Most 51. divizije
Most 51. divizije, poznat i kao Batinski most, most je preko reke Dunava na putu koji povezuje Batinu u Baranji i Bezdan u Bačkoj odnosno Osijek i Beli Manastir u Hrvatskoj sa Somborom u Bačkoj (u Vojvodini). S baranjske strane na mostu završava državni put D212 i tzv. Tenkovski put. Most je izgrađen da poveže ne samo lokalno stanovništvo s obe strane Dunava koje su tada pripadale istoj državi Jugoslaviji, nego i severnu Bačku sa zapadnim krajevima te države.
| Most 51. divizije Batinski most (kolokvijalni naziv) | |
|---|---|
 | |
| Mesto |  Batina Bačka, Baranja Srbija, Hrvatska |
| Funkcija | drumski most |
| Karakteristike | |
| Materijal | čelik i armirani beton |
| Dužina | 638 |
| Istorija | |
| Arhitekta | Branko Tripalo |
| Izvođač | Mostogradnja |
| Izgradnja | 1972 - 1974 |
| Otvaranje | 10. novembar 1974. |
Istorijat uredi
Kamen temeljac mosta položen je 9. maja 1972. godine, a gradnja je počela 2. juna iste godine. Konstrukciju mosta čine betonski i čelični deo. Most je projektovala i građevinske radove izvodila beogardska Mostogradnja i njeni kooperanti, dok je čeličnu konstrukciju izradilo preduzeće "Ganc-Mavag" iz Mađarske.[1]
Projektant celog betonskog dela je inženjer Dimitrije Ćertić[2], a čelični deo je projektovao inženjer Branko Tripalo.[1]
Ime mosta uredi
Most je nazvan imenom 51. divizije u čast Batinske bitke (11-19. novembar 1944) i slavne divizije koja je, zajedno s jedinicama Crvene armije, u toku te bitke forsirala Dunav u širem rejonu mesta gde je most podignut. U saobraćaj ga je 10. novembra 1974. godine, na 30. godišnjicu Batinske bitke, pustio general armije Kosta Nađ, u vreme bitke general-lajtnant i komandant Glavnog štaba Vojvodine.[1]
Kolokvijalno, Most 51. divizije nazivao se Batinski most. Kasnije je preovladao taj kolokvijalni naziv, naročito u Hrvatskoj posle otcepljenja od Jugoslavije.
Prelaz preko Dunava uredi
Ljudi su vekovima, prvo čamcima, a kasnije kompom (skelom), prelazili Dunav kod Batine (Batine Skele) jer je to jedino pogodno mesto između Mohača u Mađarskoj i ušća Drave u Dunav. Kompa je saobraćala nešto uzvodnije od mosta, iz centra Batine do čarde na bačkoj strani (blizu vikend-naselja Baračka). Kompom su mogli da putuju pešaci, kola i manji kamioni. Nakon izgradnje mosta kompa je prestala da saobraća, a za prelaz vozila preko mosta godinama se naplaćivala mostarina.[1]
Danas se s baranjske strane, na mestu nekadašnje benzinske pumpe s desne strane pristupnog puta do mosta, nalazi hrvatski granični prelaz, dok se srpski (improvizovani) granični prelaz nalazi na mestu nekadašnjih naplatnih rampi.
Tehnički podaci uredi
Most je dugačak 638 metara i leži na jedanaest betonskih stupova. Glavni plovidbeni otvor iznosi 169 metara. Ukupna širina mosta je 11,20 m, širina kolnika je 7,5 m, a sa svake strane su pešačke staze široke 1,75 m.[1]
Most je sandukastog oblika. U njega je ugrađeno 2.008 tona čelika, 8.000 kubnih metara betona, 320 tona betonskog gvožđa u armaturama. Na mostu ima 13.500 vijaka. Sa bezdanske (somborske) strane izgrađen je pristupni put od 2.100 metara, a s batinske (belomanastirske) pristupni put iznosi 638 metara.[1]
Ukupna se vrednost mosta, zajedno s pristupnim putevima, procenjivala na tadašnjih 10,5 milijardi starih dinara, a sam most je koštao 8 milijardi. Sredstva su obezbedile Opština Sombor i tadašnja Opština Beli Manastir uz osiguranje kredita.[1]
Autobuski prevoz uredi
Pre izgradnje mosta nisu postojale direktne autobuske veze između Sombora i Belog Manastira odnosno Osijeka. Putnici su iz Sombora dovoženi do čarde na Dunavu, kompom su prelazili u Batinu, a onda drugim autobusom putovali dalje (i obrnuto). Zapravo, somborski Severtrans održavao je liniju Sombor-Osijek, ali se putovalo na isti način: autobusom od Sombora do Dunava, kompom do Batine i drugim autobusom do Osijeka. Nakon što je izgrađen most, ta je linija postala direktna, a između Belog Manastira i Sombora direktne linije nije bilo još godinama jer se somborski i osječki prevoznik Autoreparatura nisu mogli sporazumeti o podeli tura. Ipak, otada su autobusi iz Sombora vozili do centra Batine.
Rat od 1991. do 1995. uredi
Za vreme rata od 1991. do 1995. godine Most 51. divizije bio je jedina veza Baranje, koja je tada bila u sastavu Republike Srpske Krajine (RSK), s ostatkom sveta jer je na Dravi bio neprolazni front između RSK i Republike Hrvatske, a Mađarska je od kraja 1991. godine pa sve do vremena tzv. mirne reintegracije svoju granicu prema Baranji držala zatvorenom. Zato je taj most bio od životnog značaja za snabdevanje stanovništva, privrede i vojske. Znajući to, hrvatska je strana krajem januara 1992. godine iz rejona Kopačkog rita ubacila u rejon Apatina diverzantsku grupu preobučenu u uniforme JNA s ciljem da minira taj most. Grupa je otkrivena i razbijena pa namera nije uspela. Neki pripadnici grupe su uhvaćeni i osuđeni na dugogodišnje zatvorske kazne, a neki su uspeli da pobegnu.[3]
Galerija uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e Božić 1981, str. 107.
- ^ U knjizi "Kratka povijest Batine i Batinske bitke" (str. 7) pogrešno piše "Dimitrije Čerpić (čerpić ili ćerpič = nepečena opeka).
- ^ "Nacional" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. октобар 2008), приступљено 23. 4. 2014.
Литература uredi
- Марина Бркић: Мала повијест Батине и Батинске битке, стр. 7.
- Božić, Nikola (1981). Batina historijski spomenik. Osijek: Međuopćinski odbor SUBNOR-a za Slavoniju i Baranju. COBISS.SR 45517575