Minejsko kraljevstvo
Minejsko kraljevstvo (starojužnoarapski jezik: 
, arapski: مملكة معين, Mamlakat Maʿin, engleski: Kingdom of Ma'in[1]), bilo je jedno od antičkih plemenskih jemenskih kraljevina uz ; Kataban, Hadramaut i Sabu. To malo kraljevstvo prostiralo se na severu Jemena.
| Minejsko kraljevstvo مملكة معين Mamlakat Maʿin | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Regija | Arabijsko poluostrvo, Bliski istok | ||
| Zemlja | Jemen | ||
| Prestonica | Džatil - Karna | ||
| Društvo | |||
| Religija | politeizam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | monarhija | ||
| — Kralj | |||
| Zakonodavna vlast | kralj | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | stari vek, Rani srednji vek | ||
| — Osnivanje | oko 600-e p. n. e. | ||
| — Ukidanje | 2. vek p. n. e. | ||
| — Status | bivša država | ||
Istorija uredi
O ranoj istoriji tog sjevernojemenskog kraljevstva ne zna se gotovo ništa, po nekim istoričarima ono se pojavljuje već u 13. veku p. n. e.[2], a po nekima tek pri kraju 4. veka p. n. e. [2] O njihovu kraljevstvu prvi je pisao Eratosten grčki geograf (276. p. n. e. - 194. p. n. e.) koji naveo da Jemenom dominiraju četiri plemena; Minejci, Sabejci, Hadrami i Katabani.
Područje kasnijeg Minejskog kraljevstva Sajhad, prvi put se spominje za vreme vladavine sabejskog vladara (mukariba) Karibil Vatara, tad je tu egzistiralo nekoliko malih gradskih država uz Vadi el Džauf, koje su bile pod jakim uticajem Sabe.
Iz tog razdoblja su natpisi iz grada države Haram, koji pokazuju jasan uticaj sabejskog jezika na minejski jezik. U 6. veku p. n. e. spominje se Minejsko kraljevstvo kao vazalna država Sabejskog kraljevstva. Oko 400. godine p. n. e. Minejci su u savezu sa Hadramautskim kraljevstvom uspeli da se oslobode vladavine Sabejskog kraljevstva i da postanu potpuno nezavisni.
U 4. veku. p. n. e. ista vladarska dinastija vlada u Minejskom kraljevstvu i Hadramautu, to savezništvo se raspalo najverovatnije u drugoj polovini tog veka. U početku je minejska prestolnica bila Džatil' (današnji Barakiš[3]), a kasnije Karna (današnja Sada u Muhafazi El Džauf. Minejski zenit bio je tokom 3. veku p. n. e. kad su Minejci uspeli da zadobiju kontrolu na velikim delom karavanskog Puta tamjana, proširivši svoju vlast i na saudijske gradove u Nadžranu, Asiru i Hidžazu.
Za vladavine Vakahila Sadika I (po Hermanu von Vismanu on je vladao oko 360. p. n. e., a po Kenetu A. Ktičenu oko 190. - 175. p. n. e.) Minejci su uspel dai prošire svoju vlast duboko na sever, sve do grada Dedana (pored Meke). Tad su njihovi trgovci plovili i trgovali po Crvenom moru i Egejskom moru.
Pri kraju 2. veka p. n. e. Minejsko kraljevstvo potpalo je pod vlast Katabana[1], svega nekoliko decenija kasnije propao je Kataban. U vreme vojne ekspedicije rimskog prefekta Egipta Aeliusa Galusa na Jemen 25. - 24. p. n. e. Minejska teritorija ponovno je bila pod vlašću Sabe.
Minejski vladari uredi
Redosled i datiranje minejskih vladara vrlo je problematično, donja tablica jedna je od mogućih rekonstrukcija. Ona je rezultat proučavanja eksperta za jemensku istoriju Keneta Kitčena, jako se razlikuje od sličnog rada Hermana von Vismanna (i njegov rad je jednako verovatan).
| Ime | Vreme (verovatno) | Beleške |
|---|---|---|
| Amdžita Nabat | Osnivač i prvi poznati vladar Minejskog kraljevstva, za kog postoji pisani zapis | |
| Abdžada I | ||
| Hufn Sadik | ||
| Iljafa Džafuš | ||
| Abdžada II Džita | oko 343. p. n. e. | |
| Vakail Ridžam | ||
| Hufn | ||
| Abkarib II Sadik | ||
| Džitail Ridžam | sabejski vazal | |
| Tubakarib | ||
| Hadžu | ||
| Abdžada III Ridžam | ||
| Iljafa Džita | ||
| Abdžada IV | ||
| Čalkarib Sadik | on je izgradio hram Rasf u Karni | |
| Hufn Džita | ||
| Iljafa Ridžam | Prvi dokaz o kontroli Puta tamjana | |
| Haufiatat | ||
| Iljafa Vaka | ||
| Vakahil Sadik I | Prvi kralj sa natpisom iz Dedana | |
| Abkarib III Džita | u početku savladar uz oca | |
| Vakahil Sadik II | u početku savladar uz oca | |
| Iljafa Džašur | ||
| Vakahil Nabat | Zadnji kralj sa natpisom u Dedanu | |
| Hufn Ridžam | ||
| Džithail Sadik | ||
| Vakahil Džita | pre 25. p. n. e. | Vazal katabanskog kralja Šahr Džigala Džuhargiba II |
| Iljafa Džašur |
Izvori uredi
- ^ a b Ma'in na portalu Encyclopædia Britannica
- ^ a b WHKMLA : Arabia Felix : Yemen prior to Islam
- ^ „La città di Baraqish”. Arhivirano iz originala 17. 07. 2011. g. Pristupljeno 16. 12. 2017.
Literatura uredi
- Mounir Arbach: Le madhabien: lexique, onomastique et grammaire d'une langue de l'Arabie méridionale préislamique. Tome 4: Réexamen de la chronologie des rois de Ma'in d'après les nouvelles donnéées. Aix-en-Provence, 1993
- K. A. Kitchen: The World of Ancient Arabia Series. Documents for Ancient Arabia. Part I. Chronological Framework & Historical Sources. Liverpool, 1994
- Jacqueline Pirenne: Paléographie des Inscriptions sud-arabes, Tome I. (Verhandelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van Belgie. Klasse der Letteren. Verhandeling Nr. 26) Brüssel, 1956
- Hermann von Wissmann: Die Geschichte des Sabäerreiches und der Feldzug des Aelius Gallus, u knjizi Hildegard Temporini: Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt. II. Principat. Neunter Band, Erster Halbband, De Gruyter, Berlin, New York 1976 ISBN 978-3-11-006876-4 . str. 308–544
Spoljašnje veze uredi
- Minaei in Smith's Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (jezik: engleski)
