Samokov (Bugarska)
Samokov (bug. Самоков) grad je u Republici Bugarskoj, u središnjem delu zemlje. Grad je najveće naselje u okviru Sofijske oblasti, ali ne i upravno središte.
| Samokov bug. Самоков | |
|---|---|
 Zdanje gradske opštine | |
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Bugarska |
| Oblast | Sofijska oblast |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 26 514 |
| — gustina | 960 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 20′ 00″ S; 23° 33′ 00″ I / 42.333333° S; 23.55° I |
| Aps. visina | 950 m |
| Površina | 128.982 km2 |
  Samokov Samokov na karti Bugarske | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Angel Nikolov |
| Veb-sajt | |
| www.samokov.bg | |
Zbog znatne nadmorske visine i blizine prestonice Sofije Samokov sa obližnjim Borovecom je veoma važno zimsko turističko odredište.
Geografija uredi
Grad Samokov se nalazi u središnjem delu Bugarske. Od prestonice Sofije Samokov je udaljen 55 km južno.
Opština Samokov jedna je od najviših u Bugarskoj. Grad se nalazi na 960 m n. v. u istoimenoj Samokovskoj kotlini, kroz koju prolazi reka Iskar svojim najvišim delom toka. Kotlinu okružuju visoke planine (Rila, Plana, Vitoša, Verila, Ihtimanska Srednja Gora), veoma bogate šumama. Svega 10 km južno od grada nalazi se najviši vrh Balkanskog poluostrva, Musala.
Klima u gradu je kontinentalna sa uticajem planinske klime zbog velike nadmorske visine.
Istorija uredi
Okruženje Samokova je naseljeno još u vreme Tračana. Nakon toga, ovim prostorom su vladali stari Rim, Vizantija, srednjovekovna Bugarska, Srpska država, i Osmansko carstvo. Rudarsko naselje na mestu sadašnjeg osnovali su u srednjem veku saski rudari, a poreklo imena govori u prilog tome. Srbi su verovatno naselili Samokov priključenjem ove oblasti Srpskoj državi u srednjem veku. U izvorima se sporadično pominje kao ,,Srpski Samokov" i bio je privredno središte ogromnog značaja.
Samokov je bio sedište najistočnije eparhije Srpske patrijaršije. Postojale su u drugoj polovini 19. veka jake kulturne veze Samokova i Beograda.[1] Čitav Samokovski kraj je izvesno bio naseljen Srbima, a tokom 19. veka se vide i njihove migracije ka prostoru Vlasine i okolnim oblastima, posebno izazvani stvaranjem bugarske države. Najstarija bugarska štamparija je bila u Samokovu.
Godine 1881. u Samokovu je bilo 10.109 stanovnika u 1968 domova. Tu je sedište istoimenog sreza. Objavljen je 1894. godine broj stanovnika u mestu - 9568.
U Samokovu se u drugoj polovini 19. veka nalazilo "Samokovsko bogoslovsko učilište". Realna gimnazija je tu postojala 1894. godine. Tu je 1901. godine osnovan Fond mitropolita Trnovskog, Klimentija.[2] Ženska škola je postojala pri ženskom manastiru u Samokovu. Tu je preneta Gvožđarsko zanatlijska škola oko 1895. godine.[3]
Srbi u Samokovu uredi
Za vreme srpskog kralja Uroša I a kasnije i Stefana Dečanskog, Samokov je pripadao srpskoj državi.[4]
U 16. veku u Samokovu je bila vladičanska stolica na kojoj je sedeo vladika podređen srpskoj Pećkoj patrijaršiji.[5] Godine 1776. arhijerej Samokovski bio je srpski vladika[6], a to se vidi iz pisma koje su srpski arhijereji pisali 26. februara te godine, preko mitropolita crnogorskog Save, za mitropolita moskovskog Platona. Deset „obespravljenih“ (zbačenih sa trona, da na njihovo mesto dođu Grci) crkvenih velikodostojnika je tražilo da ih zastupa ruski mitropolit u Carigradu.[7]
U Samokovu se nalazila slika srpskog slikara Atanackovića, naslikana u Beču 1804. godine.
Skupio je molitve i crkvene pesme, te platio objavljivanje u okviru knjige u Beogradu, 1846. godine na crkveno-slovenskom jeziku Srbin, Nikola Kara-Stojanović „knjigovezatelj i žitelj Samokovski".[8] Srbin, Nikola Jovanović Darosavac iz Samokova "posrbio" (preveo i prilagodio na srpskom jeziku) je 1881. godine "Cilindar, smešna pozorišna igra", i pokušao da objavi kod Matice srpske u Novom Sadu.[9]
Kupio je srpsku knjigu u Beogradu 1847. godine izvesni Georgije iz Samokova.[10]
Drugu Milankovićevu knjigu, kupili su u Beogradu iste godine, isti Georgije iz Samokova, i Nikola Kara Stojanović takođe iz Samokova.[11]
Pominjao se u članku ""Gde je slava tu je Srbin" 1878. godine otac, Filipa i Save Hristića iz Samokova, koji je slavio slavu Sv. Arhanđela.[12] Pored Samokova nalazilo se u 19. veku srpsko selo zvano Srpćoj.[13]
Turci Osmanlije su osvojili oblast Samokova krajem 14. veka. Samokov je pripojen novoosnovanoj državi Bugarskoj 1878. godine. Srbi iz Samokovskog i drugih okruga pisali su 1878. godine molbe i peticije srpskom knezu Milanu Obrenović da ih primi da budu u granicama Srbije. Obraćali su se nekoliko puta: sa 80 opštinskih pečeta i potpisa, pa sa 250 potpisa Srba.[14]
Jedan prst Svetog Save se nalazi u Samokovu u manastiru Pokrova Presvete Bogorodice.[15]
Stanovništvo uredi
Prema cenzusu iz 2021, grad Samokov je imao 26 514 stanovnika. Većina gradskog stanovništva su etnički Bugari. Ostatak su mahom Romi. Poslednjih 20-ak godina grad za razliku od većine mesta u zemlji ima rast stanovništva, uglavnom zahvaljujući doseljavanju, a omogućen razvojem turističke privrede.
Većinska veroispovest stanovništva je pravoslavna, a veoma malo stanovnika pripada islamu.
Reference uredi
- ^ "Vreme", Beograd 5. maj 1940.
- ^ "Istočnik", Beograd 1901.
- ^ "Delo", Beograd 1897.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1892.
- ^ "Zvezda", Beograd 1. januar 1901. godine
- ^ "Otadžbina", Beograd 1892.
- ^ „Glasnik društva srpske slovesnosti“, Beograd 1867. godine
- ^ Nikola Kara-Stojanović: „Posledovanije sije Molebnih pjeniji o nedužnih i inih molitvi blagopotrebnija“, Beograd 1846. godine
- ^ "Letopis Matice srpske", Novi Sad 1883.
- ^ Uroš Milanković: "Prosveta čoveka i obrazovanje jestestva", Beč 1847. godine
- ^ Uroš Milanković: „Naše vreme“, Beograd 1847. godine
- ^ "Srpske novine", Beograd 1878. godine
- ^ „Srpski letopis“, Budim 1862. godine
- ^ "Zastava", Novi Sad 1879.
- ^ Jokić-Stamenković, Dragana (22. 10. 2022). „Da li se prst Svetog Save nalazi u Bugarskoj”. Politika. Pristupljeno 23. 10. 2022.
Partnerski gradovi uredi
Galerija uredi
-
Pravoslavna Crkva sv. Nikole -
Gradski istorijski muzej -
Manastir u Samokovu -
Gradska džamija
