Primat (pravo prvenstva)
Primat (lat. primatus prvenstvo, prvo mjesto od lat. primus prvi) [1] [2] , prvenstvo, vrhovni položaj, najviša čast i vlast u nekom organizovanom društvu ili djelokrugu. [3]
- u filozofiji: prvenstvo bića nad sviješću, materije nad duhom;
- u psihologiji: prvenstvo volje nad razumom, volja prije razuma; [1]
- u Katoličkoj crkvi: prvenstvo rimskog pape nad svim ostalim crkvenim velikodostojinicima: patrijarsima, mitropolitima, nadbiskupima, biskupima.
- u Pravoslavnoj crkvi primat se zasniva na drevnom poretku crkvene pentarhije, kojim je regulisano prvenstvo časti među pravoslavnim poglavarima. Pre Velikog raskola (1054), kada je na hrišćanskom zapadu još uvek postojala pravoverna Rimska crkva, pentarhijski redosled prvenstva među arhijerejskim katedrama je glasio: Rim, Carigrad, Aleksandrija, Antiohija i Jerusalim.[4] Nakon Velikog raskola i odvajanja Rima,[5] kao prvi među jednakima u pravoslavnom svetu se po pravu prvenstva počeo smatrati carigradski patrijarh.
- figurativno:primat je prvenstvo po rangu, preimućstvo, prvestveno pravo (na položaj, na presto). [1][3]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v Vujaklija M, Leksikon stranih reči i izraza, Prosveta, Beograd, 1954.g.
- ^ Žepić M, Latinsko-hrvatskosrpski rječnik, Školska knjiga, Zabreb 1961.g.
- ^ a b Grupa autora, Enciklopedija leksikografskog zavoda, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb, 1962.g.
- ^ Meyendorff 1989.
- ^ Puzović 2008.
Literatura uredi
- Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press.
- Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Puzović, Vladislav (2008). Crkvene i političke prilike u doba Velikog raskola 1054. godine. Beograd: Hrišćanski kulturni centar.