Saborna crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Pirotu

Saborna crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Pirotu je pravoslavni hram u Pirotu u naselju Tijabara. Gradnja je počela 1868. godine a završena 1870. godine. Na tom mestu je ranije bila Stara pravoslavna crkva iz 1834. godine. Ovu crkvu je gradio tzv. majstor Andreja Damjanović. Osnova Crkve jeste trobrodno bazilikalno rešenje sa tremom. Građena je u romantičarskom stilu ali ima i barokne, vizantijske i romanske motive.

Saborna crkva Uspenja Presvete Bogorodice
Osnovni podaci
Osnivanje	1870.
Sjedište	Pirot
Zvanični veb-sajt
Statistika
Eparhija	niška

Prema natpisu sa ploče iznad ulaznih vrata, hram je izgrađen dobrovoljnim prilozima „blagočestivih, pravoslavnih hrišćana Pirota i okoline, zalaganjem gospodina Živka Antića- Svinjara”. Za razliku od Stare crkve u Pazaru, koja je zbog ograničenja propisanih od strane turskih vlasti ukopana u zemlju, hram posvećen Uspenju Presvete Bogorodice se slobodno uzdiže u visine slaveći ime Božje i svoje Zaštitnice.

Saborna crkva na razglednici

Već naredne godine oslikana je ktitorska ikona Bogorodica Portaitisa, dar Terzijskog esnafa, rad Nikolaja Ivanova, slikara čuvene slikarske Samokovske škole. Saradnja sa ovom školom se nastavlja i 1872. godine, kada je u duborezu izrađen predivni ikonostas, rad još jednog Samokovskog umetnika, Stojče Fankova (1810-1894). Sa pomaganjem izgradnje hrama nastavljeno je i kasnije, u vidu novčane pomoći za održavanje crkve ili pak darivanjem potrebnih predmeta za nesmetano bogosluženje i uređenje crkve. Bogorodica Mlekopitateljnica ukras Tijabarske crkve, dar je obitelji Svetog Jovana Zlatoustog sa Svete gore Atonske. Živopisana je i osvećena 1914. godine, za vreme nastojatelja Kirila. Velika rekonstrukcija Hrama je početa 2013. godine a završena 2015. godine.

Slava ovog Hrama je 28. avgusta kada je ujedno i slava grada Pirota.

Riznica bogoslužbenih predmeta

Među bogoslužbenim predmetima Saborne crkve Uspenja Presvete Bogorodice u Pirotu nalaze se:

• Anafornik iz 1847 od srebra, načinjen u form i zdele sa imenima crkvenih epitropa.
• Putir sa imenom Goge Cuponje na stopi. Ova ličnost pominje se u Tefteru Nišavske mitropolije krajem četrdesetih godina 19. veka, kada se može datovati i izrada ovog kovanog predmeta.
• Putir od masivnog kovanog i iskucavanog srebra iz 1859. godine, koji je dar monahinje Jefimije.
• Bogorodica Mlekopitateljnica, dar porodice Svetog Jovana Zlatoustog sa Svete gore Atonske.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Literatura

• Bogdan Nestorović, Arhitektura Srbije u 14. veku, Art pres, Niš, 2006