Riba i morski plodovi u srednjovjekovnoj ishrani (Srbija)

Riba je činila mali dio u jelovniku običnog svijeta. Srbi ni u svojoj starijoj istoriji nikada nijesu mnogo jeli ribu, pa ni u srednjem vijeku. O ishrani morskim plodovima u srednjovjekovnoj Srbiji nama mnogo podataka, a najviše ih je sačuvano u manastirima i tekstovima koji se odnose na Primorje. Za razliku od običnog naroda, vladarske trpeze su bile snadbjevene svežom slatkovodnom ribom, pa i usoljenom morskom ribom i morskim plodovima. Pored lovišta vladari su imali i svoje ribnjake. Kralj Milutin je poklonio manastiru svoje ribnjake u Nerodimki, a 1299. godine vizantijsko je poslanstvo izdašno gostio ribom. Najviše se cijenila svježa riba, stara do jedan dan. Kada bi vladari boravili u Primorju, mogli su sebi priuštiti i svežu morsku ribu, zastupljenu u ishrani ljudi u gradovima Donje Zete (mada su je i ovi pretežno usoljavali radi izvoza). Godine 1426. kada su Dubrovčani prevozili despota Đurđa Brankovića iz Zete u svoj grad, uz glavni brod su vukli čamac za lov ribe, da bi je sjvežu mogli spremiti za gosta. Suva usoljena riba, tokom srednjeg vijeka, najviše je izvožena iz Primorja u unutrašnjost. U Srbiju su uvožene:

• suva, usoljena morska riba;
• u želatinu začinjene morske ribe („pisces in zelatina“)
• polipi (u mješinama);
• oktopodi (pominju se kao jelo u manastiru Hilandaru)
• hobotnice (u Studenici su se, subotom i nedjeljom, tokom istog posta, mogle jesti hobotnice ili ikre);
• ikra (naročito je bila cijenjena usoljena ikra „bottarga“ dovožena sa albanske obale)
• sipe (u povelji Lavri Sv. Anastasija, pominje ih i despot Jovan Uglješa , zajedno sa usoljenom ribom i kamenicama, u vezi prenosa iz darovanog lovišta u manastir. To je i najdetaljniji spisak morskih plodova u srpskom ćiriličkom rukopisu);
• kamenice

U Primorju, riba se pekla na gradaele, u tiganjima ili je kuvana. Za unutrašnjost nema podataka o načinu spremanja, u srednjem vijeku.

Literatura

• Dr Momčilo Spremić: „Ishrana u srednjovekovnoj Srbiji“, izdanje „Politike“, Beograd, 1997. godine.