Stratioti
Stratioti ili stradioti, estradioti (jez-grΣτρατιωτες ) su u feudalnog doba bili plaćeni ratnici sa Balkanskog poluostrva, laki konjanici, vrbovani sa prostora današnje Grčke, Srbije, Dalmacije i Albanije.
Pojavljuju se u drugoj polovini 15. veka kao najamnici Mletačke republike, a ubrzo ih uzima u službu i Francuska. Među njima su bili i potomci drevnih vizantijskih plemićkih porodica – Paleolog i Komnin .
Naoružani dugim kopljima, mačem ili krivom sabljom i buzdovanom, stratioti su bili formirani u čete (100-300 konjanika) kojima je komandovao kapetan. Vrlo pokretljivi, dejstvovali su brzo, pa su obično korišćeni za izvidničku službu, upade i za sprečavanje upada turske lake konjice – akindžija. Ukidanjem teške oklopne konjice čiji oklopi nisu mogli da izdrže probojnu moć poboljšanog vatrenog oružja i formiranjem jedinica lake konjice u stajaćim vojskama država 17. veka stratioti se više ne uzimaju u najam pa postepeno iščezavaju.
Italija uredi
Mlečani su prvi put koristili stradiote u borbi protiv Otomanskog carstva 1475. godine kao granične straže u oblasti Furlanije. Od tog trenutka oni su skoro u potpunosti zamenili laku konjicu u vojsci Mletačke republike, njihov odred od 2.200 konjanika i 8.000 pešaka pokazao se u bici kod Fornova 1495. godine. Regrutovani su plaćenici sa pravoslavnog Balkana, među njima i muslimani. Godine 1511. grupa Stradiota osnovala je crkvu San Đorđio del Greci u Veneciji.
Francuska uredi
Kralj Luj XVII je 1497. godine angažovao oko 2.000 stradiota, koje su Francuzi zvali estradioti i arguleti. Potonji naziv je verovatno povezan sa grčkim gradom Argosom ili sa oružjem koje su koristili ovi ratnici: lukom i arkebuzom.
Arguleti su bili naoružani mačem, buzdovanom i kratkom arkebusom. Oni su još uvek postojali za vreme vladavine Karla Velikog i borili su se u bici kod Dreuka 1562. godine.
Vojvodstvo Lotaringija je 1587. angažovalo 500 albanskih konjanika, a od 1588. do 1591. pet kapetana lake konjice.
Španija uredi
Prvi put su korišćeni tokom italijanske kampanje Gonzala Kordobe, koju je poslao kralj Ferdinand II da podrži Napuljsku kraljevinu u borbi protiv Francuske. U Kalabriji je komandant imao dve stotine stradiota, služili su i u njegovoj gardi.
Engleska uredi
Godine 1514. Henri VIII je angažovao albanske i grčke stradiote tokom borbe protiv Škotske. Tokom 1540-ih, Edvard Simor, vojvoda od Somerseta, takođe je koristio ove plaćenike.
Sveto rimsko carstvo uredi
Sredinom 18. veka albanske stradiote koristila je carica Marija Terezija protiv Pruske i Francuske tokom Rata za austrijsko nasleđe.
Taktika uredi
Stradioti su bili pioniri u upotrebi lake konjice. Na bojnom polju su koristili taktiku udari i beži, zasede, lažno povlačenje i druge složene manevre, što ih je povezivalo sa turskim sipama i akindžijama. Takođe su uspešno delovali protiv francuske teške konjice tokom italijanskih ratova.
Bili su poznati po navici da seku glave mrtvim i zarobljenim neprijateljima, jer su njihove vođe dobijale dukat po glavi.
Izvori uredi
- Vojna enciklopedija, tom 9 (283)