Mrdak Lužanin
Ban Lužanin Mrdak (umro 15. vek) bio je srpski ban (po nekim izvorima knez) u Zeti početkom 15. veka, kao i tast Belog Pavla, rodonačelnika plemena Bjelopavlići
| Lužanin Mrdak | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Mesto rođenja | Brnjak,  Srpsko carstvo |
| Mesto smrti | Sretnja, Zeta u doba Balšića |
| Religija | Pravoslavlje |
| Porodica | |
| Potomstvo | Vukosava Mrdak |
| Dinastija | Mrdak |
| Ban u Zeti | |
| Naslednik | Bijeli Pavle |
Mrdak Lužanin i Beli Pavle uredi
Najverodostojni podaci o dolasku Belog Pavla u Sretnju objavio je doktor etnologije Milovan Filipović. On smatra da se Beli Pavle u Sretnju doselio najkasnije krajem 14. veka i legenda o tome je sačuvana u Slavenoserbskom rječniku. Beli Pavle je po tom svedočenju sa Kosova i Metohije došao u Sretnju i nastanio se kod bana Lužanina Mrdaka. Lužanima su se nazivali najstariji Srbi u ovom kraju i prije dolaska Belog Pavla oni su ovde živeli, a i danas neka naša bratstva potiču od njih. Nakon nestanka Lužana zbog međusobnih svađa, Vukosava, kćerka bana Mrdaka, je predložila Belom Pavlu da ostane na njenom imanju. U to vreme ovaj kraj se zove Galići i to ime se pojavljuje u nekim hrisovuljama Ivana Crnojevića iz 15. veka
Pravo ime Mrdaka Lužanina nije poznato, nadimak Lužanin je dobio po plemenu Lužani u kojem je živeo i vladao, prema pisanim izvorima došao je iz Metohije. Vodi poreklo iz barjaktarske porodice Mrdak, koji su se doselili u Lužane posle Kosovskog boja 1389.
Vuk Stefanović Karadžić u „Starim Zapisima” piše o 1411. godini gde bilježi priču o Mrdaku Lužaninu i ženi Belog Pavla rodonačelnika Bjelopavlića, on ih locira u Lužanima (Sretnja) u Brdima (1411-1446) godine.[1]
Bratstvo Mrdak uredi
Bratstvo Mrdak je staro srpsko bratstvo iz Crne Gore, poreklo vode iz Brnjaka-Ibarski Kolašin gde su bili barjaktari u vojsci kneza Lazara kao i Ivana Kastriote. Bratstvo Mrdak starinom potiče od porodice Maričić koja je živela u Brnjaku pre Kosovskog boja. Najstariji zapisi o Mrdacima vezuju se Mrdaka Maričića koji je u Dubrovačkom zaleđu registrovan 1271. godine, Brajilo Maričić Krunoslav uzima se za rodonačelnika Mrdaka, bio je jedan od barjaktara u Maričkoj bici 1371. godine, poginuo je u Kosovskom boju 1389. godine kao barjaktar pred eskadrilom konjice ritera Ivana Kastriote. U Maričkoj bici dobija nadimak Mrdak (Merdek) što znači barjak, barjaktar. Mrdakovi sinovi, radi očuvanja uspomene na svog hrabrog oca, za svoje porodično ime uzimaju ime Mrdak, posle Kosovskog boja doseljavaju se u Sretnju, a najstariji sin dobija titulu bana, ban Mrdak svoju kćerku Vukosavu dava za ženu Pavlu Nemanjiću (Belom Pavlu) i bira ga za svoga naslednika jer nije imao muških potomaka. Posle smrti bana Mrdaka Mraci se sele u Brskut u Kuče gde su bili kumovi sa čuvenim Drekalovićima, iz kuča se sele u Premćane između 1559. i 1569. godine. U Premćanima imali su imanja, odnosno katune, u Šarancima njihovo je bilo skoro pola Premćana, istočni deo. I sada se zove Mrdačko Selo i Mrdačka Kosa Oni su stari srpski stanovnici Premćana, kao i Brajkovići.[2]