Narodna skupština u manastiru Kosijerevo (1875)

Narodna skupština u manastiru Kosijerevo je prva Skupština ustaničkih vođa tokom Ustanka u Hercegovini, a održana je maja 1875. u hercegovačkom manastiru Kosijerevo koji se nalazi na desnoj obali Trebišnjice, u mjestu po kome se i zove, na krajnjem jugozapadu Banjana. , a u cilju definisanja samog toka ustanka, kao i biranja ustaničkih vođa. U manastiru Kosijerevo tokom 19. vijeka, pored redovnih bogosluženja, održavanja liturgija i opela, vjenčanja i krštenja, manastir su pohađali razredi i školovala se djeca, liječili i duhovno krijepili vjernici, održane su skoro sve značajne ustaničke skupštine, tokom Ustanka u Hercegovini, poznatog pod nazivom Nevesinjska puška.

Mićo Ljubibratić, vođa narodne skupštine u manastiru Kosijerevo (1875)

Značajna skupština je 1608. godine održana u manastiru Kosijerevo, gdje je odlučeno da se pruži podrška savojskom vladaru.

Istorijska podloga

Vođe naroda u Hercegovini Jovan Gutić, Simun Zečević, Ilija Stevanović, Trivko Grubačić, Prodan Rupar i Petar Radović tokom avgusta i septembra 1874. se sastaju i odlučuju da počnu pripreme za ustanak. Donose odluke o pripremi oružja i municije, mjesta za zbjegove naroda, pripremi podrške Crne Gore ustanku i pripremaju sve tako da se ustanak digne na proljeće 1875. Plan predviđa prvo oslobođenje nevesinjskog kraja a zatim širenje na ostale dijelove Hercegovine. U međuvremenu su Turci tražili hajduke Pere Tunguza koji su 5. jula na Cetnjoj poljani na planini Bišini napali karavan. U gonjenju Turci 9. jula ulaze u sukob sa naoružanim seljacima Jovana Gutića na brdu Gradac sjeverno od sela Krekova. Ovaj sukob je postao poznat pod imenom Nevesinjska puška i označio je tako početak opšteg ustanka u čitavoj Hercegovini. Isprva nevesinjski a potom bilećki i stolački kraj su zahvaćeni, a u avgustu gatački kraj i prigranični pojas ka Crnoj Gori. Čete od 50-300 ljudi i odredi od 500-2000 ljudi se skupljaju i napadaju turske granične karaule i begovske kule.

Skupština

Nakon podizanja ustanka, vojskovođe su odlučili da se na jednoj ustaničkoj skupštini, jasno definiše tok i ciljevi ustanka. Pošto se od samog početka ustanka, na njegovo čelo neformalno stavio vojvoda Mićo Ljubibratić, održavanje i same ustaničke skupštine je zavisilo u velikoj mjeri od njega. Po zamisli vojvode Mića Ljubibratića, trebalo je da se održi Velika Narodna Skupština, na kojoj bi se odredio pravac ustanka naroda u Bosni i Hercegovini, izabrala privremena vlada na čelu sa vojvođanskim prvakom Svetozarem Miletićem, usvojio privremeni ustav, te izvršila mobilizacija i „pozvani Srbi muslimanske vjere” u borbu protiv Turaka. U jednom proglasu, koji je pripremljen za ovu skupštinu, piše:

Ustajte age i begovi da gonimo Osmanlije, ustajte braćo u bratstko kolo i zajedničku saradnju.

Od prve skupštine hercegovačkih glavara u manastiru Kosijerevo, maja 1875. godine svi planovi o ustanku bili su vezani isključivo za crnogorskog knjaza Nikolu. Prema izvještajima sa skupštine, pri opredjeljivanju ustanika i članova skupštine između Obrenovića ili Karađorđevića, najveći broj hercegovačkih glavara izjasnio se za nneza Milana Obrenovića.

Pored ove skupštine u manastiru Kosijerovo je održana i Skupština 1878. godine, gdje je proglašeno ujedinjenje sa Knjaževinom Crnom Gorom istog dana kada su vođe ustanka u Bosni na Skupštini u Tiškovcu proglasilea ujedinjenje sa Srbijom.

Vidi još

• Ustanak u Hercegovini
• Manastir Kosijerevo
• Mićo Ljubibratić

Literatura

• Krestić, Petar (2007). Novovjekovne srpske dinastije u memoaristici. Beograd. ISBN. 
• Vasić, Goran (2013). Svetozar Miletić i ustanak u Bosni i Hercegovini (1875-1876. Novi Sad. ISBN. 
• Ekmečić, Milorad (1989). Stvaranje Jugoslavije 1790-1918. Beograd. ISBN. 
• Berić, Dušan (1989). Srpski oslobodilački pokret 1875–1878. i Franko. Beograd. ISBN.