Spomenik prirode Arboretum Šumarskog fakulteta
Spomenik prirode Arboretum Šumarskog fakulteta predstavlja zelenu površinu specifične namene, sa izuzetnom botaničkom i pejzažno-arhitektonskom vrednošću. To je spomenik prirode florističkog karaktera, podignut na obodu užeg gradskog jezgra.[1]
| Spomenik prirode Arboretum Šumarskog fakulteta | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Čukarica |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 44° 49′ 00″ S; 20° 28′ 00″ I / 44.816667° S; 20.466667° I |
| Godina zaštite | 2011 |
| Stepen zaštite | III |
| Površina | 6,7 ha |
| Staratelj | Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultet[1] |
| Zvanični veb-sajt | |
Istorija uredi
Arboretum Šumarskog fakulteta u Beogradu formiran je u periodu između 1956. i 1959. godine posle preseljenja Šumarskog fakulteta iz zgrade Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu u sadašnju zgradu na Banovom brdu. Arboretum je osnovao profesor Dendrologije sa fitocenologijom na tadašnjoj Katedri Gajenja šuma Odseka za šumarstvo Branislav Jovanović, sa svojim saradnicima. Profesor Jovanović bio je upravnik Arboretuma sve do penzionisanja 1984. godine.[2]
Karakteristike terena uredi
Arboretum je formiran na prostoru okućnice Fakulteta, na nekadašnjem staništu mešovitih autohtonih šuma sladuna i cera. Smešten je na severozapadnoj padini Košutnjaka, iznad leve obale Topčiderske reke, na nadmorskoj visini 110-125 m. Zauzima površinu od oko 6,7 hektara.[1] Prostorno i funkcionalno je povezan sa sistemom gradskog zelenila.[3]
Koncept arboretuma uredi
Arboretum je koncipiran i podignut kao nastavno sredstvo, pre svega za savlađivanje tadašnjeg nastavnog programa Dendrologije sa fitocenologijom, a kasnije i programa Dekorativne dendrologije. Kasnije u njemu počinje da se izvodi i praktična i terenska nastava iz Genetike sa oplemenjivanjem biljaka, Botanike sa anatomijom drveta, Šumskih kultura i plantaža, Semenarstva, rasadničarstva i pošumljavanja, Gajenja šuma, Cvećarstva, Uređivanja i gajenja parkova, Proizvodnje sadnog materijala i brojnih drugih nastavnih disciplina, kakve su Geodezija, Šumska transportna sredstva, Nauka o prirastu i dr.[2] Njegov geografski položaj, ekološke karakteristike zastupljenih predstavnika drvenastih i žbunastih vrsta, koncepcija polja, parcela, aprilaka, staza, aleja i parkovskog mobilijara, obezbeđuju obilje građe za stvaranje naučnih i stručnih studija.[1]
Floristički sadržaj uredi
Floristička raznovrsnost Arboretuma ogleda u velikoj zastupljenosti egzota, autohtonih i alohtonih drvenastih i žbunastih vrsta. Biljni fond obuhvata oko 2oo drvenastih vrsta, podvrsta, hibrida i kultivara, predstavljenih sa oko 1.500 pojedinačnih primeraka. Raznovrstan biofond, sistematski raspoređen na povezanim celinama, čini ovaj Spomenik prirode izuzetno atraktivnim.[1]
Prema sistematskoj pripadnosti, u Arboretumu je zastupljeno 218 lišćarskih vrsta (Angiospermae) i 24 četinarske vrste (Gymnospermae). Prema poreklu, ovde raste ukupno 77 autohtonih (domaćih) vrsta drveća i žbunja i 146 alohtone (uvezene) vrste. Kao dendrološki rariteti ili impozantni primerci ističu se između ostalih:[4]
- dlakavi poljski jasen (Fraxinus pallisae Willmott),
- tilovina ili negnjil (Petteria ramentacea (Sieber) K. B. Presl),
- Pančićev maklen (Acer intermedium Pančić),
- najstariji primerak metasekvoje u Beogradu (Metasequoia glyptostroboides Hu et Cheng),
- nova forma lovorvišnje, koja je u čast osnivača Arboretuma nazvana Prunus laurocerasus 'Prof. Bane',
- američka vrsta hrasta Quercus imbricaria Michx.,
- američka vrsta hrasta Quercus acutissima Carruth,
- džinovska sekvoja (Sequoiadendron giganteum (Lindl.) Buchh.) i
- himalajski borovac (Pinus wallichiana A. B. Jackson).
U okviru Arboretuma nalazi se i alpinum, na dve parcele površine 55,5 i 62,5 m2 koji predstavlja jedinstvenu geološku, botaničku i dendrološku kolekciju, sa više od 40 vrsta dekorativnih lišćara i četinara, upotpunjenu sa preko 80 vrsta perena.[3]
Kao neposredna posledica razvoja Arboretuma na površini okućnice Fakulteta formiran je i rasadnik sa staklenikom, površine 200 m2, i Dunemanovim lejama za uzgoj sadnog materijala i cvetnih kultura na otvorenom prostoru, namenjenog kako potrebama nastave i naučno-istraživačkog rada, tako i komercijalnom plasmanu.[4]
Zaštita uredi
Zbog svoje jedinstvene, botanički raznovrsne zbirke dendroflore na otvorenom prostoru, a takođe i radi očuvanja i unapređenja genofonda autohtone, alohtone i egzotne dendroflore, kao i retkih, endemičnih i reliktnih vrsta, namenjenih naučno-istraživačkom radu i obrazovanju, Arboretum Šumarskog fakulteta proglašen je za Spomenik prirode. Zaštićen je na osnovu Zakona o zaštiti prirode jula meseca 2011. godine. Zaštićeno područje svrstano je u III kategoriju, kao zaštićeno područje od lokalnog značaja, sa ustanovljenim režimom zaštite II stepena. Upravljanje zaštićenim područjem povereno je Šumarskom fakultetu Univerziteta u Beogradu.[3]
Funkcie Arboretuma uredi
Osim što ima svoju specifičnu, naučno-istraživačku funkciju, Arboretum šumarskog fakulteta čini i deo sistema gradskog zelenila, pa je izražen i njegov estetski, ekološki i sanitarno-higijenski značaj za neposrednu okolinu. osim toga, tokom niza godina u rad na njegovom održanju i unapređenju uključivane su generacije studenata i nastavnika Fakulteta, ali i đaka osnovnih i srednjih škola sa područja opštine i šire, kao i članova brojnih udruženja građana. U arboretumu se organizuje i program „hortikulturne terapije”, namenjen osobama sa posebnim potrebama. Takođe se u Arboretumu odvijaju brojne edukativne aktivnosti društveno odgovornih kompanija i organizacija, čime se radi na razvijanju kulture volonterskog rada i ekološke svesti korisnika ovog prostora.[4]
Saradnja sa lokalnom zajednicom uredi
Na prostoru Arboretuma duži niz godina odvija se inkluzivna praktična nastava i različite vannastavne hortikulturne aktivnosti u svrhu obuke za pojedine obrazovne profile, ali i aktivnosti radi postizanja specifičnih terapeutskih ciljeva ili rehabilitacije osoba sa posebnim potrebama. Ovaj program inkluzivne praktične nastave pohađaju đaci Srednje zanatske škole i polaznici Centra za decu i omladinu ometenu u razvoju Čukarica. Specifičan vid aktivnosti u Arboretumu predstavlja i praktična nastava studenata Visoke zdravstvene škole iz Zemuna, u sklopu predmeta Zdravstveni turizam i Velnes programi.[5]
Galerija uredi
-
Info-tabla na ulazu u Arboretum -
Kolekcija četinara
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d „Arboretum”. Zvanična prezentacija. Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultet. Pristupljeno 19. 5. 2018.
- ^ a b „Istorijat”. Zvanična prezentacija. Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultet. Pristupljeno 19. 5. 2018.
- ^ a b v Plan upravljanja Spomenika prirode "Arboretum Šumarskog fakulteta" (PDF). Beograd: Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultet. 2011. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 05. 2018. g. Pristupljeno 19. 5. 2018.
- ^ a b v „Arboretum Šumarskog fakulteta u Beogradu”. Zvanična prezentacija. Gradska opština Čukarica. Pristupljeno 19. 5. 2018.[mrtva veza]
- ^ Vukin, Marina; Kalember, Marko (25. 4. 2016). „Primer dobre inkluzivne prakse u spomeniku prirode “Arboretum Šumarskog fakulteta” u Beogradu”. Medical Spa Asocijacija. Pristupljeno 19. 5. 2018.
Literatura uredi
- Plan upravljanja Spomenika prirode "Arboretum Šumarskog fakulteta" (PDF). Beograd: Univerzitet u Beogradu Šumarski fakultet. 2011. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 05. 2018. g. Pristupljeno 19. 5. 2018.
- Vukin, Marina; Ostojić, Dragana (2009). „KONCEPT ZAŠTITE, UNAPREĐENjA I ODRŽIVOG RAZVOJA ARBORETUMA ŠUMARSKOG FAKULTETA U BEOGRADU” (PDF). Šumarstvo. 3—4. Pristupljeno 19. 5. 2018.COBISS.SR 512626332
Spoljašnje veze uredi
- „Arboretum šumarskog fakulteta”. Belgrade Beat. Pristupljeno 19. 5. 2018.