Mesto stradanja Duboka dolina
Mesto stradanja Duboka dolina se nalazi na ulazu u Surdulicu iz pravca Vladičinog Hana i predstavlja mesto gde su Bugari izvršili najveći broj ubistava u periodu od 1915. do 1918. godine u Surdulici.
Istorijski podaci uredi
Bugarski okupatori su od 1915. do 1918. godine Surdulicu pretvorili u klanicu Srpskog naroda. Surdulica zauzima prvo mesto u odnosu na druge gradove po broju ubijenih u njenoj okolini. Tačan broj ubijenih Srba u Surdulici do današnjeg dana nije poznat.
Najveće mesto stradanja i masovna gobnica u Surdulici tokom Prvog svetskog rata bila je Duboka dolina. Bugarske okupacione snage su u periodu od 1915. godine do kraja rata na ovom mestu vršile zverska ubijanja i mučenja civilnog stanovništva koje je sprovođeno sa teritorije bugarskog dela okupirane Srbije.
Odmah nakon Prvog svetskog rata na ovom mestu istraživanjima je utvrđeno da je Duboka dolina predstavljala mesto stradanja srpskog civilnog stanovništva u Surdulici. Arčibald Rajs i Vilijam Drajton vršili su ekshumacije žrtava, iskopavanja leševa i kostiju na lokalitetima zločina, koja je vršila Međunarodna komisija.
Geomorfološke karakteristike uredi
Duboka dolina je prilično dugačka i plitka jaruga ili dubodolina iskopana pod dejstvom erozije. Predstavlja prirodnu tvorevinu u vidu jaruge bez aktivnog rečnog toka, strmih strana dubine od najmanje 4m u odnosu na okolni teren. Upravo zbog tih geomorfoloških karakteristika je upotrebljena kao stratište odnosno masovna grobnica.
Jaruga je na padini, u pravcu juga, orijentisana je u pravcu severoistok-jugozapad u severnom delu, dok se svojim središnjim i južnim delom pruža pravcem približno sever-jug. Na mestu gde se menja pravac, odnosno orijentacija pružanja jaruge, ukršta se sa putem. Usled izmene terena i katastarskog plana, naročito nakon Drugog svetskog rata i usled činjenice da terenska istraživanja nisu vršena, nije moguće precizno navesti sve granice dobra koje uživa prethodnu zaštitu na katastarskom planu.
Literatura uredi
- Đorđe Stošić, Ivana Cvetković (2021). Studija zaštite ratnih memorijala opštine Surdulica. Niš: Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš. str. 239.
