Socijaldemokratska partija Nemačke
Socijaldemokratska partija Nemačke (nem. Sozialdemokratische Partei Deutschlands; skraćeno SDP) je druga najstarija politička stranka u Nemačkoj. Osnovana je 23. maja 1863. godine. Veoma bliska sa radničkim pokretima i sindikatima, SPD se svrstava u grupu socijaldemokratskih stranaka levog centra.[2][3]
Socijaldemokratska partija Nemačke Sozialdemokratische Partei Deutschlands | |
|---|---|
.svg){kind=logo} | |
| Skraćenica | SDP |
| Vođa |
|
| Generalni sekretar | Kevin Kinert |
| Osnovana | 27. maj 1875. god. |
| Prethodnik |
|
| Sedište | Berlin |
| Broj članova (2023) |  379.861[1] |
| Ideologija | socijaldemokratija |
| Politička pozicija | levi centar |
| Međunarodno članstvo | Progresivna alijansa |
| Evropska stranka | Partija evropskih socijalista |
| Grupa u Evropskom parlamentu | Napredni savez socijalista i demokrata |
| Boje | crvena |
| Bundestag | 207 / 736
|
| Bundesrat | 19 / 69
|
| Državni parlamenti | 455 / 1.894
|
| Evropski parlament | 16 / 96
|
| Šefovi vlada država | 7 / 16
|
| Zastava stranke | |
 | |
| Veb-sajt | |
| spd | |
SPD je članica Socijalističke Internacionale. Članovi stranke mlađi od 35 godina su organizovani u omladinskoj podorganizaciji koja se naziva [[Jusos]. Trenutni predsednici stranke su Saskia Esken i Lars Klingbajl.
Delovanje uredi
Osnovana je godine 1863. i njena originalna platforma je bilo zalaganje za demokratski socijalizam. Iako ju je za vreme Drugog Rajha zabranjivao kancelar Oto fon Bizmark, njeni članovi su bili birani u Rajhstag. Bizmark je, kako bi suzbio njihov uticaj, doneo niz reformi kojima je po prvi put u istoriji uveden moderni sistem penzionerskog i socijalnog osiguranja. Godine 1912. SPD se nametnula kao najjača stranka u Rajhstagu. Uprkos revolucionarnoj retorici, SPD je s vremenom postala deo establišmenta te je podržala carsku vladu prilikom ulaska u Prvi svetski rat. Nakon poraza Nemačke u ratu, čelnici SPD-a su predvodili zbacivanje monarhije i uspostavljanje Vajmarske republike. Bili su protiv levog radikalizma toga doba.
SPD, koja je revolucionarni demokratski socijalizam u potpunosti zamenila reformskom socijaldemokratijom, svoj program nije bila u stanju provesti zbog oštrih odredbi Versajskog mirovnog sporazuma, velike ekonomske krize i političke nestabilnosti koja je završena dolaskom nacista na vlast. Nova vlada je godine 1933. zabranila rad SPD.
Nakon Drugog svetskog rata, SPD je obnovljena u delu Nemačke pod dominacijom zapadnih saveznika, dok su njeni članovi u istočnom delu pod sovjetskom dominacijom prisilno ujedinjeni s komunistima boljševičkog tipa u vladajuću Jedinstvenu socijalističku partiju Nemačke.
Na zapadu je SPD bila u opoziciji sve dok godine 1966. nije s vladajućim demohrišćanima ušla u veliku koaliciju. Zahvaljujući popularnom Viliju Brantu je godine 1969. osvojila vlast te je zadržala sve do godine 1982. kada su ih njihovi saveznici iz centrističke FDP odbacili u korist demohrišćanske CDU.
SPD je u drugoj polovini 1990-ih pod vođstvom Gerharda Šredera odbacila socijaldemokratski program u korist ekonomski neoliberalnog Trećeg puta, te godine 1998. zajedno sa Zelenima preuzela vlast od demohrišćana iz CDU. Pod vlašću SPD Nemačka je zabeležila ekonomsku stagnaciju, te jačanje radikalnih stranaka sleva i desna. 2005. godine su raspisani vanredni izbori, pre kojih se leva frakcija stranke otcepila i zajedno s bivšim levičarima iz DDR-a stvorila Levicu. Nakon izbora su SPD i CDU dogovorili stvaranje velike koalicije na čelu s Angelom Merkel iz demohrišćanske CDU.
Na izborima 2009. SPD gubi ogroman broj glasova i sa 23,0% doživljava najgori rezultat u svojoj istoriji. Nakon toga prelazi u opoziciju, dok novu vlast formiraju CDU i liberali.
Na izborima 2013. pod vođstvom Pera Štajnbrika poboljšava rezultat sa 25,7% glasova i ulazi ponovno u veliku koaliciju sa demohrišćanima iz CDU.
Reference uredi
- ^ „Herbe Verluste: SPD und CDU sterben die Parteimitglieder weg”. februar 2023.
- ^ Parties and Elections in Europe: The database about parliamentary elections and political parties in Europe, by Wolfram Nordsieck
- ^ Social Democracy in Power: the capacity to reform. London: Taylor & Francis. 2008. ISBN 978-0-415-43820-9.
Literatura uredi
- Social Democracy in Power: the capacity to reform. London: Taylor & Francis. 2008. ISBN 978-0-415-43820-9.
