupljeno 17. 3. 2015.
- ^ „West Pike Run township, Washington County, Pennsylvania (PA)”. Pristupljeno 17. 3. 2015.
