Википедија

Nova kritika

Nova kritika je pristup tumačenju i podučavanju književnosti koji je formulisan u Sjedinjenim Državama i Engleskoj u 1930. i 1940-im godinama. Novokritičari naglašavaju formalnu strukturu književnih dela, izolujući rad od autorske ličnosti i društvenih uticaja. Nova kritika pokušala je da odredi zakone za čitanje i tumačenje tekstova.

Kritičari su želeli  da celu aktivnost učine sistematičnijom, čak i naučnom. U procesu sopstvenog nastanka, nova kritika je učinila književnu analizu demokratičnijom.  Ona je razvijena kao reakcija na starije filološke i književne  škole Severne Amerike, koje su, pod uticajem njemačkog učenja devetnaestog veka, fokusirane na istoriju i značenje individualnih reči i njihov međusobni odnos, uporedne izvore, i biografske okolnosti autora. Novokritičari su smatrali da ovi pristupi imaju tendenciju da odvraćaju pažnju od teksta i značaja pesme, samim tim da  potpuno zanemaruju njegove estetske kvalitete u korist učenja o spoljnim  faktorima.[1]

Književna kritika uredi

 
Stare knjige

Književna kritika je jedna od tri discipline koje izučava nauka o književnosti,[2][3][4] pored istorije[5][6][7] i teorije književnosti,[8][9][10] tj. poetike. Ona predstavlja vid proučavanja književnog dela, ali i književnosti uopšte. Njen zadatak je da prati život književnosti, obaveštava čitaoce o novim delima, ocenjuje i vrednuje kako njih, tako i samo piščevo stvaralaštvo.U naučnu kritiku spadaju rasprave, studije i monografije. Ona je veoma razvijena i bogata disciplina koja obezbeđuje građu za književno-teorijska uopštavanja i izradu književno-istorijskih sinteza. U izučavanju književnog dela ova kritika primenjuje dva osnovna postupka : spoljašnji i unutrašnji. Prvi vrednuje i ocenjuje delo na osnovu činjenica koje se nalaze izvan njega:  u društvu,  istoriji, piščevom životu ili percepciji čitaoca. Unutrašnji pristup se interesuje isključivo za književno delo, njegovu strukturu i umetničke vrednosti.[11]

Književna kritika u 20. veku uredi

Većina pitanja o kojima se raspravljaju u kritici 20. veka čini se strogo empirijskim, čak i tehničkim. Na koji način se može stvoriti najpreciznije i potpuno znanje o književnom radu? Da li treba proučiti njegov društveni i biografski kontekst ili samo delo,  dakle  reči u njemu? Da li se autorove misli i stavovi treba  uzeti u obzir ili prosto zanemariti?  Ideološke grupacije, psihološke dogme i filozofski trendovi stvorili su polemiku i analizu, a književni  materijali su uzeti kao primarni podaci sociologa i istoričara. Sami književni kreatori nastavili su da pišu osvetljive komentare o sopstvenim principima i ciljevima.

Ruski formalizam uredi

Ruski formalizam je metodološka orijentacija u proučavanju književnosti koja se javlja u Rusiji u prvoj polovini 20. veka.[12][13] Ova orijentacija svojim temeljnim zadatkom smatra istraživanje pojavnih oblika autonomnog književnog dela, odnosno forme. Ruski formalizam je poricao biografizam, historizam i sociologizam u proučavanju književnosti, tražeći metode koje bi odgovarale specifičnosti književne forme, odgovarajući na pitanje kako je napravljeno književno delo, kako je od amorfnog materijala stvorena umetnički relevantna stvar, tj. književno delo, te su se bavili i istraživanjem umetničkih postupaka. Da bismo uopšte mogli da govorimo o Novoj kritici, potrebno je pre svega da zađemo u njenu suštinu i vidimo na čemu je zasnovana. Iako se ona razvijala nezavisno od ruskih formalista, bitno je naglasiti da su ove dve grupe imale veoma bliske stavove: njihova osnovna orijentacija je bila izučavanje književnog teksta, zanemarujući sve ostale faktore koji bi mogli da deluju na samo delo.

Nova kritika u Engleskoj i Americi uredi

Iako novi Kritičari nikada nisu bili zvanična grupa, bitna inspiracija za njihovo zalaganje bilo je učenje Rensoma  na univerzitetu  Vanderbilt. Njegovi  studenti su nastavili da razvijaju estetiku koja je kasnije postala  poznata kao nova kritika. 

 
T. S. Eliot 1929. godine

Američki novi kritičari bili su inspirisani kritičkim esejima angloameričkog pesnika i kritičara T. S. Eliota. U eseju  "Sveta šuma", posebno  u "Tradiciji i individualnom  talentu", Eliot je, za razliku od romantičara naglasio estetski integritet pesme i nezavisnost od ličnosti pesnika. Ričards je istovremeno insistirao na samonosnoj strukturi pesme, za razliku od njegovog upućivanja na spoljni svet, i takođe je naglasio, kao i Eliot, da je pažljivo čitanje teksta od suštinskog značaja. Početkom tridesetih godina,  američki akademici kao što su Klint Bruks, Krou Rensom, Alen Tejt i Robert Pen Voren su razvili teorije književnosti u kojima se pesma  tretira kao jedinstvena struktura konfliktnih značenja. Zbog toga su dvosmislenost, ironija i paradoks najpoznatiji kvaliteti  velike književnosti.[14]

Primarna tehnika koja se koristi u novom kritičkom pristupu je blisko analitičko čitanje teksta. Za ove kritičare, poezija je bila posebna vrsta diskursa, sredstvo komuniciranja osećaja i misli koji se ne mogu izraziti nijednim drugim načinom izražavanja. Novi kritičari su definisali i formalizovali kvalitete poetskih misli i jezika, koristeći tehniku bliskog čitanja sa posebnim naglaskom na konotativne i asocijativne vrednosti reči i na višestruke funkcije figurativnog jezika-simbol, metaforu i slike.

Pre nego što su novi kritičari širili svoja učenja, studije o engleskoj  književnosti bile su u potpunosti zasnovane na  istoriji. Svi veliki mislioci su verovali da je za stvarno dobro razumevanje tema određene knjige potrebno poznavanje istorije jezika na kojem je napisan rad, kako je napisano, pod kojim okolnostima, kakav je bio život autora.  Zapravo, ljudi su pravili ogromnu razliku između kritičara i stručnjaka. Kritičari su navodno bili amateri koji su samo čitali književnost u slobodno vreme i komentarisali je. Stručnjaci su, sa druge strane, smatrani  pravim  profesionalcima - profesori koji su poznavali svaki detalj koji je uticao na nastanak dela. Ove dve različite grupe postavljaju veoma različita pitanja. Novi kritičari su želeli da stvore nov sistem za kritiku književnosti, te su težili da daju odgovore na pitanja obe gorepomenute grupe.[15]

Važni tekstovi uredi

Reference uredi

  1. ^ „New criticism - anglo-american literary criticism”. Encyclopædia Britannica. 
  2. ^ Johns Hopkins Guide to Literary Theory and Criticism  (2nd izd.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2005. ISBN 978-0-8018-8010-0. OCLC 54374476. 
  3. ^ „Literary Theory | Internet Encyclopedia of Philosophy” (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 27. 11. 2020. g. Pristupljeno 2020-12-01. 
  4. ^ van. Gelder, G. J. H. (1982). Beyond the Line: Classical Arabic Literary Critics on the Coherence and Unity of the Poem. Leiden: Brill Publishers. str. 1—2. ISBN 978-90-04-06854-4. OCLC 10350183. 
  5. ^ Cohen, Walter (2017). A History of European Literature: The West and the World from Antiquity to the Present. Oxford University Press. ISBN 9780198732679. 
  6. ^ Gray, Richard (2011). A Brief History of American Literature. Wiley-Blackwell. ISBN 9781405192316. 
  7. ^ Kato, Shuichi (1997). A History of Japanese Literature: From the Man'yōshū to Modern Times. Prevod: Sanderson, Don (New Abridged izd.). Japan Library. ISBN 1-873410-48-4. 
  8. ^ Sullivan, Patrick (2002-01-01). „"Reception Moments," Modern Literary Theory, and the Teaching of Literature”. Journal of Adolescent & Adult Literacy. 45 (7): 568—577. JSTOR 40012241. 
  9. ^ Peter Barry. Beginning Theory: An Introduction to Literary and Cultural Theory. ISBN 0-7190-6268-3.
  10. ^ Jonathan Culler. (1997) Literary Theory: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-285383-X.
  11. ^ Milosavljević, Petar (2000). Metodologija proučavanja književnosti. Beograd. 
  12. ^ Erlich, Victor (1973). „Russian Formalism”. Journal of the History of Ideas. 34 (4): 627—638. JSTOR 2708893. doi:10.2307/2708893. 
  13. ^ Boris Eichenbaum, "Vokrug voprosa o formalistah" (Russian: "Vokrug Voprosa o Fopmalistah", Around the question on the Formalists), Pechat' i revolucija, no. 5 (1924), pp. 2-3.
  14. ^ „New Critisism”. 
  15. ^ „New Criticism”. Shmoop. 

Literatura uredi

  • Searle, Leroy. "New Criticism" in The Johns Hopkins Guide to Literary Theory, 2nd edition. Edited by Michael Groden, Martin Kreiswirth, and Imre Szeman. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2005. Available online in PDF from the University of Washington [1].
  • Davis, Garrick. Praising It New. Swallow, 2008. Anthology that includes some of the keys texts of the New Criticism.
  • Brooks, Cleanth. "Criticism and Literary History: Marvell's Horatian Ode". Sewanee Review 55 (1947): 199–222.
  • Carton, Evan and Gerald Graff. The Cambridge History of American Literature volume 8: Poetry and Criticism (1940–1995). General Editor, Sacvan Bercovitch. New York; Cambridge, University Press, 1996. pp. 261–471.
  • Duvall, John N. "Eliot's Modemism and Brook's New Criticism: poetic and religious thinking". The Mississippi Quarterly: 46 (1992): 23–38.
  • Graff Gerald. Professing Literature. Chicago and London: The University of Chicago Press, 1987.
  • Russo, John Paul. "The Tranquilized Poem: The Crisis of New Criticism in the 1950s." Texas Studies in Literature and Language 30 (1988): 198–227.
  • Wellek, René. A History of Modern Criticism, 1750–1950. Volume 6: American Criticism, 1900–1950. New Haven: Yale University Press, 1988.
  • Viktor Shklovsky (1917) Art as Technique Arhivirano 2009-12-05 na sajtu Wayback Machine
  • Any, Carol. "Boris Eikhenbaum in OPOIAZ: Testing the Limits of the Work-Centered Poetics." Slavic Review 49:3 (1990): 409-26.
  • Shrawan, Ashima. The Language of Literature and Its Meaning: A Comparative Study of Indian and Western Aesthetics. Cambridge Scholars, 2019. Shrawan, Ashima (23. 4. 2019). The Language of Literature and its Meaning: A Comparative Study of Indian and Western Aesthetics. Cambridge Scholars. str. 68. ISBN 9781527533561. .
  • "Boris Eichenbaum." The Norton Anthology of Literary Theory and Criticism. Ed. Vincent B. Leitch. New York: W. W. Norton & Company, 2001. 1058-87.
  • Brown, Edward J. "The Formalist Contribution." The Russian Review 33:3 (1974): 243-58.
  • Eagleton, Terry. Literary Theory: An Introduction. University of Minnesota Press, 1996.
  • Erlich, Victor. "Russian Formalism: In Perspective." The Journal of Aesthetics and Art Criticism 13:2 (1954): 215-25.
  • "Russian Formalism." The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics. Ed. Alex Preminger and Terry V. F. Brogan. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1993. 1101-02.
  • Garson, Judith. "Literary History: Russian Formalist Views, 1916-1928." Journal of the History of Ideas 31:3 (1970): 399-412.
  • Goldblatt, David; Brown Lee B (eds.). "Aesthetics a Reader in Philosophy of the Arts" 2nd ed. Pearson Education Inc
  • Gorman, David. "Bibliography of Russian Formalism in English." Style 26:4 (1992): 554-76.
  • Jakobson, Roman. "A Postscript to the Discussion on Grammar of Poetry." Diacritics 10:1 (1980): 21-35.
  • Knight, Chris. "Russian Formalist Roots', chapter 10 in Chris Knight, "Decoding Chomsky: Science and revolutionary politics", (paperback edition) London & New Haven: Yale University Press, 2018.
  • Mandelker, Amy. "Russian Formalism and the Objective Analysis of Sound in Poetry." The Slavic and East European Journal 27:3 (1983): 327-38.
  • Rydel, Christine A. "Formalism (Russian Formalists)." Encyclopedia of the Novel. Ed. Paul Schellinger et al. Vol. 1. Chicago; London: Fitzroy Dearborn Publishers, 1998. 422-24. 2 vols.
  • Steiner, Peter. "Russian Formalism." The Cambridge History of Literary Criticism. Ed. Raman Selden. Vol. 8. Cambridge: Cambridge University Press, 1995. 11-29. 8 vols.
  • Surdulescu, Radu. "Form, Structure and Structurality in Critical Theory." University of Bucharest Press, 2000 (online resource available: [2]).
  • Warner, Nicholas O. "In Search of Literary Science the Russian Formalist Tradition." Pacific Coast Philology 17 (1982): 69-81.
  • Lane, Richard J. (2011). The Routledge Concise History of Canadian Literature. Routledge. 
  • Lee, Peter H. (2003). A History of Korean Literature. Cambridge University Press. ISBN 9781139440868. 
  • Luo, Yuming (2011). A Concise History of Chinese Literature. Prevod: Ye, Yang. Brill. ISBN 9789004203662. 
  • Sutherland, John (2013). A Little History of Literature. Yale University Press. ISBN 9780300188363. 
  • Terry Eagleton. Literary Theory: An Introduction. ISBN 0-8166-1251-X.
  • Terry Eagleton. After Theory. ISBN 0-465-01773-8.
  • Jean-Michel Rabaté. The Future of Theory. ISBN 0-631-23013-0.
  • The Johns Hopkins Guide to Literary Theory and Criticism. ISBN 0-8018-4560-2.
  • Modern Criticism and Theory: A Reader. Ed. David Lodge and Nigel Wood. 2nd Ed. ISBN 0-582-31287-6
  • Theory's Empire: An Anthology of Dissent. Ed. Daphne Patai and Will H. Corral. ISBN 0-231-13417-7.
  • Bakhtin, M. M. (1981) The Dialogic Imagination: Four Essays. Ed. Michael Holquist. Trans. Caryl Emerson and Michael Holquist. Austin and London: University of Texas Press.
  • René Wellek. A History of Modern Criticism: 1750–1950. Yale University Press, 1955–1992, 8 volumes.
  • Carroll, Joseph (2012). „Evolutionary approaches to literature & drama”. Ur.: Dunbar, Robin; Barrett, Louise. Oxford Handbook of Evolutionary Psychology. Oxford University Press. str. 637—648. ISBN 978-0198568308. doi:10.1093/oxfordhb/9780198568308.013.0044. Pristupljeno 2020-05-13. 
  • Castle, Gregory. Blackwell Guide to Literary Theory. Malden, MA: Blackwell Publishing, 2007.
  • Culler, Jonathan. The Literary in Theory. Stanford: Stanford University Press, 2007.
  • Terry Eagleton. Literary Theory. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2008. (http://www.upress.umn.edu/)
  • Literary Theory: An Anthology. Edited by Julie Rivkin and Michael Ryan. Malden, MA: Blackwell Publishing, 2004.
  • Lisa Zunshine, ed. Introduction to Cognitive Cultural Studies. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2010

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Нова_критика&oldid=27674887”