Википедија

Muzej Stara livnica

музеј који се налази у Крагујевцу

Muzej Stara livnica je muzej Zavoda Crvena Zastava u Kragujevcu. Osnovan je i otvoren oktobra 1953. godine, povodom proslave sto godina postojanja fabrike.[1] Smešten je u zgradi nekadašnje Topolivnice iz 1882. godine. Nalazi se u sastavu fabrike Zastava oružje. Muzej je otvoren za javnost radnim danima.[2]

Muzej Stara livnica
Osnivanjeoktobar 1953..
LokacijaKragujevac
 Srbija
Koordinate44° 00′ 26″ S; 20° 54′ 37″ I / 44.0071476° S; 20.9103349° I / 44.0071476; 20.9103349
Broj predmeta5.800
AdresaKosovska 4
Veb-sajtwww.muzej-topolivnica.rs/home/

Muzejski fond čini oko 5.800 predmeta. Prikazan je istorijat fabrike, od njenog osnivanja 1853. do 1973. godine, kao i istorija modernog naoružanja. U njemu se čuvaju zbirke trofejnog oružja i oruđa, mašine i alati, arhivska građa, fotografije, likovni predmeti i zbirke ordenja, pečata, pehara i medalja, proizvodi vojne opreme, kao i civilni proizvode fabrike (poštanske kočije, zvona, kućni aparati).[3]

Muzej godišnje poseti više hiljada posetilaca.[4]

Istorija Topolivnice uredi

Nužnost podizanja Topolivnice nametala se srpskoj državi veoma rano, još u vreme Prvog i Drugog srpskog ustanka, jer je glavni problem ustanika bilo snabdevanje oružjem i vojnom opremom a naročito topovima. Prva srpska topolivnica podignuta je u Beogradu 1848. godine, ali njen rad nije dao željene rezultate. Zato je 1851, na predlog Ilije Garašanina i odlukom kneza Aleksandra Karađorđevića premeštena u Kragujevac, na prostor nekadašnjeg Arsenala kneza Miloša Obrenovića.

Od svog osnivanja Topolivnica je imala izuzetan značaj ne samo za vojno i političko jačanje Srbije već i za njen celokupan privredno-ekonomski, društveni i kulturni razvoj. Već krajem 19. veka Topolivnica se ozbiljno modernizuje, postaje prava evropska fabrika sa kompleksom novih fabričkih hala. Godine 1882. podignuta je Livnica u kojoj se danas nalazi muzej Stara livnica, a sledeće godine Topolivnica dobija naziv Vojno-tehnički zavod. Tehnički razvoj Topolivnice i potom Zavoda vodio je istaknuti mašinski inžinjer Todor Toša Selesković, pa se njegovo ime vezuje i za podizanje zgrade Livnice. [5]

Istorija Muzeja uredi

Iste 1953. godine kada je zgrada stavljena pod zaštitu države u njoj je otvoren Muzej Stara livnica.[5] Prva postavka nalazila se u zgradi današnje Čaurnice i predstavljala je proizvodni program i tehničku opremu fabrike. Kada se proizvodnja proširila i automobilska industrija u Kragujevcu zaživela, muzej je izmenjen 1960. godine i pridodata mu je nova izložba, koju su činili proizvodi autoindustrije. Godine 1973, povodom proslave 120 godina postojanja fabrike, postavka je radikalno izmenjena. Odlukom Radničkog saveta Zavoda Crvena Zastava (ZCZ) iz 1972. godine osniva se muzej istorijsko-tehničkog razvoja ZCZ — Muzej Zavoda Crvena Zastava. Za tu priliku adaptirana je zgrada stare Topolivnice. Do 1994. godine muzej se zvao Muzej Zavoda Crvena Zastava, a od te godine Muzej Stara livnica.[1] Danas stalna postavka muzeja prati istorijat kragujevačke vojne fabrike-od njenog osnovanja 1853. do 1973. godine, a priključena joj je i izložba modernijeg naoružanja.[4]

Zgrada Muzeja uredi

Glavni članak: Zgrada livnice sa kovačnicom u Kragujevcu

Muzej je smešten u zgradi nekadašnje Topolivnice, sagrađenoj oko 1882. godine. To je najstariji sačuvani deo vojne fabrike i Vojno-zanatlijske škole, prve te vrste u Kneževini Srbiji.[4] Sama zgrada ima status kulturnog dobra od velikog značaja od 1979. godine,[6] a za spomenik kulture proglašena je rešenjem Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS br.309/53. od 29. aprila 1953. god.[7]

Muzejska postavka uredi

Stalna postavka muzeja prati istorijat kragujevačke vojne fabrike-od njenog osnovanja 1853. godine do 1973. godine, kojoj je priključena i izložba modernijeg naoružanja. Izložba pokazuje tehničko-tehnološki razvoj fabrike, ali i njenu ulogu u naoružanju srpske vojske. Takođe pokazuje značaj vojne fabrike za privredno-ekonomski, društveno-politički i kulturni razvoj Kragujevca i cele Srbije. Muzejska postavka je smeštena u izložbenu halu čija je površina oko 800 m2, koja nije namenski građena za muzej i prilagođena je sačuvanoj hali Livnice.

Muzejski fond raspoređen je u sedam muzejskih zbirki:

  • Oružje i oprema,
  • Mašine i alati,
  • Arhivska građa,
  • Fotografije,
  • Likovna dela,
  • Pečati,
  • Ordenje.

Od 1973. godine stalna postavka je pretrpela par izmena. Pored izložbene hale, muzej poseduje i sedam depoa i muzejsku biblioteku. [1]

Muzej poseduje značajne raritete. Izdvajaju se:

  • čuvena puška Mauzer-Milovanović M 1880, poznata kao Kokinka,
  • njena poboljšana verzija iz 1907. godine sa magacinom od 5 metaka - Mauzer-Milovanović-Đurić,
  • ručna bomba Vasić M 1898,
  • retki primerci ovde prepravljanih pušaka strane proizvodnje: puška Mini-Frankot-Petrović M 1857 sa žigom Mihajla Cvejića (prva žigosana puška), puška kremenjača Roga sa početka 19. veka,[4]
  • prvi top izliven u fabrici 1853. godine,

Stalnu postavku čine i različiti tipovi i retki primerci pušaka i pištolja iz 19. i 20. veka, trofejno oružje iz balkanskih, Prvog i Drugog svetskog rata, nekadašnji proizvodi Sedlarnice, Instrumentarnice, artiljerijsko oruđe i oružje proizvedeno posle Drugog svetskog rata, lovačko i sportsko oružje ali i proizvodi koje je nekada kragujevačka Vojna fabrika izrađivala za svakodnevne potrebe stanovništva, kao što su poštanske kočije, zvona, kućni aparati i drugi.[8]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b v „O nama”. Muzej Stara livnica. Pristupljeno 2024-02-05. 
  2. ^ Admin (2023-11-02). „Muzej "Stara livnica" ponovo radi”. Zastava oružje ad (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-02-06. 
  3. ^ „Muzej Stara livnica”. Turistički vodič Srbije (www.turistickiklub.com). Pristupljeno 2024-02-07. 
  4. ^ a b v g isidora-admin. „Muzej "Stara livnica"”. GTO Kragujevac. Pristupljeno 2024-02-05. 
  5. ^ a b Mišić, Zoran; Nikolić, Jovanka (2021-10-31). „Muzej „Stara livnica” - Reprezentativan primer industrijskog nasleđa”. Glas Šumadije. Pristupljeno 2024-02-06. 
  6. ^ „ODLUKA O UTVRĐIVANjU NEPOKRETNIH KULTURNIH DOBARA OD IZUZETNOG ZNAČAJA I OD VELIKOG ZNAČAJA (Objavljena u "Sl. glasniku SRS", br. 14/79, 28/83, 47/87, 16/90 i 30/89)”. WebPropisi (www.podaci.net). Pristupljeno 2024-02-05. 
  7. ^ „Zgrada Livnice sa kovačnicom”. SANU - Spomenici kulture u Srbiji. Pristupljeno 2024-02-05. 
  8. ^ Mišić, Zoran (15. 12. 2021). „Reprezentativno zdanje industrijske arhitekture u kragujevačkom Kneževom arsenalu”. Danas. Pristupljeno 7. 2. 2024. 

Spoljašnje veze uredi

 
Muzej Stara livnica na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Музеј_Стара_ливница&oldid=27421422”