Sušna sezona
Sušna sezona ili sezona suša je godišnje razdoblje slabih padavina, posebno u tropima. Klima u tropima određena je tropskim kišnim pojasom,[1][2] koji se tokom godine kreće od severnih ka južnim tropima i nazad. Tropski kišni pojas na južnoj hemisferi traje otprilike od oktobra do marta. Za to vreme u severnim tropima vlada sušna sezona sa sve manje padavinama, a dani su uglavnom sunčani tokom čitavog perioda. Od aprila do septembra sezona kiša je na severnoj hemisferi, a u južnim tropima je sušna sezona. Po Klimatskoj klasifikaciji Kopen, kada se govori o tropskoj klimi, mesec sušne sezone se definiše kao mesec kada je prosečna količina padavina ispod 60 mm.[3]
Tokom sušne sezone vlažnost je veoma niska, zbog čega neki baseni za navodnjavanje i neke reke presušuju. Ovaj nedostatak vode (a samim tim i hrane) može prisiliti mnoge životinje da pređu na plodnija mesta. Primeri takvih životinja su zebre, slonovi,[4] i gnu. Zbog nedostatka vode u biljkama, često dolazi do izbijanja požara.[5]
Podaci pokazuju da se u Africi početak sušne sezone poklapa sa porastom broja obolelih od malih boginja - za koje istraživači veruju da bi se mogli pripisati većoj koncentraciji ljudi u sušnoj sezoni, jer su poljoprivredni radovi gotovo neizvodljivi bez navodnjavanja. U to vreme, neki poljoprivrednici se sele u gradove, stvarajući čvorišta veće gustine naseljenosti i omogućavajući da se bolest lakše širi.[6]
Kišni pojas uredi
Kišni pojas seže otprilike na severu od severnog povratnika i krajnje južno do Južnog povratnika. U blizini ovih geografskih širina, postoji jedna kišna i jedna sušna sezona godišnje. Na ekvatoru postoje dve kišne i dve sušne sezone, jer kišni pojas prolazi dva puta godišnje, jednom se kreće prema severu, a jednom prema jugu. Između tropa i ekvatora može doći do kratke kišne i duge kišne sezone; i kratke sušne i duge sušne sezone. Međutim, lokalna geografija može značajno izmeniti ove klimatske obrasce.
Novi podaci pokazuju da u sezonskim delovima u Amazoniji rast i pokrivenost lišća variraju između sušnih i kišnih sezona - sa oko 25% više lišća i bržim rastom u sušnoj sezoni. Istraživači veruju da sama Amazonija utiče na početak vlažne sezone: rastom lišća više isparava voda.[7] Međutim, ovaj rast se pojavljuje samo u netaknutim delovima oko reke Amazon, gde istraživači veruju da korenje može proći dublje i skupiti više kišnice.[8] Takođe se pokazalo da je nivo ozona mnogo veći u toku sušne nego u toku kišne sezone u slivu reke Amazon.[9]
Tropski kišni pojas leži na južnoj hemisferi otprilike od oktobra do marta; za to vreme severni tropski krajevi imaju sušnu sezonu sa ređim padavinama, a dani su obično sunčani. Od aprila do septembra, kišni pojas leži na severnoj hemisferi, a južni tropski krajevi imaju svoju sušnu sezonu. Prema Kepenovoj klasifikaciji klime, za tropsku klimu, mesec sušne sezone je definisan kao mesec kada je prosečna količina padavina ispod 60 mm (2,4 in).[3]
Kišni pojas seže otprilike na sever do tropika Raka i do juga do tropika Jarca. U blizini ovih geografskih širina postoji jedna vlažna i jedna sušna sezona godišnje. Na ekvatoru postoje dve vlažne i dve suve sezone, pošto kišni pojas prolazi dva puta godišnje, jednom pomerajući se na sever, a jednom na jug. Između tropa i ekvatora, lokacije mogu imati kratku vlažnu i dugu vlažnu sezonu; i kratka sušna i duga sušna sezona. Međutim, lokalna geografija može značajno izmeniti ove klimatske obrasce.
Suša uredi
Tokom sušne sezone, vlažnost je veoma niska, što dovodi do presušivanja nekih pojilišta i reka. Ovaj nedostatak vode (i nedostatak snabdevanja hranom) može naterati mnoge životinje na ispaši da migriraju na plodnija mesta. Primeri takvih životinja su: zebre, slonovi, žirafe, nosorozi, antilope i gnu, vodeni bivoli, rtski bivoli, gauri, tapiri, emui, nojevi, nandui i kenguri. Zbog nedostatka vode u biljkama česti su šumski požari (divlji požari).[10]
Baze podataka uredi
Podaci pokazuju da se u Africi početak sušne sezone poklapa sa porastom slučajeva morbila,[11][12][13] za koje istraživači veruju da se može pripisati većoj koncentraciji ljudi u sušnoj sezoni, jer su poljoprivredne operacije su skoro nemoguće bez navodnjavanja. Za to vreme, neki farmeri se sele u gradove, stvarajući čvorišta veće gustine naseljenosti i omogućavajući da se bolest lakše širi.[14]
Istraživanje uredi
Novi podaci pokazuju da u sezonskim delovima južnoameričke amazonske prašume, rast i pokrivenost lišća varira između sušne i vlažne sezone — sa oko 25% više listova i bržim rastom u sušnoj sezoni. Istraživači veruju da sam Amazon utiče na početak vlažne sezone: nastanak više lišća, dovodi do isparavanja više vode.[15] Međutim, ovaj rast se pojavljuje samo u netaknutim delovima sliva Amazona, gde istraživači veruju da korenje može doseći dublje i prikupiti više kišnice.[8] Takođe se pokazalo da su nivoi ozona[16][17] mnogo veći u sušnoj nego u vlažnoj sezoni u basenu Amazona.[18]
Reference uredi
- ^ „Journey North: Global Climates and Seasons Precipitations”. www.learner.org. 25. 10. 2013. Arhivirano iz originala 2018-04-02. g.
- ^ Avery T. Dennis (7. 11. 2013). „Tropical rainbelts still shifting global crops”. Center for Global Food Issues. Arhivirano iz originala 20. 12. 2013. g. Pristupljeno 8. 1. 2014.
- ^ a b „Updated world Köppen-Geiger climate classification map” (PDF).
- ^ TONY RENNELL (29. 6. 2007). „It's dry season and elephants are desperately seeking water - but poachers lie in wait”. London: Daily Mail.
- ^ „Wet & Dry Seasons”. Arhivirano iz originala 21. 3. 2012. g.
- ^ „Dry Season Brings On Measles In Sub-Saharan Africa”. ScienceDaily. 7. 2. 2008.
- ^ „Amazon rainforest does have rainy and dry seasons”. mongabay.com. 12. 3. 2007. Arhivirano iz originala 4. 6. 2008. g.
- ^ a b „Amazon rainforest greens up in the dry season”.
- ^ V. W. J. H. Kirchhoff, I. M. O. Da Silva, E. V. Browell (1990). „Ozone measurements in Amazonia: Dry season versus wet season”. Journal of Geophysical Research. 95: 16913. Bibcode:1990JGR....9516913K. doi:10.1029/jd095id10p16913. Arhivirano iz originala 06. 06. 2011. g. Pristupljeno 15. 02. 2020.
- ^ „Wet & Dry Seasons”. Arhivirano iz originala 2012-03-20. g. Pristupljeno 2008-04-21.
- ^ Guerra FM, Bolotin S, Lim G, Heffernan J, Deeks SL, Li Y, Crowcroft NS (decembar 2017). „The basic reproduction number (R0) of measles: a systematic review”
. The Lancet Infectious Diseases. 17 (12): e420—e428. PMID 28757186. doi:10.1016/S1473-3099(17)30307-9.
- ^ Caserta, MT, ur. (septembar 2013). „Measles”. Merck Manual Professional. Merck Sharp & Dohme Corp. Arhivirano iz originala 23. 3. 2014. g. Pristupljeno 23. 3. 2014.
- ^ „Measles (Red Measles, Rubeola)”. Dept of Health, Saskatchewan. Arhivirano iz originala 10. 2. 2015. g. Pristupljeno 10. 2. 2015.
- ^ „Dry Season Brings On Measles In Sub-Saharan Africa”. ScienceDaily. 7. 2. 2008.
- ^ „Amazon rainforest does have rainy and dry seasons”. mongabay.com. 12. 3. 2007. Arhivirano iz originala 4. 6. 2008. g.
- ^ Andino, Jean M. (21. 10. 1999). „Chlorofluorocarbons (CFCs) are heavier than air, so how do scientists suppose that these chemicals reach the altitude of the ozone layer to adversely affect it ?”. Scientific American. 264: 68.
- ^ „Part III. The Science of the Ozone Hole”. Pristupljeno 5. 3. 2007.
- ^ V. W. J. H. Kirchhoff, I. M. O. Da Silva, E. V. Browell (1990). „Ozone measurements in Amazonia: Dry season versus wet season”. Journal of Geophysical Research. 95 (D10): 16913. Bibcode:1990JGR....9516913K. doi:10.1029/jd095id10p16913. Arhivirano iz originala 2011-06-06. g. Pristupljeno 2008-04-21.
Literatura uredi
- Jeremy Hance (21. 10. 2013). „Global Warming Could Shift Tropical Rainfall”. Mongabay.com. Pristupljeno 29. 10. 2013.
- Khavrus, V.; Shelevytsky, I. (2010). „Introduction to solar motion geometry on the basis of a simple model”. Physics Education. 45 (6): 641—653. Bibcode:2010PhyEd..45..641K. doi:10.1088/0031-9120/45/6/010. Arhivirano iz originala 2016-09-16. g. Pristupljeno 2011-05-13.
- Khavrus, V.; apple, I. (2012). „Geometry and the physics of seasons”. Physics Education. 47 (6): 680—692. doi:10.1088/0031-9120/47/6/680.
- „When do the four seasons officially begin?”. National Physical Laboratory. 2007. Pristupljeno 2014-10-01.
- „How are the dates of the four seasons worked out?”. South African Weather Service. Arhivirano iz originala 3. 1. 2015. g.
- Begin van de lente (Start of Spring), KNMI (Royal Dutch Meteorology Institute), 2009-03-20, Arhivirano iz originala (Dutch) 2009-03-27. g., Pristupljeno 2009-03-20
- „Australian weather and the seasons”. Arhivirano iz originala 2012-10-21. g. Pristupljeno 2012-10-22.
- „Details - Argentina - Seasons & Climate”. www.wildland.com. Pristupljeno 27. 4. 2018.
- Meeus, J.; Savoie, D. (1992). „The history of the tropical year”. Journal of the British Astronomical Association. 102 (1): 40—42. Bibcode:1992JBAA..102...40M.
- „Earth's Seasons”. Astronomical Applications Department. The United States Naval Observatory (USNO). 21. 9. 2015. Arhivirano iz originala 13. 10. 2007. g. Pristupljeno 23. 6. 2017.
- Rose Roberts (2016). Radical Human Ecology: Intercultural and Indigenous Approaches. Routledge. str. 350. ISBN 978-1-317-07191-4.
- Andersen, S. O. and K. M. Sarma. (2002). Protecting the Ozone Layer: The United Nations History, Earthscan Press. London.
- Benedick, Richard Elliot; World Wildlife Fund (U.S.); Institute for the Study of Diplomacy. Georgetown University. (1998). Ozone Diplomacy: New Directions in Safeguarding the Planet (2nd izd.). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-65003-9. Pristupljeno 28. 5. 2016. (Ambassador Benedick was the Chief U.S. Negotiator at the meetings that resulted in the Montreal Protocol.)
- Chasek, Pamela S., David L. Downie, and Janet Welsh Brown (2013). Global Environmental Politics, 6th Edition, Boulder: Westview Press.
- Gareau, Brian (2013). From Precaution to Profit: Contemporary Challenges to Environmental Protection in the Montreal Protocol. Yale University Press. ISBN 978-0-300-17526-4. Arhivirano iz originala 2013-03-30. g.
- Grundmann, Reiner (2001). Transnational Environmental Policy: Reconstructing Ozone. Psychology Press. ISBN 978-0-415-22423-9. Pristupljeno 28. 5. 2016.
- Haas, P. (1992). Banning chlorofluorocarbons: Epistemic community efforts to protect stratospheric ozone. International Organization, 46(1), 187–224.
- Parson, Edward (2004). Protecting the Ozone Layer: Science and Strategy. Oxford: Oxford University Press.
Spoljašnje veze uredi
- „CO2 and Temperature Change”. PlanetSEED. 10. 11. 2013.
- „Wind and Rain Belts to Shift North as Planet Warms, Says Study”. The Earth Institute, Columbia University. 31. 10. 2013.