Tamnava - Zapadno polje
Tamnava - Zapadno polje je najmlađi površinski kop, otvoren u novembru 1994. godine. Rudnik se nalazi u sklopu Rudarskog basena "Kolubara", projektovan za proizvodnju od 12 x 106 miliona tona uglja, odnosno, 22 x 106 miliona m3 otkrivke. [1]
Istorija uredi
Za razliku od PK "Tamnave - Istočno polje" koji je otvoren za četiri godine, PK "Tamnava - Zapadno polje" imao je neizvestan tok otvaranja. Realizacija investicionog programa započela je 1984. uporedo sa započetim aktivnostima oko gradnje TE-TO Kolubare B. Raspad bivše Jugoslavije, uvedene ekonomske sankcije i nedostatak sredstava znatno je pomerio rokove otvaranja ovog kopa. Naporima domaće mašinogradnje, Kolubare Metal i posebno zaposlenih u Tamnavi - Zapadno polje, omogućeno je puštanje u rad prvog jalovinskog sistema oktobra 1994. godine.
Do kraja godine ovaj sistem je otkopao 258.195 m³ jalovine. Već 1995. usledila je i prva proizvodnja uglja i do kraja godine iskopano je 0,71 milion tona uglja.
Period 1990-2001. bio je izuzetno složen u uslovima uvedenih sankcija. Na svim kopovima se osećao nedosta tak finansijskih sredstava, rezervnih delova, pomoćne mehanizacije, energenata, maziva i ulja, sredstava za prevoz radnika do radnih mesta. Eksproprijacija je bila u ozbiljnom zastoju, a rekultivacija degradiranih površina je skoro potpuno izostala.
Najteži udarac zadalo je izlivanje reke Kolubare u maju 2014. godine kada se za samo dva dana površinski kop pretvorio u jezero koje je u nekim delovima imalo i dubinu od 60. metara, a iznad površine nazirali su se vrhovi na hiljade tona teških čeličnih grdosija bagera "glodara". Ipak hrabrost i želja rudara pomogla je da se voda brzo ispumpa i posle šest meseci eksploatacija je ponovo počela.
Lokalitet ležišta uredi
Kolubarski ugljonosni basen nalazi se u zapadnom delu Šumadije, između naseljenih mesta Rudovci (na istoku), Koceljeva (na zapadu), Stepojevca (na severu) i Slovca (na jugu), zahvatajući na taj način površinu od oko 600 km². Basen je izdužen pravcem istok-zapad (njegova duža osa iznosi oko 55km, a kraća oko 16km). Prema teritorijalno-administrativnoj podeli, zahvata područja tri opštine: Lazarevac, Lajkovac i Ub. Ležište lignita „Tamnava-Zapadno polje“, sa svojom velikim površinom od približno 21 km², predstavlja jedno od 12 značajnih ležišta u okviru Kolubarskog ugljonosnog basena. Prema severu ležište je ograđeno po potezu Stepojevac-Brugule-Šarbane, što je istovremeno i granica prostiranja produktivnog dela ugljonosnog bazena. Istočno, zapadno i južno su druga ležišta lignita. Granice prema njima su veštačke (samo su delimično osnovane u geološkom i geografskom smislu) i povukle se pravolinijski.
Istraženost ležišta uredi
Geološka istraživanja ležišta „Tamnava-Zapadno polje " vršena su u dužem vremenskom periodu, mogu se podeliti na nekoliko ciklusa-perioda: prvi (1959—1964), drugi (1971—1976), treći (1983—1984), četvrti ( posle 1994). Sagledavajući sve raspoložive podatke o dosadašnjim istraživanjima, može se zaključiti da su ona dala relativno zadovoljavajući obim i pouzdanost o geološkim karakteristikama lažišta, naručito u delu ležišta gde se vrši eksploatacija uglja.
Proizvodnja uredi
U prvoj fazi izgradnje ostvarena je proizvodnja od 6 miliona tona uglja godišnje. U drugoj fazi izgradnje povećana je proizvodnja na 12 miliona tona. Na ovom kopu rade kontinuirani sistemi na jalovini i uglju. Na jalovini je radio rotorni bager teoretskog kapaciteta 6.000 m³/h i rotorni bager teoretskog kapaciteta 4.100 m³/h.
Jalovina se transportovala u unutrašnje odlagalište transporterima sa trakama širine 1.600 i 1.800 mm. Jalovina je odlagana samohodnim tračnim odlagačem teoretskog kapaciteta 6.000 i 4.200 m³/h.
Ugalj je otkopavan rotornim bagerom teoretskog kapaciteta 4.100 m³/h, transportovao transporterima 1.500 mm do sabirnog transportera SU-1 širine trake 2.000 mm i dalje do drobilane. Od početka rada pa do kraja 2000. na ovom kopu otkopano je 19,6 miliona tona uglja i 41,9 miliona m3 jalovine.
Za „Tamnava-Zapadno polje” 2013. godina bila je rekordna u proizvodnji uglja od 14.661.219 tona. Rekord u proizvodnji otkrivke ostvaren je 2013. godine, čiji je proizvodni rezultat iznosio 33.119.838 kubika čvrste mase.[2]
Kvalitet istraženih geoloških rezervi uredi
Kvalitet uglja uredi
Pri odredivanju parametara kvaliteta korišćena je 261 bušotina od kojih je 1.543 probe (urađeno je 1.54 skraćenih tehničkih analiza iz 194 bušotina. 389 kompletnih tehničkih analiza iz 100 bušotina, 69 elementarnih analiza iz 46 bušotina i 57 analiza pepela i topivosti iz 37 bušotina). Minimalna vrednost DTE za isporuku uglja termoelektrani iznosi 5.233 kJ / kg i direktno je uslovljena tehničkim i tehnološkim karakteristikama kotlova za sagorevanje uglja. Da bismo postigli maksimalno iskorištenje ležišta, pri proračunu parametara kvaliteta uglja korišćene su i pojedinačne probe sa nižim vrednostima od minimalne, čime su smanjene srednje vrednosti DTE u bušotini i u ležištu, a zadovoljan je uslov da srednja ponderisana vrednost u bušotini bude veća od 5.233kJ / kg. Na osnovu rezultata tehničke i elementarne analize može se zaključiti da se ugalj iz ležišta „Tamnava-Zapadno polje " ima visok sadržaj vlage (prosečno 49,26%), relativno nizak sadržaj pepela (prosečno 15,26%), i nizak sadržaj ukupnog sumpora (prosečno 0,40%). Donja toplota sagorevanja (prosečno 7.361kJ / kg), kao i ostali parametri tehničke i elementarne analize su u granicama uglja tog ranga, mekih mrkih uglijeva (DIN) odnosno lignita (ASTM). Srednje vrednosti parametra kvaliteta izraženih geoloških rezervi lignita pre otpočinjanja eksploatacija u konturi ležišta iznosile su:
ДТЕ = 7.402КЈ/кг, W= 49,50% и А = 14,89%
Za geološke rezerve preostalog dela ležišta (južno od „152,5“ profilske linije) osnovni parametri kvaliteta iznose:
ДТЕ = 7,111кЈ/кг, W= 47,05% и А=18,39%.
Ekspoaltacione granice površinskog kopa uredi
Ležište lignite "Tamnava-Zapadno polje", površine od oko 21 km² se nalazi u atarima naselja Kalenić, Mali Borak, Skobalj, Radljevo, Jabučje. Sa severne strane polje je ograničeno potezom Stepojevac-Brgule-Sarbane, što je istovremeno i granica prostiranja produktivnog dela basena. Okunturenje prema jugu, zapadu i istoku nije u potpunosti geološki definisano, već je granica veštačka, i to prema istoku sa površinskim kopom "Tamnava-Istočno polje", prema zapadu sa eksploatacionim poljem Radljevo Sever, i prema jugu sa Radljevo Jug. Konture istražno eksploatacionog polja smeštene su između profilisanih linija PO (u=39500) na istoku, OE (u=36500) na zapadu, profilske linije 100 (u=39500) na jugu i 172,5 (h=29500) na severu. Ograničenje projektovanog površinkog kopa po Glavnom rudarskom projektu, u konturama ležišta, izvršeno je prema sledećim kriterijumima: -Sa severne strane površinskog kopa rudarski radovi u nastavku dostignutoog fronta otkopavanja na uglju i jalovini i dalje ka jugu; -Na zapadnoj strani, na uglju, približno po profilskoj liniji OE, prema istražnom polju Radljevo Sever; -Na istočnoj strani ležišta prema površinskom kopu „Tamnava-Istočno polje", približno po profilskoj liniji PO; -Na južnoj strani završena južna kosina na uglju projektovanog površinkog kopa približno po profilskoj liniji 102,5.[3]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ http://www.eps.rs/cir/kolubara/Pages/Proizvodnja/Kopovi.aspx
- ^ http://www.eps.rs/cir/Pages/rekordi-uglja.aspx
- ^ Ignjatović, Dragan (2007). "Upravljanje kvalitetom uglja". Beograd: Rudarsko-geološki fakultet.