Srpska lista (Crna Gora, 2006)

Srpska lista
Srpska lista
Vođa	Andrija Mandić
Osnovana	2006.
Raspuštena	2009.
Naslednik	Nova srpska demokratija i Srpska nacionalna lista
Sedište	Podgorica; Crna Gora
Ideologija	srpski nacionalizam; nacionalni konzervativizam; demohrišćanstvo
Politička pozicija	Desni centar
Skupština Crne Gore	12 mandata (2006-2009)

Srpska lista (SL) je bivša politička koalicija u Crnoj Gori. Nastala je 2006. godine okupljanjem programski srodnih srpskih i prosrpskih političkih stranaka, odnosno organizacija i grupa. Pored Srpske narodne stranke (SNS), koja je činila okosnicu koalicije, ovom političkom savezu su takođe pripadale: Narodna socijalistička stranka Crne Gore (NSS), Stranka srpskih radikala (SSR), Demokratska stranka jedinstva (DSJ), nevladina organizacija Srpsko narodno vijeće Crne Gore (SNV) i udruženje Akademska alternativa (AA). Politički lider koalicije bio je Andrija Mandić, predsjednik Srpske narodne stranke.^[1]

Istorija

Zastava sa izvornom plavom bojom, koju su tokom 2007. godine, u sklopu rasprave o nacrtu novog ustava, predlagali poslanici Srpske liste

Neposredno nakon proglašenja državne nezavisnosti Crne Gore (2006), rukovodstvo SNS je svim srpskim i prosrpskim strankama u Crnoj Gori uputilo prijedlog za stvaranje jedinstvene političke koalicije, radi zajedničkog nastupa na predstojećim skupštinskim izborima.^[2] Nakon prihvatanja ove inicijative od strane pojedinih srpskih i prosrpskih stranaka i organizacija, stvorena je koalicija pod nazivom Srpska lista. Na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani 10. septembra 2006. godine, Srpska lista je osvojila 49,730 glasova (14,68%) i 12 od ukupno 81 mandata, što je smatrano značajnim uspjehom.

Odnos prema donošenju novog ustava

Primjerci sačuvanih starih zastava Crne Gore, na koje su se pozivali poslanici Srpske liste, a koje su svojim izgledom svjedočile da se pomen plavetne boje u Ustavu iz 1905. godine odnosio na plavu, a ne na "svijetloplavu" boju, koja je izmišljena tek 1993. godine

Andrija Mandić, predsjednik SNS i kandidat Srpske liste na predsjedničkim izborima (2008)

Najvažnije političko i nacionalno pitanje koje se postavilo pred Srpsku listu bilo je pitanje o ustavnom statusu srpskog naroda u Crnoj Gori. To pitanje je došlo do punog izražaja u vrijeme rasprave o donošenju novog ustava, koja je vođena u drugoj polovini 2006. i tokom 2007. godine. Već u početnoj fazi javne rasprave, Srpska lista je predstavila svoj ustavni prijedlog, pripremljen od strane stručnog tima na čijem su čelu bili: Zoran Žižić, Ratko Marković i Milan Vešović.^[3]

Suočeni za antisrpskim rješenjima u vladinom nacrtu novog ustava, poslanici Srpske liste su podneli brojne prijedloge za izmjenu pojedinih spornih rješenja, zahtjevajući da se srpskom narodu prizna puna ravnopravnost u Crnoj Gori, što je u prvom redu podrazumjevalo priznavanje državotvornosti i konstitutivnosti. Takođe je zahtjevano da srpski jezik u Crnoj Gori ostane u dotadašnjem statusu službenog jezika. U sklopu rasprave o državnim simbolima, poslanici Srpske liste su tražili da se kao zastava Crne Gore ponovo uvede trobojka, sa izvornom plavom bojom, uz obrazloženje da je pomen plavetne boje u Ustavu Crne Gore iz 1905. godine bio poetski sinonim za običnu plavu boju, o čemu je svjedočio i izgled sačuvanih istorijskih zastava Crne Gore.^[4]

Pošto vladajuća većina u Skupštini Crne Gore nije imala dvotrećinsku većinu, koja je bila neophodna za usvajanje novog ustava, konačna ustavna rješenja su zavisila od stavova opozicionih stranaka i koalicija, među kojima je bila i Srpska lista.^[5] Iako su nastupale sa bliskih pozicija,^[6] opozicione stranke u prvo vrijeme nijesu imale zajednički stav o pojedinim spornim pitanjima. Do konačnog usaglašavanja stavova o mnogim ključnim pitanjima došlo je tokom avgusta i septembra 2007. godine, nakon čega je usljedilo i potpisivanje zajedničke opozicione platforme.^[7]^[8]

Međutim, početkom oktobra 2007. godine došlo je do značajnog preokreta, pošto je opozicioni Pokret za promjene, koji je imao 11 poslanika, počeo da djeluje mimo šireg opozicionog bloka, stupivši u samostalne pregovore sa vladajućim strankama.^[9] Time su ostali opozicioni činioci, uključujući i Srpsku listu, bili dovedeni u veoma nepovoljan položaj, pošto su njihovi zahtjevi izgubili na težini. Tokom političkih pregovora, rukovodstvo PZP je na čelu sa svojim predsjednikom Nebojšom Medojevićem napustilo zajedničku opozicionu platformu, prihvativši prijedlog režima da se u novom ustavu kao jedini zvanični jezik uvede crnogorski, a ujedno je prihvaćen i prijedlog da se dotadašnji zvanični srpski jezik svrsta među manjinske jezike. Prema vladinom prijedlogu ustava, za koji su na kraju glasali i poslanici iz redova PZP, srpskom narodu u Crnoj Gori nije priznata konstitutivnost. Zbog takvog držanja, rukovodstvo PZP je bilo izloženo brojnim kritikama opozicionih stranaka i šire srpske javnosti.^[10]^[11]

Neposredno nakon donošenja novog Ustava crne Gore, koji je proglašen 22. oktobra 2007. godine, predstavnici Srpske liste su saopštila da donošenje najvišeg pravnog akta protiv volje predstavnika srpskog naroda u Crnoj Gori predstavlja antisrpski čin. Tim povodom, Srpska lista je istoga dana(22. oktobra) objavila i posebnu Deklaraciju o takozvanom novom ustavu, koja je izazvala burne reakcije u javnosti. Pored osude antisrpskih rješenja u novom ustavu, Srpska lista je pozvala srpske birače da nikada više ne daju "ni jedan jedini glas lažnim opozicionarima", što se odnosilo na Nebojšu Medojevića i njegov Pokret za promjene, koji je pristajanjem uz vlast omogućio formiranje neophodne dvotrećinske većine za usvajanje antisrpskog ustava.^[12]^[13]

Razbijanje Srpske liste

Sredinom novembra 2008. godine pokrenuta je inicijativa da se Srpska lista transformiše u jedinstvenu političku stranku, koja bi postala stožer za šire organizaciono objedinjavanje svih srpskih i prosrpskih političkih snaga u Crnoj Gori.^[14] Iako je ova inicijativa potekla od SNS kao najsnažnije stranke u okviru Srpske liste, ubrzo se pokazalo da se deo rukovodstva SNS zalaže za redefinisanje političkog programa na novim, građanskim osnovama, što je podrazumevalo odustajanje od srpske odrednice u nazivu buduće jedinstvene stranke. Usled takvih zalaganja, došlo je do kompromitacije celokupnog poduhvata i pokretanja međustranačkih rasprava i unutarstranačkih podela.^[15]^[16]^[17]^[18]

Tim povodom je među članicama Srpske liste došlo do neslaganja i sporova, koji su doveli do podele na dve grupe. Prva grupa se opredelila za organizaciono objedinjavanje (SNS, NSS), dok su se preostale članice dotadašnje koalicije opredelile za stvaranje novog političkog saveza, pod nazivom Srpska nacionalna lista.^[19]

Usled velikog uznemirenja u stranačkoj bazi i široj srpskoj javnosti, rukovodstvo SNS je bilo prinuđeno da odustane od prvobitne zamisli o izostavljanju srpske odrednice iz naziva buduće ujedinjene stranke,^[20] ali to nije dovelo do obnove povjerenja među srpskim strankama, tako da je zamisao o političkom objedinjavanju na kraju bila svedena na SNS i NSS, koje su se 2009. godine ujedinile u novu stranku, pod nazivom: Nova srpska demokratija.

Vidi još

Reference

Literatura

Vojinović, Rajo, ur. (2007). Ustavni genocid nad Srbima: Srpski narod u novom Ustavu Crne Gore: Zbornik radova. Podgorica: Srpsko narodno vijeće Crne Gore.
Vojinović, Rajo, ur. (2008). Kako do zaštite identiteta srpskog naroda u Crnoj Gori: Zbornik radova (PDF). Podgorica: Književna zadruga Srpskog narodnog vijeća.
Vuksanović, Momčilo, ur. (2012). Zaštita identiteta srpskog naroda u Crnoj Gori: Zbornik radova. Podgorica: Književna zadruga Srpskog narodnog vijeća.
Đurković, Miša (2008). „Predsednički izbori u Crnoj Gori i razaranje srpske nacionalne svesti” (PDF). Sociološki pregled. 42 (1): 69—84.
Žižić, Zoran; Marković, Ratko; Vešović, Milan (2006). Ustav Crne Gore: Predlog Srpske liste. Podgorica.
Lutovac, Zoran (2014). „Srbi u Crnoj Gori posle razdvajanja Srbije i Crne Gore 2006. godine”. Zbornik Matice srpske za društvene nauke. 146: 55—70.
Lutovac, Zoran (2015). Srpski identitet u Crnoj Gori (PDF). Beograd: Institut društvenih nauka. Arhivirano iz originala (PDF) 01. 11. 2018. g. Pristupljeno 25. 09. 2019.

Spoljašnje veze

[1] VOA (2006): Srpska lista će nakon izbora unaprijediti život Srba u Crnoj Gori

[2] PCNEN (2006): SNS poziva na “srpsku listu”

[FOOTNOTEЖижићМарковићВешовић2006-3] Žižić, Marković & Vešović 2006.

[4] Nacrt Ustava Crne Gore, sa primjedbama poslanika (2007)

[5] Glas Amerike (2007): Ustavni odbor privodi kraju pisanje prvog ustava nezavisne Crne Gore

[6] Deutsche Welle (2007): Opet referendum u Crnoj Gori?

[7] PCNEN (2007): Opozicija utvrdila platformu, Marović nepoželjan pregovarač

[8] PCNEN (2007): Opozicija potpisala ustavnu platformu

[9] Politika (2007): Pokret za promene džoker vlasti

[10] Politika (2007): Crnogorski ustav deoba

[11] Glas javnosti (2007): Političko konvertitstvo Nebojše Medojevića

[12] PCNEN (2007): Deklaracija o takozvanom “novom ustavu RCG”

[13] RTV (2007): Ustav usvojen - Crna Gora se talasa

[14] Večernje novosti (2008): Mandić: Svi Srbi - u jednoj partiji

[15] Večernje novosti (2008): Mandić uzalud priziva Srbe

[16] Večernje novosti (2008): Rasulo u opoziciji

[17] Mondo (2008): Momir Bulatović mijenja neposlušne?!

[18] PCNEN (2008): SNS u nedjelju o transformaciji SL

[19] „Moje novosti (2009): Postignut sporazum o Srpskoj nacionalnoj listi”. Arhivirano iz originala 06. 12. 2018. g. Pristupljeno 06. 12. 2018.

[20] PCNEN (2008): GO SNS inicirao stvaranje nove stranke

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]