Mletačka republika (1848—1849)
Mletačka republika, ili Republika Svetog Marka (ital. Repubblica di San Marco) tokom Prvog italijanskog rata za ujedinjenje, bila je kratkotrajna država koja je postojala od 22. marta 1848. do 27. avgusta 1849. godine.
| Republika Svetog Marka Repubblica di San Marco Mletačka republika | |||
|---|---|---|---|
 Zastava
 Grb
| |||
 | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | Apeninsko poluostrvo | ||
| Glavni grad | Venecija | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | venecijanski, italijanski | ||
| Religija | katolicizam | ||
| Oblik države | republika | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | novi vek | ||
| — Osnivanje | 1848. | ||
| — Ukidanje | 1849. | ||
| Događaji | |||
| — osnivanje | 22. mart 1848. | ||
| — predaja | 27. avgust 1849. | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice letačke republike | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
| ||
Uvod uredi
Tokom Napoleonovih ratova Italija je bila ujedinjena pod francuskom vlašću. Bečkim kongresom ponovno je uspostavljena politička razdrobljenost Italije, iako je broj država sada bio manji: prestala je da postoji Đenovljanska republika (zauzeo ju je Pijemont), Mletačka republika (ukinuta Kampoformijskim mirom; od 1814. godine u sastavu Lombardsko-mletačke oblasti koje su odredbama Kongresa pripojene Austriji) i izvestan broj manjih kneževina koje su pripojene većima. Broj država u Italiji sada je bio osam: Lombardsko-mletačka kraljevina, Pijemont, Kraljevstvo Dve Sicilije, Papska država, Toskana, Parma, Modena i mala Luka. Najveći broj ovih država bio je pod posrednim ili neposrednim uticajem Austrije. Stanovništvo Italije je, sem toga, dosta stradalo u reakcijama monarhističkih država u Evropi nakon poraza Napoleona.
Ekonomski najrazvijenija italijanska država bila je Lombardsko-mletačka oblast koja je, posle Belgije, bila najgušće naseljena teritorija Evrope. Početkom četrdesetih godina imala je 5.600.000 stanovnika. Austrija je nastojala da uspori razvitak ove najnaprednije italijanske oblasti. I pored ovih teškoća, lombardsko-mletačka industrija brzo se razvijala, posebno tekstilna industrija. Porezi koje je Austrija nametala bili su veliki. Porez na zemlju iznosio je 50%, a porez na so bila je deset puta veća od njene vrednosti. Za rešavanje najbeznačajnijih pitanja bilo je potrebno odobrenje Beča u kome su akti poslati iz Milana stojali godinama bez odgovora.
Istorija uredi
Ekonomska i politička kriza koja se pojavila u svim evropskim zemljama zahvatila je i Italiju već 1846. godine. Kriza je izazvala življi društveni pokret. Kao povod je poslužila smrt pape Grgura XVI. Novi papa, Pije IX, bio je naklonjen liberalizmu te je izvršio određene reforme u cilju liberalizacije. Reforme su oduševile i samog Macinija. Pije i Macini započeli su sa planiranjem ustanka protiv Austrijanaca. Karlo Albert, vladar Pijemonta, stao je na stranu revolucionara.
Dana 22. februara 1848. godine izbila je revolucija u Francuskoj, a 13. marta otpočela je i Bečka revolucija. Meternih je pobegao iz grada. Milano je likovao, a general Jozef Radecki nije uspeo spasti autrijske interese. Narodne mase su u sukobu odnele pobedu nad trupama Radeckog (75.000 ljudi) koje su prinuđene na povlačenje (Pet dana Milana). Dana 22. marta izbio je ustanak u Mlecima. Narod je na juriš zauzeo Venecijanski arsenal, a austrijska vojska povukla se bez borbe. Sledećeg dana proglašena je Mletačka republika ili Republika Svetog Marka na čelu sa advokatom Danijelom Maninom.
Pod pritiskom naroda, Karlo-Albert je započeo novi rat protiv Austrijanaca (12. mart). Trajao je samo 11 dana. Nakon velikog poraza kod Novare, Karlo-Albert je prerušen pobegao sa bojnog polja Austrijancima. Presto je preuzeo njegov sin, Viktor-Emanuel. Austrijanci su neverovatnom surovošću ugušili ustanak. Otpor u severnoj Italiji pružali su samo još Mleci. Papa Pije je uputio poziv u pomoć Francuskoj, Austriji i Španiji. Dana 30. marta započeto je bombardovanje Rima bez ikakve najave. Pet dana kasnije, vojska francuskog generala Udina ulazi u Rim.
Otpor je pružala samo još Mletačka republika. Pijemontezi su zarobili i proterali iz zemlje Đuzepea Garibaldija. Dve trećine Venecije bile su porušene. Grad je zauzet tek 27. avgusta 1849. godine. Time je ugušen poslednji otpor Italijana u Prvom ratu za ujedinjenje.
Izvori uredi
- Tarle, J. V. (2008). Istorija novog veka. Beograd: Naučno delo. ISBN 978-86-6021-007-6.