Srčani problemi u kovidu 19
Srčani problemi u kovidu 19 obično nisu među najistaknutijim karakteristikama kovida 19, ali oni su dovoljno česti i potencijalno dovoljno ozbiljni da se sve više pacijenata primljenih u bolnicu zbog kliničke slike kovida pregleda na povrede srčanog mišića, a kardiolozi često postaju deo tima za negu ovih pacijenata.[1]
Iako većina ozbiljnih bolesti izazvanih novim koronavirusom proističe iz upale pluća, koja se u nekim slučajevima može brzo pogoršati do akutnog respiratornog distres sindroma (ARDS), lekari sve više prepoznaju da kod mnogih pacijenata kovid 19 postaje sistemska bolest i nije ograničen samo na izazivanje plućnih problema. Ostali sistemi organa na koje kovid 19 može uticati uključuju vaskularno stablo, bubrege, centralni nervni sistem, kožu i srce.[1]
Kod mnogih pacijenata srčana povezanost sa kovidom 19 relativno je suptilno stanje, dok kod drugih proizvodi velike i možda fatalne komplikacije. Iako postoji nekoliko potencijalnih uzroka povrede srčanog mišića povezanog sa kovidom 19, specifični uzrok kod određenog broja pojedinca često je teško identifikovati. Lečenje je podržavajuće i opšte, a ne specifično za kovid 19.[1]
Skrining testoviu na povredu srca treba izvoditi kod svih koji su primljeni u bolnicu sa kovidom19. Ako se pronađu takvi dokazi, treba uspostaviti pažljiv nadzor nad radom srca ovih bolnika.
Epidemiologija
urediRane studije među pacijentima koji su dovoljno teško bolesni da moraju biti hospitalizovani zbog kovida 19, otkrivaju povrede srčanog mišića u 8% do 12% slučajeva, izuzev kod pacijenata sa balažim oblicima kovida 19 za koje nema dokaza o povredi srčanog mišića.[1]
Većina bolesnika sa kovidom19 imaće blage simptome i potpuno će se oporaviti. Međutim, kod oko 20% će razviti upalu pluća, a kod oko 5% će se razviti teški oblik bolest. U teškom obliku kovida19, imunološki sistem tela preterano reaguje na infekciju, oslobađajući zapaljenske molekule zvane citokini u krvotok. Ova takozvana „citokinska oluja“ može oštetiti više organa, uključujući i srce.[2]
Kod većine pacijenata sa kovidom 19 koji imaju vidljivu povredu srčanog mišića, bilo koji nastali srčani problemi ima tendenciju da budue manje izražen.
Kod nekih bolesnika srčana povezanost sa kovidom 19 ne igra glavnu ulogu u toku njihove bolesti. U drugim slučajevima, međutim, srčana oštećenja mogu biti praćena srčanom insuficijencijom, srčanim udarom ili ozbiljnom srčanom aritmijom.
Uzroci i faktori rizika
uredi
Većina obolelih koji razviju oštećenje srčanog mišića od kovid19 imaju već postojeća značajna medicinska stanja koja ih predisponiraju na srčane bolesti, uključujući bolest koronarnih arterija, dijabetes, gojaznost ili hipertenziju.[3]
Do sada nije utvrđen nijedan specifičan uzrok, već postoji nekoliko potencijalnih mehanizama koji mogu prouzrokovati ovo oštećenje srca i verovatno je da svi oni mogu igrati ulogu u ovoj ili onoj meri. Ovi uzoci uključuju:[1]
- Miokarditis: zapaljenje srčanog mišića.[4] obično se javlja samo kod pacijenata sa uznapredovalim bolešću. Miokarditis može biti rezultat direktne srčane invazije samog virusa ili češće upale izazvane olujom citokina. Kada se to dogodi, srce se može povećati i oslabiti, što dovodi do niskog krvnog pritiska i nakupljanja tečnosti u plućima. Iako je ovaj teški oblik miokarditisa retkost, nedavne studije sugerišu da je blaži oblik upale srčanog mišića možda mnogo češći nego što je ranije bilo poznato. Nedavna studija pokazala je da je asimptomatsko zapaljenje srca viđeno na magnetnoj rezonanci kod do tri četvrtine pacijenata koji su se oporavili od teškog oblika koivida 19.[2]
- Stres kardiomiopatija: poznata kao „sindrom slomljenog srca“,je stanje koje se javlja kao odgovor na teški fizički stres. Veliki deo srčanog mišića iznenada prestaje da funkcioniše, što dovodi do akutne srčane insuficijencije.
- Teška, generalizovana hipoksija: odsustvo kiseonika uzrokovano izraženom plućnom bolešću može oštetiti srce, posebno u oblastima gde je vaskularno snabdevanje mišića već ugroženo.
- Ruptura postojećeg plaka koronarne arterije: izazvanazapaljenjskom reakcijim u kovidu 19, može dovesti do srčanog udara ili drugih oblika akutnog koronarnog sindroma.
- Zapaljenjem izazvano oštećenje malih koronarnih arterija
- Citokinska oluja: koja nastaje kao preterani imunološki odgovor povezan sa kovidom 19 može prouzrokovati ozbiljne zdravstvene probleme, uključujući direktno oštećenje srca. Nizak krvni pritisak izazvan olujom citokina takođe može ometati sposobnost srca da pumpa krv.
Klinička slika
uredi
Kod hospitalizovanih pacijenata sa kovidom 19, bilo koji simptomi koji su posledica povrede srca mogu se lako pomešati sa plućnim simptomima izazvanim virusom. Ovi simptomi mogu biti:
- Izražena dispneja (otežano disanje)
- Kašalj
- Umor
- Opšta slabost
- Palpitacije
- Vrtoglavica
- Pritisak ili bol u prsima
- Sinkopa (gubitak svesti).
Budući da kod obolelih sa kovidom 19 nije lako razlikovati srčane simptome od simptoma izazvanih teškom plućnom bolešću, lekari se obično ne mogu osloniti samo na simptome kako bi upozorili na mogućnost da virus takođe proizvodi srčane probleme.
Dijagnoza
urediImajući u vidu da skoro svi prisutni srčani simptomi mogu biti prikriveni plućnim simptomima, lekari su dužni da obave rutinski vrše skrining srčanih bolesti kod pacijenata hospitalizovanih sa ovom infekcijom.
Najkorisniji skrining test je merenje nivoa troponina u krvi. Troponin je srčani protein važan za kontrakciju srćanog mišića. Ozleđene srčane ćelije propuštaju troponin u krvotok, pa su povišeni nivoi troponina u krvi važan pokazatelj da je došlo do oštećenja srčanih ćelija.[5]
Pored nivoa troponina u krvi, elektrokardiogram (EKG) i rendgen grudnog koša takođe mogu pomoći u otkrivanju srčanih bolesti
Ako skrining testovi sugerišu na srčani problem, ehokardiogram može biti koristan u određivanju prisustva i prirode bilo kakvog srčanog oboljenjizazvanog kovidom 19.
Invazivne kardiološke procedure, poput kateterizacije srca, izbegavaju se kad god je to moguće kod ozbiljno bolesnih pacijenata sa kovidom 19.
Problemi uzrokovani povredom srčanih mišića u kovidu 19
urediNenormalni test na troponin je često jedina manifestacija oštećenja srčanog mišića kod bolesnika obolelih od kovida 19. Bez obzira da li postoje drugi srčani simptomi ili ne, povišeni nivoi troponina kod pacijenata hospitalizovanih sa kovidom 19 uvek su povezani su sa povećanim smrtnim rizikom.
Kod nekih pacijenata sa povišenim nivoom troponina, povreda srčanog mišića je dovoljno velika da proizvede očiglednije srčane bolesti, koje mogu da komplikuju oporavak od kovida 19.
Povećana potreba za kiseonikom i smanjeno snabdevanje kiseonikom zbog insuficijencije disajnog sistema dovode do oštećenja srca. Groznica i infekcija ubrzavaju rad srca, povećavajući rad srca kod pacijenata sa kovidom 19 koji razviju upalu pluća. Krvni pritisak može pasti ili skočiti, uzrokujući dalji stres na srcu, a što rezultuje povećanjem potrebe srča za kiseonikom i može dovesti do oštećenja srca, posebno ako su srčane arterije ili mišići na početku bolesti već bili bolesni.[2]
Otkazivanje srca
urediAko je srčani mišić dovoljno ozbiljno oštećen, može doći do zatajenja srca. Srčana insuficijencija je ozbiljan problem bilo kojom bolešću uzorokovana, a posebno kod bolesnika koji boluje od kovida 19.
U studijama iz Vuhana u Kini, srčana insuficijencija bila je istaknuta karakteristika kod mnogih pacijenata koji su kritično oboleli od kovida 19. U stvari, srčana insuficijencija je dijagnostikovana kod približno polovine pacijenata sa kovida 19 koji su umrli tokom hospitalizacije. Velika većina pacijenata kojima je dijagnostikovana srčana insuficijencija tokom bolesti ranije nije imala srčanu insuficijenciju, što ukazuje da su njihovi srčani problemi očigledno nastali kao rezultat kovida 19.[6]
Srčani udar
uredi
Srčani udari (infarkti miokarda) takođe su prilično česti kod ljudi hospitalizovanih sa kovidom 19. To nije neočekivano, jer je odavno poznato da su grip i druge bolesti koje uzrokuju upalu pluća povezane sa većim rizikom od srčanog udara.
Postoje najmanje dva načina na koja kovida 19 može izazvati srčani udar: povećano opterećenje srca zbog narušene funkcije pluća, hipoksija (nizak nivo kiseonika u krvi) izazvana teškim plućnim bolestima, može dovesti do oštećenja srčanog mišića u delovima srca čije je snabdevanje krvlju ugroženo obolelim koronarnim arterijama.
Kovid 19 može prouzrokovati široko rasprostranjeno vaskularno zapaljenje, što može pokrenuti pucanje plaka koronarne arterije, čije čestice dovode do začepljenja arterija i uzrokujući smrt srčanog mišića.[7]
Aritmija
urediNekoliko vrsta aritmija može se javiti kod ljudi hospitalizovanih sa kovidom 19, ali najistaknutiji su fibrilacija srčanih pretkomora i ventrikularna tahikardija. Konkretno, ovi pacijenti mogu razviti opasan oblik ventrikularne tahikardije koji se naziva „torsades de pointes“ ili TdP.
-
EKG pacijenta sa ventrikularnom tahikardijom -
EKG bolesnika sa AF na kome je crvenom strelicom označeno mesto gde se umesto postojanih R-talasa, na snimku beleže brze oscilacije ili fibrilatorni talasi (gore) i fiziološki EKG sa normalnim izgledom R-talasa (dole) -
12-kanalni EKG bolesnika sa znacima torsades de pointes (TdP)
.JPG){kind=small}
TdP se primećuje kada se interval produži. (Q -T interval se meri na EKG-u i predstavlja trajanje vremena koje je potrebno elektrolitima da pređu napred-nazad kroz membranu srčane ćelije kada se srčana ćelija stimuliše na otkucaj) Zbog težine i složenosti njihove bolesti, KT interval se često produžava kod ljudi koji su teško bolesni sa kovidom 19.
Neki od lekova koji se mogu koristiti za lečenje kovida 19 u bolničkim uslovima, poput hidroksihlorokin i azitromicin, takođe mogu produžiti Q -T interval, povećavajući rizik od TdP.[8]
Terapija
urediNe postoji specifičan tretman za oštećenje srčanog mišića izazvano kovidom 19.. Međutim, dostupan je agresivan tretman za većinu posledica ovog oštećenja srca, kao što su srčana insuficijencija, akutni srčani napadi i srčane aritmije. Ovi tretmani su isti kao i kod pacijenata koji nemaju kovidm 19.[9]
Lečenje srčane insuficijencije
urediAkutno, lečenje srčane insuficijencije zahteva odlično upravljanje tečnošću (kako bi se višak tečnosti zadržao van pluća), obnavljanje normalnog nivoa kiseonika u krvi i identifikovanje osnovnih uslova podložnih lečenju (kao što je srčana ishemija).
Lečenje srčanog udara
urediAkutni srčani udari se kod bolesnika sa kovidom 19.9 uglavnom tretiraju isto kao i kod bilo koga drugog, s tim što je veća verovatnoća da će kardiolozi koristiti fibrinolitičku terapiju („rastvaranje ugrušaka“) kao primarnu terapiju umesto stenta. Mogu se davati različite vrste lekova, uključujući lekove za razbijanje ugruška (trombolitička terapija), antitrombocitne lekove, razređivače krvi, beta blokatore, ACE inhibitore i statine.
Operacija, poput angioplastike, biće izvedena ako je arterija potpuno blokirana.
Lečenje srčane aritmije
urediSrčanim aritmijama se takođe upravlja baš kao i kod bolesnika bez kovida 19. Od lekova na recept do pejsmejkera i postupaka ablacije.
Svako ko je kritično bolestan sklon je aritmijama, a veliki akcenat treba staviti na prevenciju. To znači pažljivo paziti na upravljanje tečnošću, oksigenaciju krvi, ravnotežu elektrolita i izbegavanje (kad god je to moguće) lekova za koje je poznato da produžavaju Q -T interval na elektrokardiogramu.
Ozbiljno bolesni pacijenti sa kovidom 19 biće priključeni na srčani monitor tako da se brzo mogu uočiti i rešiti bilo koji oblici akutne srčane aritmije. [10]
Izvori
uredi- ^ a b v g d „How COVID-19 Can Affect Your Heart”. Verywell Health (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-06-19.
- ^ a b v „COVID-19 and the heart: What have we learned?”. Harvard Health (na jeziku: engleski). 2021-01-08. Pristupljeno 2021-06-19.
- ^ Clerkin, Kevin J.; Fried, Justin A.; Raikhelkar, Jayant; Sayer, Gabriel; Griffin, Jan M.; Masoumi, Amirali; Jain, Sneha S.; Burkhoff, Daniel; Kumaraiah, Deepa; Rabbani, Leroy; Schwartz, Allan; Uriel, Nir (2020). „COVID-19 and Cardiovascular Disease”. Circulation. 141 (20): 1648—1655. PMID 32200663. S2CID 214616651. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.120.046941.
- ^ Zeng, Jia-Hui; Liu, Ying-Xia; Yuan, Jing; Wang, Fu-Xiang; Wu, Wei-Bo; Li, Jin-Xiu; Wang, Li-Fei; Gao, Hong; Wang, Yao; Dong, Chang-Feng; Li, Yi-Jun; Xie, Xiao-Juan; Feng, Cheng; Liu, Lei (2020). „First case of COVID-19 complicated with fulminant myocarditis: A case report and insights”. Infection. 48 (5): 773—777. PMC 7146072
. PMID 32277408. doi:10.1007/s15010-020-01424-5.
- ^ Thygesen, Kristian; Alpert, Joseph S.; Jaffe, Allan S.; Chaitman, Bernard R.; Bax, Jeroen J.; Morrow, David A.; White, Harvey D. (2018). „Fourth Universal Definition of Myocardial Infarction (2018)”. Journal of the American College of Cardiology. 72 (18): 2231—2264. PMID 30153967. S2CID 52110825. doi:10.1016/j.jacc.2018.08.1038.
- ^ Zhou, Fei; Yu, Ting; Du, Ronghui; Fan, Guohui; Liu, Ying; Liu, Zhibo; Xiang, Jie; Wang, Yeming; Song, Bin; Gu, Xiaoying; Guan, Lulu; Wei, Yuan; Li, Hui; Wu, Xudong; Xu, Jiuyang; Tu, Shengjin; Zhang, Yi; Chen, Hua; Cao, Bin (2020). „Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: A retrospective cohort study”. The Lancet. 395 (10229): 1054—1062. PMC 7270627 . PMID 32171076. doi:10.1016/S0140-6736(20)30566-3.
- ^ Fried JA, Ramasubbu K, Bhatt R, et al. The Variety of Cardiovascular Presentations of COVID-19.Circulation. 2020. . doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.120.04716 (neaktivno 2023-10-05). Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ Haeusler, Ilsa L.; Chan, Xin Hui S.; Guérin, Philippe J.; White, Nicholas J. (2018). „The arrhythmogenic cardiotoxicity of the quinoline and structurally related antimalarial drugs: A systematic review”. BMC Medicine. 16 (1): 200. PMC 6220451 . PMID 30400791. doi:10.1186/s12916-018-1188-2 .
- ^ European Society of Cardiology. ESC Guidance for the Diagnosis and Management of CV Disease During the COVID-19 Pandemic. European Society of Cardiology, 21 April 2020.
- ^ Lakkireddy, Dhanunjaya R.; Chung, Mina K.; Gopinathannair, Rakesh; Patton, Kristen K.; Gluckman, Ty J.; Turagam, Mohit; Cheung, Jim; Patel, Parin; Sotomonte, Juan; Lampert, Rachel; Han, Janet K.; Rajagopalan, Bharath; Eckhardt, Lee; Joglar, Jose; Sandau, Kristin; Olshansky, Brian; Wan, Elaine; Noseworthy, Peter A.; Leal, Miguel; Kaufman, Elizabeth; Gutierrez, Alejandra; Marine, Joseph E.; Wang, Paul J.; Russo, Andrea M. (2020). „Guidance for Cardiac Electrophysiology During the COVID-19 Pandemic from the Heart Rhythm Society COVID-19 Task Force; Electrophysiology Section of the American College of Cardiology; and the Electrocardiography and Arrhythmias Committee of the Council on Clinical Cardiology, American Heart Association”. Circulation. 141 (21): e823—e831. PMC 7243667 . PMID 32228309. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.120.047063.
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
