Nikola Bagaš
Nikola Bagaš ili Nikola Baldovin Bagaš (1354—1384), bio je srpski plemić iz 14. veka iz plemićke porodice Bagaš, gospodar (župan) Edese i Trikala[1].
Godine 1384, pre nego što je njegova oblast potpuno pripojena Osmanskom carstvu, Bagaš je na zahtev svog Atonskog manastira Svetog Pavla poklonio manastir Mesoneziotisu kod Edese, zajedno sa selima, crkvama i drugom imovinom. na zahtev njegovog brata Antonija[1]. U dokumentu sačinjenom tom prilikom Bagaš nije koristio nikakvu titulu za sebe[2]. Bio je oženjen ćerkom Radoslava Hlapena[3] i dobio je Voden (današnja Edesa u Grčkoj) u miraz verovatno oko 1366—7. Pre 1385. Bagaš je postao vazal osmanskog sultana Murata I.
Bio je zet Radoslava Hlapena, gospodara iz doba Srpskog carstva koji je upravljao severnom Tesalijom odnosno Berom (Verija) i Vodenom (Edesa). Oženivši jednu od četiri ćerke Radoslava Hlapena čije ime nije poznato, Nikola je i sam postao gospodar Vodene, negde oko 1366-7. godine, i Trikalije (Trikale) koji se danas nalaze na severu Grčke. Spominje se da je on oko 1384. godine takođe donirao manastir Svete Bogorodice Mavrovske, koji se nalazi blizu Kostura, sa okolnim selima i pašnjacima.
Nikola Baldovin Bagaš je moguće Baldovinov unuk Nikola sa nadgrobne ploče iz crkve svetog Nikole u Vranju. Veruje se da je ta nadgrobna ploča bila iznad tzv. „praznog groba“ što je u srednjem veku bio običaj ako je velikaš sahranjen van ili dakleko od crkve čiji je ktitor ili priložnik, što svakako porodica Bagaš jeste bila.
Bagaši su bili u prijateljskim vezama sa porodicom Branković o čemu svedoči i činjenica da je Antonije, kao monah Arsenije, u manastiru Vatopedu udružio sa monahom Romanom, tj. Nikolom Radonjom Brankovićem, najstarijim bratom Vuka Brankovića i bivšim kefalijom grada Ohrida. Dva monaha otkupila su od svetogorskog manastira Ksiropotam (Suva Reka) stari opusteli manastir Svetog Pavla. Monasi Arsenije i Roman su ovaj manastir obnovili i učinili ga srpskim književnim i kulturnim sedištem[4].
Izvori
uredi- ^ a b Nikola Bagaš, gospodar Krstura (1385. g.). Srpska akademija nauka i umetnosti. 1980. str. p. 227.
- ^ umetnosti), Vizantološki institut (Srpska akademija nauka i (1987). Zbornik radova Vizantološkog instituta (na jeziku: srpski). Naučno delo.
- ^ Istorija (na jeziku: makedonski). Sojuz. 1974.
- ^ reč, Slobodna (2022-10-04). „Ko je knez iz Vranja kog ovih dana lokalni mediji ne prestaju da pominju”. Slobodna reč (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-09-12.