Predsednički izbori u SAD 1980.

Predsednički izbori u SAD 1980.
538 članova Izborničkog kolegijuma; 270 glasovi potrebni za pobedu
Izlaznost	52,6% 0,9 pp
	Rezultati izbora: Crvena boja označava savezne države u kojima je pobedio Regan, Plava boja označava savezne države u kojima je pobedio Karter.
predsednik pre izbora; Džimi Karter; Demokratska	Izabrani predsednik ; Ronald Regan; Republikanska

Predsednički izbori 1980. u Sjedinjenim Državama bili su 49. predsednički izbori u četvorogodišnjem trajanju. Glasanje je održano u utorak, 4. novembra 1980. Republikanski kandidat Ronald Regan pobedio je aktuelnog demokrata Džimija Kartera ubedljivom pobedom. Ovo su bili drugi uzastopni izbori na kojima je aktuelni predsednik poražen nakon što je sam Karter pobedio Džeralda Forda četiri godine ranije 1976. Pored toga, to je bio tek drugi put i prvi u skoro 100 godina da je republikanski kandidat pobedio aktuelnog demokrata. Zbog porasta konzervativizma nakon Reganove pobede, neki istoričari smatraju da su izbori političko prestrojavanje koje je označilo početak Reganove ere.

Karterova nepopularnost i loši odnosi sa demokratskim liderima podstakli su unutarstranački izazov senatora Teda Kenedija, mlađeg brata bivšeg predsednika Džona Kenedija. Karter je porazio Kenedija u većini demokratskih izbora, ali Kenedi je ostao u trci sve dok Karter nije zvanično nominovan na Demokratskoj nacionalnoj konvenciji 1980. Republikanski predizbori su osporavani između Regana, koji je ranije bio guverner Kalifornije, bivšeg kongresmena Džordža H.V Buša iz Teksasa, kongresmena Džona Andersona iz Ilinoisa i nekoliko drugih kandidata. Svi Reganovi protivnici odustali su do kraja predizbora, a Republikanska nacionalna konvencija 1980. nominovala je kartu koju su činili Regan i Buš. Anderson je u trku ušao kao nezavisni kandidat i ubedio bivšeg guvernera Viskonsina Patrika Lucia, demokrata, da mu bude kandidat za kandidaturu.

Regan je vodio kampanju za povećanu odbrambenu potrošnju, sprovođenje ekonomske politike na strani ponude i uravnotežen budžet. Njegovoj kampanji pomoglo je demokratsko nezadovoljstvo Karterom, iranska talačka kriza i pogoršanje ekonomije kod kuće koju su obeležile velika nezaposlenost i inflacija. Karter je napao Regana kao opasnog desničarskog ekstremista i upozorio da će Regan ukinuti Mediker i socijalno osiguranje.

Regan je na izborima pobedio ubedljivo, uzevši veliku većinu glasova na izborima i 50,7% glasova narodnih glasova. Regan je dobio najveći broj izbornih glasova koje je ikad osvojio nepredstojeći predsednički kandidat. Na istovremenim izborima za Kongres, republikanci su prvi put od 1955. godine osvojili kontrolu nad Senatom Sjedinjenih Država.Karter je osvojio 41% glasova, ali je imao samo šest država, a Vašington, DC Anderson, osvojio je 6,6% glasova, i najbolje se pokazao među liberalnim republikanskim glasačima nezadovoljnim Reaganom. Reagan, tada 69-godišnjak, bio je najstarija osoba koja je ikad izabrana na prvi mandat. Donald Tramp i Džo Bajden oborili su taj rekord 2016. odnosno 2020. godine. Tramp je izabran u 70. godini, a Bajden u 77. godini.

Glavni kandidati uredi

Lp.	Ime	Kandidat za potpredsednika	Stranka
1.	Ronald Regan	Džordž H. V. Buš	Republikanska stranka
2,	Džimi Karter	Volter Mondejl	Demokratska stranka
3.	Džon B. Anderson	Patrik Lusi	Nezavisni

Rezultati uredi

Kandidat	Stranka	Glasovi		Izbornici
Kandidat	Stranka	Broj	Procenat	Izbornici
Ronald Regan	Republikanska stranka	43.903.230	50,75%	489
Džimi Karter	Demokratska stranka	35.480,115	41,01%	49
Džon B. Anderson	Nezavisan	5.719.850	6,61%	0
Edvard E. Klark	Libertarijanska partija	921.128	1,06%	0
Beri Komoner	Građani	233.052	0,27%	0
Ostali kandidati		252.303	0,29%	0
Ukupno		86.509.678	100%	538

Reference uredi

^ „Voter Turnout in Presidential Elections”. Presidency.ucsb.edu. Pristupljeno 2016-08-18.

Literatura uredi

Shirley, Craig (2009). Rendezvous with Destiny: Ronald Reagan and the Campaign That Changed America. Wilmington, Delaware: Intercollegiate Studies Institute. ISBN 978-1-933859-55-2. . online review by Lou Cannon
Busch, Andrew E. (2005). Reagan's Victory: The Presidential Election of 1980 and the Rise of the Right. Lawrence: University Press of Kansas. ISBN 0-7006-1407-9. . online review by Michael Barone
Davies, Gareth, and Julian E. Zelizer, eds. America at the Ballot Box: Elections and Political History (2015) pp. 196–218.
Ehrman, John (2005). The Eighties: American in the Age of Reagan. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-10662-9.
Ferguson, Thomas; Joel Rogers (1986). Right Turn: The Decline of the Democrats and the Future of American Politics. New York: Hill and Wang. ISBN 0-8090-8191-1.
Germond, Jack W.; Jules Witcover (1981). Blue Smoke & Mirrors: How Reagan Won & Why Carter Lost the Election of 1980 . New York: Viking. ISBN 0-670-51383-0.
Hogue, Andrew P. Stumping God: Reagan, Carter, and the Invention of a Political Faith (Baylor University Press; 2012) 343 pages; A study of religious rhetoric in the campaign
Mason, Jim (2011). No Holding Back: The 1980 John B. Anderson Presidential Campaign. Lanham, MD: University Press of America. ISBN 0761852263.
Gerald M. Pomper, ur. (1981). The Election of 1980: Reports and Interpretations. Chatham: Chatham House. ISBN 0-934540-10-1.
Stanley, Timothy. Kennedy vs. Carter: The 1980 Battle for the Democratic Party's Soul (University Press of Kansas, 2010) 298 pages. A revisionist history of the 1970s and their political aftermath that argues that Ted Kennedy's 1980 campaign was more popular than has been acknowledged; describes his defeat by Jimmy Carter in terms of a "historical accident" rather than perceived radicalism.
Troy, Gil (2005). Morning in America: How Ronald Reagan Invented the 1980s. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-12166-4.
West, Darrell M. (1984). Making Campaigns Count: Leadership and Coalition-Building in 1980. Westport: Greenwood Press. ISBN 0-313-24235-6.
Himmelstein, Jerome; J. A. McRae Jr. (1984). „Social Conservatism, New Republicans and the 1980 Election”. Public Opinion Quarterly. 48 (3): 595—605. doi:10.1086/268860.
Lipset, Seymour M.; Earl Raab (1981). „Evangelicals and the Elections”. Commentary. 71: 25—31.
Miller, Arthur H.; Martin P. Wattenberg (1984). „Politics from the Pulpit: Religiosity and the 1980 Elections”. Public Opinion Quarterly. 48: 300—12. doi:10.1086/268827.
Knickerbocker, Brad (21. 10. 1981). „Did TV change Election '80?”. The Christian Science Monitor. Pristupljeno 3. 11. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Spoljašnje veze uredi

United States presidential election of 1980 na sajtu Enciklopedija Britanika
The Election Wall's 1980 Election Video Page
1980 popular vote by counties
1980 popular vote by states
1980 popular vote by states (with bar graphs)
Campaign commercials from the 1980 election
How close was the 1980 election? na sajtu Wayback Machine (arhivirano avgust 25, 2012)—Michael Sheppard, Massachusetts Institute of Technology}-
Portrayal of 1980 presidential elections in the U.S. by the Soviet television
Election of 1980 in Counting the Votes Архивирано на сајту Wayback Machine (11. март 2016)

[1] „Voter Turnout in Presidential Elections”. Presidency.ucsb.edu. Pristupljeno 2016-08-18.

[1]