Staparska gradina

Staparska gradina je arheološko nalazište koje se nalazi se iznad klanca reke Đetinje, u ataru sela Stapari, na 11 km zapadno od Užica.

Staparska gradina
Opšte informacije
Mesto	Stapari
Opština	Užice
Država	Srbija
Vrsta spomenika	arheološko nalazište
Vreme nastanka	neolit

Naselje u Staparima lokalizovano je na gradinskom uzvišenju sa nadmorskom visinom od 666 m, neposredno iznad tunela i stare železničke pruge uskog koloseka, koja je Užice povezivala sa Sarajevom. Taj u osnovi dosta strm breg, poznat kao Velika gradina, na svojoj severozapadnoj strani gradi manji plato odakle se postepeno spušta prema svojoj jugoistočnoj strani.

Arheološka istraživanja

Obimna istraživanja sa više blok sondi, izvršena u periodu između 1956. i 1958. godine, pokazala su da se radi o naselju dubokih i dobro sačuvanih slojeva i spada u jedno od najznačajnijih gradinskih naselja u zapadnoj Srbiji. Stratigrafija sloja dubine 3,5 metra pokazuje tri horizonta stanovanja: najniži i najstariji sloj odgovara neolitu, srednji sloj odgovara vinčansko-pločničkoj fazi i treći iz perioda bronzanog doba. U toku istraživanja u slojevima naselja otkriveni su masivni ostaci nadzemnih stambenih objekata i dosta dobro očuvani elementi tri kuće, a u najdubljem najstarijem sloju i zemunične jame. Značajno je istaći da je u naselju pronađen relativno veliki depo žitarica, u kome dominira pšenica koja vodi poreklo iz agri-kulturnih vrsta prednje Azije.

Naselje u Staparima najverovatnije je nastalo u punom razvoju neolitske epohe i egzistiralo sve do bronzanog doba. Eksponati nađeni na ovom lokalitetu nalaze se u Narodnom muzeju u Užicu.

Spoljašnje veze

• „Gradina”. Stapari. Arhivirano iz originala 23. 1. 2016. g. Pristupljeno 12. 2. 2017. 
• Janković, Nikola (7. 2. 2017). „Kapedunum, kolevka Užica”. Novosti. Pristupljeno 12. 2. 2017. 
• Kuće od blata i zemunice: Užice dobija svoj arheološki park koji otkriva tajne neolitskog života (B92, 16. maj 2020)