Srednja Afrika

Centralna ili srednja Afrika (geografski pojam koji koriste Ujedinjene nacije u svojoj kategorizaciji geopolitičkih podregija). Analogni pojam označava deo Afrike južno od pustinje Sahare, istočno od Afričke kotline i zapadno od Velike rasedne doline. Regijom dominira reka Kongo i njene pritoke koji zajedno čine iza Amazona drugi po veličini sliv na svetu. Prema UN-u srednju Afriku čini devet zemalja:

• Čad
• Centralnoafrička Republika
• Kamerun
• Ekvatorijalna Gvineja
• Sao Tome i Prinsipe
• Gabon
• Republika Kongo
• Demokratska Republika Kongo
• Angola

  Centralna Afrika

  Srednja Afrika (podregija UN)

  Srednjoafrička federacija (propala)

U širem geografskom smislu, u ovu regiju se ponekad uključuju i Burundi, Ruanda, Zambija, Zimbabve, Malavi, kao i Ostrva Svete Jelene

Sve države koje se nalaze u UN-ovoj podregiji srednja Afrika zajedno sa onima koje se obično smatraju delovima srednje Afrike (dakle 11 zemalja) tvore Ekonomsku zajednicu srednjoafričkih država (Еconomic Community of Central African States).

Srednjoafričku Federaciju (1953—1963), koja se takođe nazivala Federacija Rodezija i Njasalend, činile su današnje države Malavi, Zambija i Zimbabve, koje se sada smatraju delovima južne i istočne Afrike.

Geografija

Reljef

Po geološkoj strukturi Afrika je jednostavan kontinent, građen zbijeno od starih stena. Osnovu građe zemljišta čine kristalaste čestice, granit i mermer. Reljef Afrike je najvećim delom skup prostranih visoravni (savanskih, stepskih i pustinjskih), ravnih talasastih površina, koje zajedno čine ogromnu afričku ploču oivečenu uskim ravničarskim primorskim pojasem. Sa visoravni se izdiže nekoliko planinskih venaca. Reljef Afrike karakterišu i tektonski baseni, ispunjeni velikim jezerima. Reljef Afrike je neujednačen. Istočna i južna Afrika postepeno se izdižu i preko 1000 metara nadmorske visine. Samo neznatni delovi afrike duž morskih i rečnih obala leže ispod 200 metara. Visoravni i talasasto zemljište nisu neprekidno vezani, niti leže na istoj nadmorskoj visini, velj su pojedinačno okruženi stepenasto izdignutim zemljištem i planinama. Na nižem severnom delu Afrike proteže se planinski pojas od Atlasa preko Sahare, sve do Sudana. Najviše planine i visoravni primaknute su Indijskom okeanu, na severozapadu Sredozemnom moru. Zemljište Afrike do 200 metara nadmorske visine zauzima oko 10% površine, od 200 do 500 metara 39%, od 500 do 1000 metara 28%, od 1000 do 3000 metara 22%, a preko 3000 metara oko 1%. Srednja nadmorska visina je oko 750 metara. Travnate površine (savane i stepe) zauzimaju oko 42%, šume 19%, pustinje 39%.

Centralna Afrika se prostire između istočne planinske oblasti Afrike, visoravni Angole i Zambije i Atlantskog okeana, a na severu zahvata sliv reke Konga i delove oblasti Sudana i Sahare. Centralno mesto zauzima basen reke Konga, koji je najvećim delom blaga kotlina, na oko 500 metara nadmorske visine, izrazito ekvatorijalna oblast sa tropskim šumama, brojnim rekama i vlažnom klimom.

Hidrografija

Kongo ili Zair je najveća reka u zapadnom delu Centralne Afrike. Reka je dugačka oko 4.700 km , što je čini drugom po dužini u Africi (posle Nila). Kongo sa svojim pritokama velimim delom protiče kroz tropske šume, usled čega je veoma bogat vodom. Kongo je najveća reka po količini vode i površini sliva u Africi, a druga u svetu (posle Amazona). Pošto se veliki deo rečnog basena leži oko ekvatora, nivo vode u reci je veoma stabilan, jer uvek barem nad jednim delom reke pada kiša. Reka protiče kroz Demokratsku republiku Kongo i kroz Republiku Kongo i obe države su dobile ime po reci. Između 1971. i 1997. godine vlasti tadašnjeg Zairanazivale su reku Zair.

Izvori reke Kongo leže na planinama oko Velike Istočnoafričke pukotine. Tamo nastaje spajanjem reka Luapula i Lualaba i u toku do Stanlijevih Vodopada teče pod imenom Lualaba, a od vodopada pod imenom Kongo.

Reka se uliva u Atlantski okean i njeno ušće iznosi 40 km.

Ekonomski značaj

Pošto je region Centralne Afrike slabo prohodan većina saobraćaja i trgovine odvija se rekom Kongo. Trguje se bakrom, palminim uljem, šećerom, kafom, i pamukom. Reka je takođe veoma značajna zbog velikog hidroenergetskog potencijala. U februaru 2005. godine, Južnoafrička električna kompanija, Eskom (Eskom), objavila je ponudu da značajno poveća kapacitet Inga hidroelektrane izgradnjom nove hidroelektrične brane. Projekat bi doneo maksimalnu snagu od 40 GW što je duplo više od Kineske Brane Tri Kanjona.

Stanovništvo

Većinu stanovništva čine pripadnici negroidne rase. Za razliku od zapadne Afrike, ova regija nema šarolik etnički sastav stanovništva – oko 90% čine pripadnici Bantu grupe. Posebnu pažnju privlače starosedeoci niskog rasta – Pigmeji, koji žive u basenu Konga.

Svaki narod i grupa govori svojim jezikom, pa je u većini zemalja centralne Afrike francuski službeni jezik (izuzev Ekvatorijalne Gvineje). Sa izuzetkom Centralnoafričke Republike, u svim zemljama preovlađuje hrišćanstvo.

Stanovništvo centralne Afrike je mlado, a prosečan životni vek je pedesetak godina. Prirodni priraštaj je visok, ali je visoka i smrtnost odojčadi – dvostruko veća od svetskog proseka. Stanovništvo ove regije, kao i stanovništvo zapadne Afrike, strada od tropskih bolesti – žute groznice i bolesti spavanja.

Najveći grad regije je Kinšasa sa oko 7 miliona stanovnika