Pohod Deset hiljada
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Pohod Deset hiljada naziv je za akciju najamničkih grčkih, uglavnom spartanskih jedinica koje je unajmio persijski satrap Kir Mlađi u svom pokušaju da preuzme presto od svog brata Artakserksa ΙΙ. Vođen je u periodu od 401. do 399. p. n. e. i završen je neuspehom.
Uvod uredi
Spartanci su 404. p. n. e. odneli pobedu u Peloponeskom ratu uspostavljajući hegemoniju nad čitavom Grčkom. Za svoju pobedu Spartanci su mogli zahvaliti Persiji. Nakon Sicilijanske ekspedicije Atina je uspela da se oporavi i ponovo obnovi svoju moć nad Egejskim morem. U tome je dobijala pomoć Persije koju je izdejstvovao vojskovođa Alkibijad koji je ponovo prešao na stranu Atine. Ipak, plašeći se prevelikog jačanja Atine, Persija obustavlja dalju pomoć što dovodi do brzog sloma Atine. Nakon smrti Darija II, uprkos svim spletkama Paristade, da svog mlađeg sina stavi na presto, kao naslednik dolazi najstariji Darijev sin, Artakserks II. Kir se oslanjao na Grčku vojsku, sada već veterane Peloponeskog rata. U Kirovu službu je regrutovan Spartanac, Klearh, kojeg su efori oterali kada je pokušao da zavlada Bizantom. Osim Klearha, spartanci su dugovali Kiru uslugu zbog pomaganja u ratu protiv Atine, i tajno su mu poslali 700 hoplita. Kirova vojska se sastojala oko 13.600 Helena, od koga su 10.600 bili hopliti.[1]
Cilj pohoda je bio skrivan od vojnika, samo je Klearh znao pravu svrhu.
Među najamnicima je bio i Ksenofont, Atinski pisac koji će u svom delu Anabaza opisati ovaj pohod.
Bitka kod Kunakse uredi
Zapovednik najamničkih snaga Grčke bio je Klearh. Sa Persijom se Kirova vojska sukobila u bici kod Kunakse. Međutim, Kir umire još na početku bitke. Azijski deo Kirove vojske odmah se raspao. Grčki odredi zadavali su Persijancima dosta muke. Klearh je uspeo da izvuče svoju armiju. Nakon bitke, na prevaru je namamljen kod persijskog satrapa Tisaferna koji ga je ubio. Ostatak grčke armije nije se pogubio već je odmah odabrao naslednika: Spartanci su izabrali Heirisofa, Beoćani Timasiona a Atinjani Ksenofonta. Tokom šest meseci vojska se probijala preko planina Kurdistana i Jermenije. Sve vreme su ih napadali persijski odredi. Nakon teškog i mukotrpnog marša, armija ipak stiže do obala Crnog mora. Nije ih bilo više od 8000. Tamo su odmah započeli sa borbom protiv Persijanaca u Maloj Aziji.
Posledice uredi
Pohod Deset hiljada doveo je do raskida prijateljstva između Sparte i Persije. Car je započeo sa represalijama tako što je proterivao oligarhe iz Male Azije i počeo uvoditi demokratsko uređenje. Spartanci 400. p. n. e. šalju omanji odred pod vojskovođom Tibronom u pomoć oligarsima. Međutim, Tibronove trupe više su se bavile pljačkom nego oslobađanjem gradova, pa je on smenjen i na njegovo mesto postavljen Derkilid. On je delovao diplomatski pokušavajući da zavadi Tisaferna i Farnabaza. Tako se rat Persije i Sparte još uvek ograničavao na manje sukobe. Međutim, takvo stanje neće dugo potrajati. Tisafern će pružati podstrek grčkim polisima da podignu ustanak protiv spartanske hegemonije što će dovesti do izbijanja Korintskog rata.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- Stara Grčka - V. V. Struve i D. P. Kalistov, Book&Marso, 2006
- ^ Bjuri, Džon Bagnel (1973). Istorija Grčke do smrti Aleksandra Velikog. Beograd: Zavod za udžbenike. str. 554. ISBN 978-86-17-14730-1.