Morejska despotovina
Morejska despotovina je država koja je postojala u okviru Vizantije i kojom je upravljao jedan od prinčeva sa despotskom titulom. Obuhvatala je današnji Peloponez sa centrom u Mistri, a Turci su je osvojili 1460. godine.
Naziv
urediMorejska despotovina je dobila naziv po srednjovekovnom nazivu za Peloponez koji je glasio Moreja.[1]
Prema narodnoj etimologiji, naziv su mu dali krstaši jer je bilo gusto obraslo dudovim drvećem (grč. Μωρέας ili Μωριάς) koje se koristilo u proizvodnji svile koja je tada cvetala. Pošto su tu živeli i Sloveni, moguća etimologija, kao i u slučaju Morlaka je od mora. Takvu etimologiju ove reči, iako slovenofob, je zastupao i tirolski putnik, novinar, političar i istoričar Jakob Philipp Fallmerayer..[2]
Istorija Morejske despotovine
urediMorejska despotovina nastaje 1259. godine kada Mihajlo VIII pobeđuje i zarobljava hajskog kneza Vilijama II Vilerdena u Pelagonijskoj bici. Vilijam je pušten iz zarobljeništva uz veliki otkup i predaju dela teritorija na istoku Peloponeza. Od tih novopripojenih poseda stvorena je preteča Morejske despotovine na čijem čelu se nalazio vojni zapovednik koji je postavljan na period od godinu dana. Takvo stanje se zadržalo do 1308. godine od kada upravljanje nad oblastima postaje doživotno, a umesto stratega na položaj stupaju bliski članovi carske porodice.[3][4]
Jovan VI Kantakuzin postaje vizantijski car 1347. godine i za svog naslednika i savladara određuje svog prvog sina Matiju Kantakuzina. Svom drugom sinu Manojlu dodeljuje titulu despota i postavlja ga na čelo poseda na Peloponezu koji se od tada nazivaju Despotovina Moreja. Građanski rat između Paleologa i Kantakuzina definitivno se okončao 1383. godine kada Paleolozi preuzimaju kontrolu nad Morejskom despotovinom. Krajem 14. i u prvoj polovini 15. veka morejski despoti uništavaju ostatke krstaških država na jugu današnje Grčke. Međutim samo tri godine nakon što je Konstantin Dragaš uništio ostatke Ahajske kneževine 1443. godine, turski sultan Murat II uništava bedeme na Korintskom zemljouzu čime otvara put turskom osvajanju Peloponeza. Njegov naslednik Mehmed II 1460. godine osvaja Mistru i uništava Morejsku despotovinu, a sa njom i poslednje ostatke vizantijske vlasti na Balkanu[5]
Morejski vladari
uredi- Mihajlo Kantakuzin (1308—1316)
- Andronik Asen (1316—1322)
- Manojlo Kantakuzin (1348-?)
- Mihajlo Kantakuzin Asen ?
- Manojlo Kantakuzin (1354—1380) (druga vladavina)
- Matija Kantakuzin (1380—1383)
- Dimitrije I Kantakuzin (1383)
- Teodor I Paleolog (1383—1407)
- Teodor II Paleolog (1407—1443)
- Konstantin XI Paleolog Dragaš (1428—1449)
- Toma Paleolog (1428—1460)
- Dimitrije Paleolog (1449—1460)
Reference
uredi- ^ „Monemvasia”. Arhivirano iz originala 24. 02. 2020. g. Pristupljeno 26. 02. 2021.
- ^ Vreme Jovana V Paleologa (1332-1391)
- ^ Istorija Vizantijskog carstva
- ^ Maribor, IZUM-Institut informacijskih znanosti. „Morejska despotovina u vreme Paleologa : (1383-1460); Elektronski izvor : master rad :: COBISS+”. plus.cobiss.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-01-18.
- ^ Contemporary Copy of the Letter of Mehmet II to the Greek Archons
Literatura
uredi- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5.
- Nicol, Donald M. (1984). The Despotate of Epiros 1267-1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages (2. expanded izd.). Cambridge University Press.
- Nicol, Donald M. (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453 (2. izd.). Cambridge University Press.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
