Mozambik (ostrvo)

Mozambik
Izvorno ime: Ilha de Moçambique
	Tvrđava Svetog Sebastijana na ostrvu
	Mozambik
Geografija
Koordinate	15° 02′ 12″ J; 40° 43′ 58″ I / 15.036667° J; 40.732778° I 15° 02′ 12″ J; 40° 43′ 58″ I / 15.036667° J; 40.732778° I
Okolne vodene površine	Mozambički kanal (Indijski okean)
Površina	1,5 km2
Dužina	oko 3 km
Širina	od 0,2 do 0,5 km
Administracija
	Mozambik
Pokrajina	Nampula
Pokriva područje	jugoistočna Afrika
Stanovništvo	54.135 (2005)

Ostrvo Mozambik (port. Ilha de Moçambique) maleno je kontinentalno ostrvo smešteno uz severoistočnu obalu Mozambika na jugoistoku Afrike u akvatoriji Mozambičkog kanala Indijskog okeana. Administrativno pripada pokrajini Nampula. Ostrvo je dosta izduženo u smeru sever-jug u maksimalnoj dužini od oko 3 km, dok širina varira između 200 i 500 metara. Površina ostrva je oko 1,5 km², a na njemu je prema podacima iz 2005. živelo oko 54.000 ljudi. Ostrvo je od obale, sa kojom je povezano mostom izgrađenim tokom 1960-ih, udaljeno oko 4 km. Deo je arhipelaga koji čine još dva manja nenaseljena ostrva, Goa i Sena.

Na ostrvu se nalazi tvrđava koja je sve do 1898. imala funkciju administrativnog centra portugalske kolonije Istočna Afrika. Zbog svoje jedinstvene arhitekture i kulturnog i istorijskog značaja celo ostrvo je 1991. uvršteno na Uneskov spisak svetske baštine gde je zavedeno pod brojem 599.

Istorija uredi

Ostrvo Mozambik je bilo jedna od značajnijih arapskih trgovačkih luka u periodu pre dolaska Evropljana na to područje, odnosno pre nego što je portugalski moreplovac Vasko de Gama posetio ostrvo 1498. godine. U periodu dolaska Portugalaca ostrvom je upravljao arapski trgovac robljem Musa Bin Bik iz čijeg imena je kasnije izvedeno i ime samog ostrva, odnosno kasnije celog Mozambika. Portugalci su zagospodarili ostrvom 1507. kada su tu podigli svoje utvrđenje i manju luku, a dve decenije kasnije sagrađena je i manja crkva (kapela Nossa Senhora de Baluarte) koja se smatra najstarijom evropskom građevinom na južnoj hemisferi.^[1] Godine 1558. Portugalci su započeli gradnju tvrđave Sao Sebastijan (port. Fortaleza de São Sebastião), a naselje danas poznato kao Kamena varoš (port. Cidade de Pedra) postalo je administrativnim sedištem svih portugalskih istočnoafričkih kolonija. Tokom kratkog vremena ostrvo je postalo jednim od najvažnijih portugalskih misionarskih i kulturnih centara u tom delu afričkog kontinenta, te značajan lučki i trgovački centar na pomorskom putu ka Indiji (glavni predmeti trgovine bili su roblje, zlato i začini).

Trgovački značaj ostrva je naglo počeo da opada nakon otvaranja Sueckog kanala, a potom je i glavni grad preseljen sa ostrva u tadašnji Lorenso Markeš (danas Maputo). U drugoj polovini 20. veka gradnjom novog lučkog grada Nakale ostrvo je potpuno izgubilo svoj pomorsko-trgovački značaj.