Operacija pod lažnom zastavom
Operacija pod lažnom zastavom (engl. false flag operation ili false flag, doslovno „lažna zastava”), ređe pseudo-operacija, je naziv za sve tajne operacije i slične aktivnosti kao što su oružani i teroristički napadi, atentati ili sabotaže koje preduzima neka država ili organizacija na način da je pripiše nekoj drugoj, najčešće suparničkoj državi ili organizaciji u propagandne svrhe. Cilj takvih aktivnosti je na svoju stranu staviti domaću ili međunarodnu javnost u nekom sporu, odnosno stvoriti izgovor koji ispunjava ustavne i političke uslove za rat, vanredno stanje, agresiju ili eskalaciju nekog sukoba. S obzirom da je glavna svrha takvih operacija propagandne prirode, valja ih razlikovati od tradicionalnih ratnih lukavstava kao što je korištenje neprijateljskih uniformi, zastava i opreme radi infiltracije u neprijateljske položaje tokom konvencionalnih ratnih prepada.
Iako je operacija takve prirode bilo i u ranijim periodima istorije, one su posebnu važnost dobile u 20. veku, delom zbog sve veće važnosti propagande i masovnih medija u oružanim sukobima, kao i zbog potrebe da se pre eskalacije ili započinjanja sukoba ishodi što opravdaniji kasus beli. Zbog toga su takve operacije imale ulogu u nekim od najpoznatijih oružanih sukoba u 20. veku.
Verovatno najčešće pominjani primer operacije pod lažnom zastavom je incident u Glajvicu, odnosno napad na radio-stanicu u nemačkom pograničnom mestu koga su u leto 1939. godine, koristeći osuđenike u poljskim vojnim uniformama, inscenirale bezbednosne službe nacističke Nemačke kako bi stvorili izgovor za invaziju Poljske kojom je otpočeo Drugi svetski rat. Ostali poznatiji primeri su Mukdenski incident 1931, u kojem su japanski oficiri izvršili detonaciju železnice kako bi imali izgovor za invaziju Mandžurije, paljenje Rajhstaga 1933. godine dalo je nacistima povod za ukidanje sloboda, te incident u Tonkinškom zalivu 1964. godine nakon kojeg je Kongres SAD odobrio predsedniku Lindonu Džonsonu pravo da pomaže bilo koju južnoazijsku državu ugroženu od „komunističke agresije”.[1]
Ukoliko se operacija pod lažnom zastavom uspešno izvede, s obzirom na njenu tajnost naknadno dokazivanje njenog postojanja je prilično teško, delom i zbog toga što se dokazi obično tumače kao „cinična” kontra-propaganda suprotne strane. Do razotkrivanja operacija pod lažnom zastavom obično dolazi tek decenijama iza tih događaja, obično usled svjedočenja učesnika ili otvaranja državnih arhiva s najstrože poverljivim podacima. Zbog toga, kao i čestog korištenja crne propagande tokom 20. veka operacije pod lažnom zastavom su postale česti predmet teorija zavera koje brojne kontroverzne događaje nastoje opisati kao operacije pod lažnom zastavom. Najpoznatiji takvi primeri su napadi 11. septembra koje tzv. truteri pripisuju američkim obaveštajnim službama, kao i bombaški napadi na ruske stanove 1999. koje opozicija i prozapadni krugovi u Rusiji pripisuju tajnoj službi FSB.
Masakr na pijaci Markale, koji je bio povod za vazdušne udare NATO-a na Republiku Srpsku smatra se po nekim izvorima primerom operacije pod lažnom zastavom.[2]
Reference uredi
- ^ History of the Reichstag Fire in Berlin Germany
- ^ regiona, Savez Srba iz (10. 4. 2021). „MARKALE I RAČAK SU IZREŽIRAN ZLOČIN KOJI JE SRPSKI NAROD SKUPO KOŠTAO”. Savez Srba iz regiona (na jeziku: srpski). Pristupljeno 30. 9. 2022.