Medalja časti (SRJ)
Medalja časti je bilo veliko odlikovanje Savezne Republike Jugoslavije i Državne zajednice Srbije i Crne Gore. Medalja je ustanovljena 4. decembra 1998. godine donošenjem Zakona o odlikovanjima SRJ. Dodeljivao ga je predsednik Republike, a kasnije predsednik Državne zajednice SCG. Medalja časti ima jedan stepen dodeljuje se za djela ličnog herojstva, izvan i iznad zahtjeva dužnosti.[1] Zakonom je predviđeno da pravni nasljednici mogu predati, zajedno sa ukazom, medalju vojnoj muzejskoj ustanovi na trajno čuvanje.
| Medalja časti | |
|---|---|
Dodeljuje  SRJ | |
| Tip | veliko odlikovanje |
| Dodeljuje se za | za djela ličnog herojstva, izvan i iznad zahtjeva dužnosti |
| Status | ne dodeljuje se više |
| Traka |  |
| Ustanovljen | 4. decembra 1998. |
Istorijat uredi
Početkom 1999, Savezna kancelarija za pripremu prijedloga statuta odlikovanja SRJ, po pozivu je angažovala određen broj renomiranih likovnih umjetnika za izradu njegovog idejnog rješenja. Između ostalih ponuđenih rješenja Medalje časti, dva autora su privukla pažnju svojom originalnom kompozicijom. Prefesor Univerziteta umetnosti u Beogradu, akademski vajar Zorica Janković, je ponudila zanimljivo idejno rješenje Medalje časti kružnog oblika u kome je upisan reljefni krst (grčkog tipa). U centru krsta je utisnut kvadratni medaljon u kome se nalazi lik slavnog kučkog vojvode Marka Miljanova (1833-1901). Na naličju medalje je moralni i životni kredo ovog znameni tog vojskovođe, junaka i pisca: "JUNAŠTVO JE BRANITI SEBE OD DRUGOGA, A ČOJSTVO JE BRANI TI DRUGOGA OD SEBE". Projektovana veličina medalje (prečnik 50mm) je trebala da se realizuje u tombaku sa odgovarajućom galvanizacijom u zlatu i srebru.[2]
Drugo likovno rješenje predložio je poznati novosadski vajar Vladimir Labat - Rovnjev, koji je autor usvojenih idejnih nacrta za još tri savremena jugoslovenska odlikovanja. Njegov idejni predlog Medalje časti je prihvaćen od strane Savezne vlade, kao konačan izgled insignije Medalje časti. Vladimir Labat je ovo Veliko odlikovanje projektovao, zbog njegovog visokog ranga koje ono zauzima u hijerarhiji odlikovanja SRJ, iznad mnogih ordena, upravo u formi ordenske zvezde. Tako medalja časti po svom originalnom dizajnu osmokrake zvezde, koja se nosi na traci oko vrata, predstavlja novinu u našim ordenskim sistemima.[2]
Ovo veliko odlikovanje SRJ izrađeno je u tehnici kovanja u Zavodu za izradu novčanica i kovanog novca u Topčideru, u prvoj polovini 1999, od pozlaćenog i posrebrenog tombaka, polihromnog transparentnog emajla i zlatnog hrastovog vijenca, finoće .585. Zlatan venac je imala samo prva (ratna) emisija. Svi kasniji primerci Medalje časti imaju ovu aplikaciju u vidu kružnog hrastovog venca izrađenu od pozlaćenog tombaka. Zlatan venac ima utisnuta tri žiga u svoje listove (za finoću izrade, državne kontrole i proizvođača). Samo su četiri primjerka ove insignije izrađena sa hrastovim vijencem od 14-to karatnog zlata. Na reversu ove medalje nalazi se utisnut žig proizvođača-ZIN.[2]
Izgled odlikovanja uredi
Medalja časti izrađena je u obliku osmokrake posrebrene zvijezde, prečnika 55mm, čiji su kraci zrakasti u obliku sečiva mačeva. Na zvjezdastoj osnovi apliciran je zlatni hrastovi vijenac, prečnika 34mm. U okviru vijenca je kružni medaljon podijljen na četiri polja jednake veličine. Prvo i četvrto polje pokriveni su plavim emajlom. Na njima je apliciran srednjovjekovni posrebreni mač. Na drugom crveno emajliranom polju nalazi se srebrni krst sa četiri srebrna ocila (heraldički atribut federalne jedinice Srbije). Na trećem crveno emajliranom polju nalazi se zlatni lav u hodu(heraldički atribut federalne jedinice Crne Gore). Na naličju se nalazi aplicirana ulica sa reljefno utisnutim narodnim ornamentom kroz koji je prrovučena traka za nošenje. Vrpca medalje izrađena je od moarirane svile tamnoplave boje, širine 36mm. Medalja časti nosi se na traci oko vrata.[3]
Nosioci odlikovanja uredi
Medalja časti je dodjeljena od osnivanja, krajem 1998. do kraja 2001, samo devetorici vojnih lica. Prvi nosilac Medalje časti bio je potpukovnik avijacije, pilot Sreta (Milenka) Malinović. On je odlikovan Ukazom tadašnjeg predsjednika Slobodana Miloševića,od 29. marta 1999. godine, kako se navodi, "za djela ličnog herojstva u odbrani našeg neba za vrijeme NATO agresije". Odlikovan je i desetar Vojske Jugoslavije Branko (Milisava) Aleksić 16. juna 2001. U toku 2002. i 2003. Medaljom časti su posthumno odlikovani Aleksandar Berić, poručnik bojnog broda monitora "Drava" i profesor Lazar Pantelić "za svesno opredeljenje da pođe u smrt sa svojim đacima na streljanju u Kragujevcu 21. oktobra 1941.[2]
Reference uredi
- ^ „Zakon o odlikovanjima Savezne Republike Jugoslavije”. Službeni list SRJ. 59. 4. 12. 1998.
- ^ a b v g Stolica, Radomir (2005). „Medalja časti”. Dinar. 19.
- ^ „Odluka o opisu znakova odlikovanja Savezne Republike Jugoslavije i njihovih minijatura, kao i načinu njihovog nošenja”. Službeni list Savezne Republike Jugoslavije. 36: 6. 4. 8. 2000.
Literatura uredi
- Stolica, Radomir (2005). „Medalja časti : Veliko odlikovanje Savezne Republike Jugoslavije za herojska dela njenih građana” (PDF). Dinar : numizmatički časopis. Beograd: Srpsko numizmatičko društvo (24): 82—83. ISSN 1450-5185. COBISS.SR 130179340 COBISS.SR 66160140 COBISS.RS 66160140