Petrovo Selo (Rekaš)
Petrovo Selo (rum. Petrovaselo) je selo u gradu Rekaš, koje pripada županiji Timiš u Republici Rumuniji. Naselje je značajno po prisutnoj srpskoj nacionalnoj manjini u Rumuniji.
| Petrovo Selo rum. Petrovaselo | |
|---|---|
| Naselje | |
  Petrovo Selo Lokacija u Rumuniji | |
| Koordinate: 45° 48′ 57″ N 21° 34′ 59″ E / 45.81583° S; 21.58306° I | |
| Zemlja |  Rumunija |
| Županija | Timiš |
| Grad | Rekaš |
| Nadmorska visina | 116 m (381 ft) |
| Stanovništvo (2021) | |
| • Ukupno | 286 |
| Vremenska zona | Istočnoevropsko vreme (UTC+2) |
| • Leti (DST) | Istočnoevropsko letnje vreme (UTC+3) |
| Geokod | 670932 |
Položaj naselja
urediSelo Petrovo Selo se nalazi u istočnom, rumunskom Banatu, veoma daleko od srpske granice. Ova oblast je poznata kao Banatska Crna Gora. Selo se nalazi u gornjem toku Tamiša, 33 km istočno od Temišvara ka Lugošu. Seoski atar je brežuljkastog karaktera u Lipovskoj visoravni.
Istorija Srba u mestu
urediPrema "Rumunskoj enciklopediji" naselje se prvi put sreće u papskim dokumentima 1359. godine. Vlasnici sela su 1477. godine spahije braća Nikola i Jakov Banfi.
Narodno predanje govori o tri naseljavanja Srba u Petrovo Selo i okolinu: oko 1481., 1690. i 1737. godine. Prve su tu došle četiri porodice sa domaćinima: Petrom, Brankom, Radojicom i Andrijom. Porodice se se premeštale po okolini (zbog loše zemlje) sve dok Petar sa svojima, nije našao veliki dub-hrast i pored njega izvor. Ostale porodice su se tu pored Petra skrasili na mestu koje je ovaj nazvao Đakovac. Nastalo je selo koje je dobilo ime po Petru - Petrovo Selo, a to je bilo negde 1522-1523. godine.[1] Između 1760. i 1770. godine naseljena je grupa Srba iz Crne Gore.
Po srpskom izvoru iz 1905. godine, mesto je naseljeno 1696. godine.[2] Srpsko naseljavanje se vezuje za ratne 1690. i 1737. godune, kada je zaista bilo seoba Srba sa teritorija gde su besneli Turci. Srbi naseljenici su po narodnoj priči doneli sa sobom slike - "Raspeće" i portret srpskog patrijarha Arsenija Čarnojević, koje su postavili u crkvicu brvnaru, nakon njene gradnje.
Petrovo Selo je 1764. godine bilo pravoslavna parohija u Temišvarskom protoprezviratu. Godine 1774. u mestu koje pripada Bukovačkom okrugu, Temišvarskog distrikta su živeli većinom Srbi.[3] Prema popisu pravoslavnog klira 1797. godine, jedini sveštenik u mestu bio je pop Aleksije Popović. On je bio rukopoložen 1767. godine i služio se isključivo srpskim jezikom.[4]
Mesto je bilo spahijski posed plemićke porodice Andrejević. Mihajlo Andrejević je tu 1784. godine podigao novi hram posvećen prazniku Uspenja Bogorodice, takođe brvnaru, u kojoj je napravio porodičnu grobnicu. Georgije Andrejević "ot Petrovasela" bio je 1841. godine kupac jedne srpske knjige.
Petrovo selo u Temišvarskoj eparhiji je u 19. veku beležilo porast broja stanovnika. Tako je 1847. godine u njemu živelo 776 pravoslavaca, a 1867. godine beše zapisano 904 duše.[5] Po protoprezviterskom izveštaju iz kraja 1891. godine vidi se da u parohiji ima jedna crkva sa sveštenikom, a 1063 pravoslavne duše živi u 185 srpskih domova.[6]
Godine 1905. Petrovo selo je mala opština u Temešrekaškom srezu. Tu je živelo 808 stanovnika u 183 doma - sve Srbi pravoslavne vere. Od javnih zdanja bila je srpska pravoslavna crkva i srpska narodna škola. U obližnjem Temešrekašu (Rekašu) nalazila se poslednja pošta i brzojav. U mestu je 1907. godine formirana Srpska štedionica kao zadruga sa ograničenim jemstvom.[7] Srpska zemljoradniča zadruga je imala kapital 6311 k, a vodili su je: predsednik Pantelejmon Došen i poslovođa Ilija Radivojević.[8]
Crkva i škola
urediStara crkva brvnara usled dotrajalosti je zamenjena novom, 1901. godine, koja je građena po nacrtu arh. Momčila Tapavice. Ikonostas je tipski, poručen 1909. godine kod trgovca crkvenim stvarima Ivkovića iz Novog Sada. Veća opravka te crkve posvećene Sv.velikomučeniku Georgiju je bila 1936. godine.[9] Celivajuće ikone (14) je radio 1854. godine ikonopisac Sava Petrović iz Temišvara.[10] Parohijsko pravoslavno zvanje je osnovano 1779. godine, a od 1780. godine beleže se crkvene matrikule. Iz mitropolijskog izveštaja 1865. godine u Petrovom selu je bila jedna parohija četvrte klase, sa 862 Srba parohijana.[11] Godine 1905. u mestu je crkvena opština, skupština je redovna, pod predsedništvom Pantelejmona Došena. To je parohija najniže šeste klase, ima parohijski dom, a parohijska sesija iznosi 32 kj. Paroh je kaluđer Pantelejmon Došen rodom iz Počitelja, koji se u toj parohiji bavio pet godina. Postoji tu i srpsko pravoslavno croblje, a crkveno-opštinski posed je impozantan od 136 kj. zemlje. Iz pravoslavlja je istupilo šest vernika koji su postali nazareni.[8]
Pretplatnik srpske knjige bio je 1847. godine u Temišvaru, Georgije Andreović "od Petrova sela", Tamiške županije sudac.
Učitelj u Petrovom selu 1825. godine bio je Marko Davidović.[12] Smrću učitelja u Petrovom selu ostalo je upražnjeno mesto na tamošnjoj istočno-pravoslavnom učiteljskom zvanju. Raspisan je juna 1858. godine stečaj, nudi se učitelju 80 f. godišnja osnovna plata, a kandidat mora znati predavati na srpskom, nemačkom i rumunskom jeziku.[13] Učitelj Dimitrije Agora iz Petrova sela je 1858. godine položio učiteljski ispit u Somboru. U Petrovom selu je 1905. godine bio školski upravitelj Nikolaje Andrejić, a staratelj Živan Živanov. Učiteljsko telo činili su supružnici: učitelj Ilija Radivojević rodom iz Dolova, u mestu na službi već dve godine, i učiteljica Darinka Radivojević rođ. Stojanović rodom iz Vršca, sa službom u mestu četiri godine. Redovnu nastavu je pratilo 73 đaka, a u poftornu školu je išlo 41 starije dete.[8]
Stanovništvo
urediPo poslednjem popisu iz 2002. godine selo Petrovo Selo imalo je 331 stanovnika. Poslednjih decenija broj stanovnika opada.
Selo je jedno od malobrojnih naselja koja su ostala većinski srpska u istočnom, rumunskom Banatu, čemu je verovatno doprinela udaljenost od granice, zbog čega nije naseljavano Rumunima (kao srpska sela do granice sa Srbijom). Nacionalni sastav na pojedinim popisima bio je sledeći:
| Godina popisa | 1910. god. | 1992. god. | 2002. god. |
| Ukupno st. | 924 | 347 | 331 |
| Srbi | 816 (88,3%) | 253 (72,9%) | 218 (65,9%) |
| Rumuni | 22 (2,4%) | 94 (27,1%) | 107 (32,3%) |
| ostali | 86 (9,3%) | - (0,0%) | 6 (1,8%) |
Vidi još
urediReference
uredi- ^ "Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu", Beograd 33/1970
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
- ^ J.J. Erler: "Banat", reprint, Pančevo 2003. godine
- ^ "Temišvarski zbornik", Novi Ssd 8/2015.
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
- ^ "Školski list", Sombor 1907. godine
- ^ a b v Mata Kosovac, navedeno delo
- ^ Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001. godine
- ^ Stevan Bugarski, Ljubomir Stepanov: "Istorijski i kulturni spomenici Srba u rumunskom Banatu", Temišvar 2008. godine
- ^ "Srpski letopis", Budim 1866. godine
- ^ "Srpski letopis", Budim 1826. godine
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1858. godine
Spoljašnje veze
uredi- Srbi u Rumuniji od ranog srednjeg veka do današnjeg vremena (srpski jezik)
- Etnička slika naselja habzburškog dela Rumunije 1880-2002. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. oktobar 2022) (mađarski jezik)
