Prirezi
Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. (jun 2012) |
Prirezi, dodatni neposredni porezi koji se obračunavaju ili u dinarskom iznosu ili u procentu od zbira svih razrezanih neposrednih poreza za poreskog obveznika.
Srbija. Prirezi su prvi put ustanovljeni posle ratova sa Turcima 1876-1878. za invalidski, sanitetski, školski i oružani fond od, ukupno, 7,1 dinara. 1880. je za oduženje državnih dugova uveden prirez koji se kretao od 25 do 100% na iznos glavnice. 1884. to je zamenjeno prirezom od 12% na iznos neposrednih poreza. Postojeći prirezi u dinarskom iznosu zamenjeni su 1886. prirezom od 34%, a 1892. uveden je prirez za vojne potrebe od 12% (povećan 1894. na 16%). Sva tri prireza ujedinjena su 1896. u državni prirez od 62%, koji je već sledeće godine povećan na 75%. 1895. je uveden prirez za vojne građevine od 6%, 1901. za vojnu komoru od 5%, a 1902. za železnicu od 5%. Među prireze je uključivana i vojnica, dažbina koju su plaćali oni koji nisu služili vojni rok, i to 10% od 1886, 20% od 1897. i 30% od 1898. Prirez za održavanje žandarmerije prerastao je od okružnog u državni 1904. u visini od 4,5%. Školski prirez se propisuje budžetom od 1904. i iznosi prvo 25, a zatim 27 i 32%. 1904. je uveden opšti vanredan prirez samo za tu godinu od 40%, a radi sređivanja državnih finansija. Pred Prvi svetski rat postojali su sledeći prirezi: stalni državni prirez 75%, privremeni za opšte državne potrebe 25%, školski 32%, žandarmerijski 4,5%, železnički 7%, remontski 5%, za vojne građevine 5% (ukupno 153,5%), mostarinski 0,20 para, vojnica 30% i sveštenički bir 2 dinara od svake poreske pravoslavne glave.
Pored državnih, postojali su i opštinski i okružni prirezi, koji su predstavljali najvažniji prihod lokalnih zajednica.
Jugoslavija. I nova država je ubrzo po osnivanju posegla za prirezima. 1920. uveden je prirez na dohodarinu sa stopom od 120%. 1923. zaveden je privremeni vanredni prirez na sve postojeće neposredne poreze i državne prireze i plaćao se 500% na porez na zemljište, osim u Srbiji i Crnoj Gori za placeve i bašte; 30% na sve ostale neposredne poreze i državne prireze. 1925. uveden je vojno-komorski prirez. Sledećih godina ukinut je prirez na dohodarinu i obustavljena je naplata prireza od invalidskog poreza.
Posle Drugog svetskog rata prirezi nisu više korišćeni.