Sinagoga El kal vjež
Sinagoga El kal vjež (hebr. בית הכנסת קהל ישן בבלגרד), poznata još i kao Stara sinagoga na Dorćolu, bila je jedna od beogradskih sinagoga, uništena tokom bombardovanja Beograda 1941. godine. Nalazila se na prostoru današnje ulice Visokog Stevana 5, na Dorćolu.
| Sinagoga El kal vjež | |
|---|---|
| (hebr. בית הכנסת קהל ישן בבלגרד) | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Gradska opština Stari grad, Dorćol |
| Religija | judaizam |
| Grad | Beograd |
| Država |  Kraljevina Srbija |
| Završetak izgradnje | 17. ili 18. vek |
| Specifikacije | |
| Dužina | 36 |
| Širina | 8 |
Istorijat uredi
Postoje različiti izvori o nastanku ove sinagoge, pominje se 17. i 18. vek.[1] Sve do izgradnje sinagoge Bet Izrael 1908. godine, takođe na Dorćolu, El kal vjež bila je najveća i najznačajnija beogradska sinagoga. Nalazila se u tadašnjoj Jevrejskoj ulici, a imala je pravougaone osnove s polukružnom apsidom na južnoj strani objekta, bila dimezija 36h8m.[2] Tokom austrijsko-turskih ratova trpela je razna oštećenja i više puta je obnavljanja.[3] Više puta je stradala usled požara (1752, 1790, 1795 i 1806. godine), a početak 19. veka dočekala kao jedina sinagoga u Beogradu.[4] Na mestu sinagoge postojao je hram, na čijim temeljima je izgrađena.[4] Rekonstruisana je 1819. godine, a do uništenja iako više puta oštećivana, nije menjala izgled. Uništena je tokom bombardovanja Beograda 1941. godine, a posleratne vlasti srušile su i ostatke objekta 1952. godine i na tom mestu napravile vojničku baraku, kasnije i košarkaški teren.[2]
Još 1978. godine lociran je jevrejski sakralni objekat na prostoru gde se danas nalazi košarkaški teren, ali sa ispitivanjem i otkrivanjem lokaliteta krenulo se tek 2018. godine. Radove je finansirala Jevrejska opština Beograda.[5]
Reference uredi
- ^ „Beogradske sinagoge (1) - Sefardska zaostavština Dorćola”. 011info.com. Pristupljeno 19. 3. 2019.
- ^ a b „Istorija beogradskih sinagoga”. beogradskasinagoga.rs. Pristupljeno 19. 3. 2019.
- ^ „Šabat na Dorćolu”. makabijada.com. Pristupljeno 19. 3. 2019.
- ^ a b „Sudbina beogradskih sinagoga” (PDF). arsmagine.com. Pristupljeno 19. 3. 2019.
- ^ „ARHEOLOZI U AKCIJI: Na Starom gradu otkopavaju ostatke sinagoge”. starogradski.com. 31. 5. 2018. Arhivirano iz originala 26. 10. 2019. g. Pristupljeno 19. 03. 2019.
Literatura uredi
- Bogunović, Slobodan (2005). Arhitektonska enciklopedija Beograda 19. i 20. veka I-III. Beograd: Beogradska knjiga.
- Sinagoge u Beogradu. Beograd: Zbornik jevrejskog istorijskig muzeja. 1997.