Specijalna bolnica za psihijatrijske bolesti Gornja Toponica
Specijalna bolnica za psihijatrijske bolesti Gornja Toponica je specijalizovana zdravstvena ustanova u sistemu zdravstva Srbije na području Nišavskog upravnog okruga. Nastala je 1. maja 1927. godine u selu Gornja Toponica, na levoj obali Toponičke reke, u nekadašnjem lovištu kralja Milana, kao „Duševna bolnica” (a po odluci iz 1912. o premeštanju Duševne Bolnice iz Beograda),[2] u kojoj je prvi korisnik bio Đorđe Karađorđević. Bolnica je – kao specijalistička psihijatrijska bolnica – posle Drugog svetskog rata reorganizovana, rekonstruisana i dograđena u nov i razvijen zdravstveni centar.[2]
| Specijalna bolnica za psihijatrijske bolesti Gornja Toponica | |
|---|---|
| Lokacija | |
| Koordinate: 43° 24′ 05″ N 21° 48′ 17″ E / 43.40139° S; 21.80472° I | |
| Mesto | Gornja Toponica, Gradska opština Crveni krst |
| Region | Nišavski upravni okrug |
| Država |  Srbija |
| Istorija | |
| Osnovana | 1. maj 1927. |
| Organizacija | |
| Zdravstveni sistem | RFZO |
| Finansiranje | državna bolnica |
| Vrsta bolnice | opšta bolnica |
| Afilacijske ustanove | Medicinski fakultet Univerziteta u Nišu |
| Zdravstvene usluge | |
| Hitna pomoć | Da |
| Helidrom | Ne |
| Broj kreveta | 800.[1] |
| Veb-sajt | |
| www | |
Bolnica danas, zdravstvenu delatnost obavlja na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite, koji obuhvata specijalističko-konsultativnu i bolničku zdravstvenu delatnost, prevenciju i rehabilitaciju psihijatrijskih pacijenta. Bolnica je naučno-nastavna baza Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišu i nastavna baza Medicinske škola u Nišu.[3]
Nazivi uredi
Državna duševna bolnica (1927—1953) — Psihijatrijska bolnica u Gornjoj Toponici (1953—1969) —Neuropsihijatrijsku bolnica u Gornjoj Toponici (1969—1972) — Institut za neuropsihijatriju Medicinskog fakulteta u Nišu (1972—1969) — Specijalna psihijatrijska bolnica „Gornja Toponica” (1969—2007) — Specijalna bolnica za psihijatrijske bolesti „Gornja Toponica” (od 2007).
Kolokvijalno je bolnica poznata samo kao Toponica.[traži se izvor]
Položaj uredi
Bolnica se nalazi u Ulici Stevana Sinđelića 19 u naselju Gornja Toponica u gradskoj opštini Crveni Krst na području grada Niša u Nišavskom upravnom okrugu. Smeštena je u dolini Toponičke reke, u graničnom prostoru Niške i Aleksinačke kotline, na oko 11 km severozapadno od centra Niša, uz sam autoput Niš — Beograd.
Istorija uredi
Psihijatrijske bolnice u Gornjoj Toponici nastala je 1911. godine, na zemljišnom kompleks od oko 86 hektara, koji je srpska država za 100.000 dinara kupila od kraljice Natalije koje je ovo zemljište dobila posle razvoda braka od kralja Milana Obrenovića. U momentu kupovine na kompleksu su se nalazile dve veće zgrade i jedna magaza izgrađene od tvrdog materijala, dok je deo zemljišta bio zasađen borovima, jelom, tujom i drugim kultivisanim drvećem.
Zemljište je Kraljevina Srbija namenski ustupila sanitetskom odeljenju Ministarstva unutrašnjih poslova, da na njemu izgradi bolnicu za duševne bolesnike. Međutim Prvi svetski rat je privremeno odložio pripremne radove i izgradnju duševne bolnice.
Osnivanje bolnice počela je 1923. godine gradnjom specijalnog paviljona "Vila Toponica" za smeštaj i hospitalizaciju princa Đorđa Karađorđevića, koji je 9. juna 1926. godine prinudno prevezen vozom iz Belja u Gornju Toponicu, gde je ostao sve do aprila meseca 1941. godine.[2]
Prve namenske zgrade za smeštaj i lečenje duševno obolelih lica sagrađene su od 1924. do 1926. godine, ali je Državna duševna bolnica zvanično počela sa radi 1. maja 1927. godine kada je vozom iz Psihijatrijske bolnice Beograd prebačeno 200 bolesnika. Prvi upravnik bolnice bio je Marko Radman.
Ni tokom Drugog svetskog rata bolnica nije prestala sa radom, jer je zbrinjavala bolesnike pod pokroviteljstvom Crvenog krsta.
Nakon Drugog svetskog rata Duševna bolnica je 1953. godine promenila naziv u Psihijatrijska bolnica u Gornjoj Toponici.[2]
Svoj status Psihijatrijska bolnica menja 1969. godine kada prerasta u Neuropsihijatrijsku bolnicu.
Slede nove organizacione promene i 1972. godine bolnica postaje Institut za neuropsihijatriju Medicinskog fakulteta u Nišu.
Tokom 1982. godine Bolnica se izdvaja se iz sastava Instituta i postaje - Specijalna psihijatrijska bolnica Gornja Toponica, a u 2007. godini ponovo menja naziv i postaje Specijalna bolnica za psihijatrijske bolesti ''Gornja Toponica”.[2]
U bolnici je 2005.. godine otvoren je Centar za zaštitu mentalnog zdravlja u zajednici, u Nišu.
Delatnost uredi
Osnovna delatnost Bolnice je specijalistička, specijalističko- konsultativna i stacionarna zdravstvena delatnost iz oblasti psihijatrije, odnosno neuropsihijatrije, za punoletna lica, (starija od 18 godina).
Bolnica obavlja i delatnost iz interne medicine, laboratorijske, radiološke i druge dijagnostike, kao i farmaceutsku zdravstvenu delatnost preko bolničke apoteke.
Ministartsvo zdravlja Republike Srbije kao osnivač bolnice dodelilo je u nadležnost ogromno područje na kome živi preko 6 miliona stanovnika Srbije — od Beograda do granice sa Republikom Makedonijom.
Poređenja radi ostale četiri velike psihijatrijske bolnice iz Beograda, Vršca, Kovina i Novog Kneževca ukupno pokrivaju skoro duplo manju teritoriju i locirane su na potezu od Beograda do granice sa Mađarskom i Rumunijom.[4]
U okviru svoje delatnosti Bolnica posebno obavlja:
- prati i proučava zdravstveno stanje stanovništva iz domena svog rada i predlaže mere za njegovo unapređivanje,
- prati i sprovodi metode i postupke, prevencije, dijagnostike, lečenja i rehabilitacije zasnovane na utvrđenim stručno-metodološkim i doktrinarnim protokolima,
- istražuje i otkriva uzroke, pojave i širenje oboljenja, ranog otkrivanja, efikasnog i kvalitetnog lečenja i rehabilitacije,
- sprovodi tretman osoba sa mentalnim poremećajima u kućnim uslovima i uslovima zaštićenih stambenih prostora,
- učestvuje u utvrđivanju stručno- medicinskih i doktrinarnih stavova i pruža stručno metodološku pomoć u njihovom sprovođenju,
- obavlja uže specijalizovane, preventivne, dijagnostičke, terapijske i rehabilitacione zdravstvene usluge u ambulantno polikliničkom i bolničkim uslovima,
- sprovodi mere radi sprečavanja neželjenih komplikacija i posledica pri pružanju zdravstvene zaštite, kao i mere opšte sigurnosti za vreme boravka građana u Bolnici i obezbeđuje stalnu kontrolu ovih mera,
- organizuje i sprovodi stručno usavršavanje i specijalizacije zdravstvenih radnika, zdravstvenih saradnika i ostalih zaposlenih,
- sprovodi programe zdravstvene zaštite,
- obavlja klinička istraživanja u domenu psihijatrije,
- organizuje i sprovodi teoretsku i praktičnu nastavu u toku školovanja i stručnog usavršavanja zdravstvenih radnika i zdravstvenih saradnika, kao i studenata Medicinskog, Pravnog i Filozofskog fakulteta i učenika Medicinske škole,
- sprovodi mere bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi i mere bezbednosti obaveznog lečenja na slobodi,
- obavlja sudsko-psihijatrijska veštačenja
Organizacija rada uredi
Specijalna bolnica za psihijatrijske bolesti Gornja Toponica obavlja zdravstveno zbrinjavanje psihijatrijskig bolesnika na sekundarnom i tercijernom nivou, koji obuhvata:
- prijem i zbrinjavanje urgentnih stanja,
- specijalističko konsultativne preglede,
- dijagnostičku obradu,
- stacionarno lečenje,
- radnu i medicinsku rehabilitaciju,
- prevenciju psihijatrijskih poremećaja
Rezultati rada uredi
Karakteristike hospitalizacija u ovoj psihijatrijskih bolnici (koja istovremeno hospitalizuju i akutna i hronična psihijatrijska oboljenja i stanja) je pre svega:
- dugotrajno lečenje (prosečna dužina hospitalizacije iznosila je preko 178 dana),
- prosečna dnevna zauzetost postelja 89%,
- mali obrt bolničkih postelja oko dva bolesnika po postelji godišnje, što je prikazano na tabeli ispod:
| Broj postelja | Broj ispisanih bolesnika | Broj dana lečenja | Prosečna dužina lečenja (dani) |
Prosečna dnevna zauzetost postelja (%) |
Obrt bolničkih postelja |
|---|---|---|---|---|---|
| 800 | 1.685 | 360.335 | 213,8 | 123,4 | 2,1 |
Organizaciona struktura uredi
Manadžment uredi
- Upravni organi
- Direktor
- Upravni odbor
- Nadzorni odbor
- Stručni organi
- Stručni savet
- Stručni kolegijum
- Etički odbor
- Komisija za unapređenje kvaliteta rada
Sektori, odeljenja i službe uredi
- Službe intenzivnog i poluintenzivnog psihijatrijskog tretmana (160 postelja)
- Prijemna ambulanta
- Prijemno muško odeljenje
- Prijemno žensko odeljenje
- Muško odeljenje poluintenzivnog tretmana
- Služba psihosociorehabilitacije (110 postelja)
- Odeljenje radne rehabilitacije
- Odeljenje psihosociorehabilitacije
- Odeljenje centralne psihosociorehabilitacije
- Služba produženog psihijatrijskog tretmana (210 postelja)
- Odeljenje produženog tretmana (A)
- Muško odeljenje produženog tretmana
- Žensko odeljenje produženog tretmana
- Služba forenzičke psihijatrije (120 postelja)
- Forenzičko muško odeljenje
- Kabinet za sprovodjenje mera bezbednosti na slobodi
- Forenzičko žensko odeljenje
- Služba gerontopsihijatrije (70 postelja)
- Prijemno odeljenje gerontopsihijatrije
- Odeljenje gerontopsihijatrije za produženi tretman
- Služba specijalizovanih odeljenja
- Odeljenje za internističke i infektivne bolesti
- Odeljenje za alkoholizam
- Odeljenje za narkomaniju
- Laboratorija
- Apoteka
- Kabinet za neurofiziologiju
- Kabinet za radiologiju
- Kabinet za stomatologiju
- Kabinet za psihologiju
- Kabinet za socijalni rad
- Kabinet ishrane
- Služba za zaštitu mentalnog zdravlja u zajednici
- Odsek dnevne bolnice
- Kabinet za psihoterapiju
- Službe za ekonomsko - finansijske i pravne poslove
- Odeljenje za ekonomsko-finansijske poslove (Odsek knjigovodstva, Odsek finansijske operative, Odsek komercijale, Odsek naplate prihoda)
- Odeljenje za pravne poslove (Odsek za javne nabavke, Odsek za kadrovske poslove
- Služba za tehničke poslove
- Kuhinja
- Perionica
- Frizerska radionica
- Tehnička radionica
- Ložionica
- Garaža
- Portirnica
- Ekonomija
Izvori uredi
- ^ „Uredba o planu mreže zdravstvenih ustanova Republike Srbije”. paragraf.rs. Službeni Glasnik RS. Pristupljeno 1. 5. 2020.
- ^ a b v g d „Istorijat U: SPECIJALNA BOLNICA ZA PSIHIJATRIJSKE BOLESTI "GORNjA TOPONICA"”. www.spbtoponica.rs. Pristupljeno 2023-04-06.
- ^ „Uredba o izmenama i dopunama Uredbe o Planu mreže zdravstvenih ustanova – Otvorena vlada” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2. 5. 2020.
- ^ „O nama”. www.spbtoponica.rs. Pristupljeno 14. 5. 2020.
- ^ Zdravstveno-statistički godišnjak za 2015. godinu, Institut za javno zdravlje Srbije