Saborna crkva u Mostaru
Saborna crkva Svete Trojice u Mostaru je bila saborni hram eparhije zahumsko-hercegovačke Srpske pravoslavne crkve u periodu od 1873. do 1992. godine. Bila je najveća crkva na Balkanu do kraja 19. vijeka Obnovljena je 2010.[1]
| Saborna crkva Svete Trojice u Mostaru | |
|---|---|
 Crkva nakon obnove 2022. | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska |
| Osnivanje | 1873. |
| Osnivač | Srpska pravoslavna crkva |
| Posvećen | Praznik Pedesetnice |
| Mesto | Mostar |
| Država | Bosna i Hercegovina Republika Srpska |
Istorija uredi
Sagrađena je 1873. godine i predstavljala je jedan od simbola grada Mostara. Nalazi se na lokaciji Brankovac.[1] Velelepna, monumentalna i živopisna crkva posvećena Svetoj ,Trojici bila je jedan od najviših i najlepših pravoslavnih hramova na Balkanu. Hram je potpuno srušen u ratu 1992. godine.[2] Hram je 15. juna 1992. granatiran a onda zapaljen, a nedugo potom i miniran.[3]
Saborni hram Svete Trojice građen je u periodu od 1863. do 1873. godine. Novac za gradnju dao je srpski živalj Mostara i okoline. Veliki prilog poslao je sultan Abdul Aziz, a deo novca darovan je iz Ruske Imperije. Graditelji crkve bili su Hercegovac Spasoje Vulić i neimar Andreja Damjanov.
Hram Svete Trojice je Bazilikalne osnove, sa malim i malobrojnim otvorima, nadogradnja je vizantijskog stila sa šest nejednakih kupola na visokim ostakljenim tamburima, koji su osvjetljavali unutrašnjost. Zvonik koji je građen u baroknom stilu, atike sa gotičkim i orijentalnim šiljcima i bogata plastika oko otvora, bile su stilske karakteristike Crkve Svete Trojice u Mostaru.
Spoljne mere crkve u osnovi su 26 x 45 m, visina centralne kupole je 30 m, a visina zvonika sa krstom je 45 m. U unutrašnjosti crkve dominirali su elementi u bogatom pozlaćenom duborezu, impozantni oltar sa 44 ikone, klasicistička ulja na platnu, kružno stepenište sa propovednicom i svečana prestola za vladiku i sveštenike. Krajem 20. veka, centralnu kupolu i južni zid oslikali su grčki freskoslikari. Velika trodelna kamena kapija, delo arhitekte Momira Korunovića, izvedena je početkom 20. veka u stilu nacionalno-romantičarskog ekspresionizma.
Slava Saborne crkve u Mostaru je Praznik Pedesetnice (Silazak Svetog duha na apostole).[4]
Rušenje i obnova hrama uredi
Saborna crkva Svete Trojice zapaljena je i do temelja porušena, 15. juna 1992. godine od Muslimana u jedinicama HOS-a.[5][6] Obnova Crkve Svete Trojice započeta je 2010. godine.[7] U crkvi je 1888. sahranjen mitropolit Leontije Radulović čije su mošti pronađene 2010. prilikom obnove crkve. Osvećenje krstova za obnovljenu crkvu bilo je 4. novembra 2018.[8][9]
Galerija uredi
-
Saborna crkva u Mostaru 1890—1900. -
Stari Saborni hram u Mostaru -
Crkva tokom obnove, 2021.
Reference uredi
- ^ a b „Intervju: Gost: Vladika zahumsko-hercegovački i primorski Grigorije (06,50 min)”. Radio televizija Republike Srpske. 21. 8. 2011. Pristupljeno 21. 8. 2011.
- ^ Srpska pravoslavna crkva: Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska (jezik: srpski)
- ^ „Sjećanje na Srbe stradale u dolini Neretve”. Radio-televizija Republike Srpske. 15. 6. 2012. Arhivirano iz originala 06. 03. 2021. g. Pristupljeno 16. 6. 2012.
- ^ Srpska pravoslavna crkva: Slava Saborne crkve u Mostaru Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. april 2021) (jezik: srpski)
- ^ Lovrenović, Ivan: Srpski Mostar Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. avgust 2016)
- ^ Snimak rušenja Saborne crkve, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Počela obnova Saborne crkve u Mostaru, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Osvećenje krstova Sabornog hrama u Mostaru (SPC, 4. novembar 2018)”. Arhivirano iz originala 05. 11. 2018. g. Pristupljeno 04. 11. 2018.
- ^ Sedam pozlaćenih krstova nad Mostarom („Politika”, 4. novembar 2018)
