Rat za poljsko nasleđe
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Rat za poljsko nasleđe vođen je u periodu od 1733. do 1738. godine između Austrije i Rusije sa jedne i Francuske, Španije i Sardinije sa druge strane.
| Rat za poljsko nasleđe | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Opsada Danciga 1734. godine | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Poljska Stanislava Lešćinskog  Kraljevina Francuska .svg){kind=small} Španija  Kraljevina Sardinija  Vojvodstvo Parma |
 Poljska Avgusta III Ruska imperija .svg){kind=small} Habzburška monarhija Saksonija.svg){kind=small} Kraljevina Pruska | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
60.600 ubijenih i zarobljenih: 50.400 Francuza 3000 Španaca 7200 Sardinaca |
36.800 ubijenih i zarobljenih: 3000 Rusa 32.000 Austrijanaca 1800 Prusa | ||||||
Povod
urediAvgust II Jaki na poljski presto dolazi 1697. godine. Tada je otpočeo tzv. Saksonski period poljske istorije (1697—1763) koji karakteriše opadanje poljske moći i gubitak njenog statusa evropske sile. Poljskom u ovom periodu, sa kratkim prekidom, vlada saksonska dinastija Vetin. Avgust nakratko gubi vlast tokom Severnog rata (1705—1709), ali je ruska pobeda kod Poltave obezbedila njegov presto. Stanislav Lješčinski 1709. godine beži u Francusku. Njegova ćerka Marija tamo se udala za kralja Luja XV (1725). Avgust je umro 1733. godine. Stanislav se nadao da će povratiti presto. U tome je imao podršku zeta Luja i njegovog prvog ministra, kardinala Flerija. Luj i Fleri želeli su suzbiti austro-ruski uticaj u Poljskoj. Ruska carica Ana i svetorimski car Karlo potpisali su 1732. godine sporazum po kome su dogovorili da Stanislav neće naslediti poljski presto. Fleri je sukob oko poljskog prestola hteo iskoristiti kao povod da zarati sa Austrijom ne izgledajući kao agresor. Avgust je umro 1733. godine. Francuski ambasador u Varšavi privlači porodice Potocki i Čartorijski na stranu Stanislava. Austrijanci i Rusi su podržali Avgusta III, izbornika Saksonije i sina preminulog kralja. U zamenu, Avgust je odustao od pretenzija na Livoniju (koju su 1721. godine zauzeli Rusi) i prihvatio Pragmatičnu sankciju kojom je Karlo ostavio presto ženskim potomcima. Obojica pretendenata proglašeni su za kraljeve. Tako je izbio rat za poljsko nasleđe (1733—1736). Poljaci su većinom bili na strani Stanislava Lješčinskog.
Rat
urediLeščinjski se sklonio u Dancig, ali, kako su grad opseli Rusi, otišao je 27. juna 1734. godine u Prusku. Pre toga, u aprilu, deo francuskih snaga izvršio je desant u blizini Danciga, ali nije uspeo da se spoji sa gradskom posadom pa se povukao. Francuzi su sa 2000 ljudi izvršili u maju ponovni desant i zajedno sa posadom Danciga napali ruske položaje. Pošto su odbijeni, povukli su se u gradsko predgrađe gde su nastavili borbu do juna, a zatim se predali. Rusi ulaze u Dancig 9. jula 1734. godine.
Istovremeno, borbe su vođene na tri ratišta. U Nemačkoj je francuska vojska prešla Rajnu (12. oktobar 1733) i zauzela Kel. Žestoke borbe su vođene kod Filipsburga i Bruhzala. Francuzi su bili sprečeni u nameri da opsednu Brajzah i Majnc. U severnoj Italiji, francusko-špansko-sardinske snage su, nakon žestokih borbi kod Milana, Mantove i Parme odbacili Austrijance sredinom 1735. godine u Tirol. U južnoj Italiji i Siciliji, španska vojska zauzela je 10. maja 1734. godine Napulj, a 22. avgusta
iskrcala se na Siciliju koju je osvojila do jula 1735. godine.
Rat je završen Bečkim mirom od 3. novembra 1735. godine koji je potpisan tek 18. novembra 1738. godine. Po odredbama Bečkog mira Lešćinski se odrekao poljskog prestola u korist Avgusta III, a za uzvrat dobio sva njegova imanja u Lorenu i Baru. Francuska je dobila Loren.
Vidi još
urediIzvori
uredi- Vojna enciklopedija, tom 7 (759)
