Stara topionica u Majdanpeku
Stara topionica u Majdanpeku sa pratećim objektima je podignuta u periodu od 1852-1855. godine. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
| Stara topionica u Majdanpeku | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Majdanpek |
| Opština | Majdanpek |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1852-1855. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
Nastanak rudarstva uredi
Još u srednjem veku poznato kao rudarsko naselje Železnik, od 16. veka – kada su Turci obnovili rudnik – ovo naselje nosi naziv Majdanpek. Izgradnja Majdanpeka kao kompleksnog preduzeća započeta je 1849. godine, u vreme Kneževine Srbije, prvobitno za proizvodnju sirovog gvožđa, ali već 1850. godine otvaraju se radovi na otkopavanju bakarnih ruda. Izgradnja rudarskog preduzeća sa postrojenjima i pratećim stambenim naseljima trajala je do 1859. godine. Šume kao i vode Malog Peka bile su energetski potencijal za rad postrojenja (ćumur proizveden od drveta za peći, a voda za pokretanje mehova neophodnih za topionice i samokove).
Izgradnja i izgled topionice uredi
Tako je na ušću Majdanpečke reke, u dolini Debelog luga uz Mali Pek izgrađena topionica gvožđa, koja će kasnije služiti za topljenje samorodnog bakra. Projektant Topionice sa dve polufurune bio je G. Sojke, dok je zgrada topionice i drugih pratećih objekata (u izveštajima se pominju još dve donje kuće, jedna komora, jedna šupa za ćumur i kuća od tvrdog materijala za činovnike. Prateći objekti više ne postoje) zidana je pod nadzorom majora Atanasija Milojevića. Topionica je zidana na kvadratnoj osnovi od kamena spolja, dok je unutrašnja osnova od šamotne opeke kružna. Zidovi se ka vrhu sužavaju (oblik nedovršene piramide), utegnuti su debelim jednolivnim bakarnim sajlama u tri paralelna prstena, a na ugaonim profilima ojačani bakrom.[1]
Vidi još uredi
Reference uredi
Spoljašnje veze uredi
- „Stara topionica — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Lista spomenika
Napomena: Sadržaj ovog članka je jednim delom ili u celosti preuzet sa http://www.sanu.ac.rs. Nosilac autorskih prava nad materijalom je dao dozvolu da se isti objavi pod slobodnom licencom. Dokaz o tome se nalazi na OTRS sistemu, a broj tiketa sa konkretnom dozvolom je 2009072410055859.
