Tasmanija
Tasmanija je ostrvo na istočnoj ivici Indijskog okeana, otprilike 240 km južno od australijskog kontinenta.[3] Ime je dobila po holandskom moreplovcu Abelu Tasmanu koji je i otkrio ostrvo. Tasmanija takođe označava istoimenu australijsku državu, koja pored glavnog ostrva Tasmanija sadrži i više malih, uglavnom nenaseljenih grupa ostrva. Glavni i najveći grad je Hobart, a drugi po veličini je Lonseston. Država obuhvata glavno ostrvo Tasmaniju, 26. po veličini ostrvo na svetu i okolnih 1000 ostrva.[4] Država je imala oko 541.000 stanovnika do septembra 2020. Glavni i najveći grad je Hobart, sa oko 40 posto stanovništva koje živi u široj okolini Hobarta.[5]
| Tasmanija | ||
|---|---|---|
| Država | ||
| ||
Nadimci:
| ||
| Moto: Ubertas et Fidelitas (Fertility and Faithfulness) | ||
 Lokacija Tasmanije u Australiji | ||
| Koordinate: 42° S 147° E / 42° J; 147° I | ||
| Country |  Australija | |
| Krunska kolonija kao Van Dimenova zemlja | 1825 | |
| Odgovorna vlada kao Kolonija Tasmanija | 1856 | |
| Federacija | 1. januar 1901 | |
| Australijski zakon | 3. mart 1986 | |
| Prestonica | Hobart | |
| Najveći grad | Hobart | |
| Vlada | ||
| • Tip | Ustavna monarhija | |
| • Telo | Tasmanska vlada | |
| • Vlada | Barbara Bejker | |
| • Premijer | Piter Gatvejn (Liberal) | |
| Površina | ||
| • Ukupno | 90.758 km2 (35,042 sq mi) | |
| • Kopno | 68.401 km2 (26,410 sq mi) | |
| • Voda | 22.357 km2 (8,632 sq mi) | |
| Rang oblasti | 7th | |
| Najviša nadm. visina (Planina Osa) | 1.617 m (5,305 ft) | |
| Stanovništvo (septembar 2020)[1] | ||
| • Ukupno | 541.071 | |
| • Rang | 6. | |
| • Gustina | 6,0/km2 (15/sq mi) | |
| • Rang gustine | 4. | |
| Demonim(i) |
| |
| Vremenska zona | AEST (UTC+10:00) | |
| • Leti (DST) | AEDT (UTC+11:00) | |
| Poštanski kod | TAS | |
| ISO 3166 kod | AU-TAS | |
| GSP godina | 2019–20 | |
| GSP ($A milion) | $32.102[2] (osmi) | |
| GSP po stanovniku | $59.779 (sedmi) | |
| Veb-sajt | www | |
Tasmanija ima ukupnu površinu od 68.401 km2 (26.410 kvadratnih milja), dok glavno ostrvo ima površinu od 64.519 km2 (24.911 kvadratnih milja).[6] Oko 42% njene kopnene površine, uključujući nacionalne parkove i mesta svetske baštine, zaštićeno je.[7] Prva ekološka politička partija u svetu osnovana je na Tasmaniji.[8]
Veruje se da su na glavnom ostrvu 40.000 godina pre britanske kolonizacije živeli aboridžinski narodi.[9] Smatra se da su se aboridžinski Tasmanci odvojili od kontinentalnih aboridžinskih grupa pre oko 11.700 godina, nakon što je porast nivoa mora formirao Basov prolaz.[10] Procenjuje se da je aboridžinsko stanovništvo u vreme britanskog naseljavanja obuhvatalo između 3.000 i 7.000 osoba, ali je skoro nestalo u roku od 30 godina kombinacijom nasilnog gerilskog sukoba sa doseljenicima (poznatim kao „Crni rat”), međuplemenskog sukoba i širenje zaraznih bolesti na koje nisu imali imunitet. Sukob, koji je dosegao vrhunac između 1825. i 1831. godine, i doveo do više od tri godine vanrednog stanja, koštao je života skoro 1.100 Aboridžina i doseljenika.
Ostrvo su trajno naselili Evropljani 1803. godine kao kaznenu koloniju Britanskog carstva kako bi sprečila potraživanja [[First French Empire]|Prvog francuskog carstva]] na tu zemlju tokom Napoleonovih ratova. Ostrvo je u početku bilo deo kolonije Novi Južni Vels, ali je postalo zasebna kolonija pod imenom Van Dimenova zemlja (nazvana po Antoniju van Dimenu) 1825. godine.[11] Otprilike 75.000 osuđenika poslato je u Van Dimenovu zemlju pre nego što je ova praksa, poznata kao transport, obustavljena 1853.[12] Godine 1855, donesen je sadašnji ustav Tasmanije, a sledeće godine kolonija je formalno promenila ime u Tasmanija. Godine 1901. postala je država Australija kroz proces Australijske federacije.
Geografija uredi
Kao najveće ostrvo Australijske federacije, sadrži Tasmaniju sa 68.400 km² (bez ostalih ostrvaca 64.519 km²) i čini 0,89% teritorije Australije. Moreuz Bas koji odvaja ostrvo od kopnenog dela Australije, proteže se od severozapada duž Kraljevog ostrva, do severnog vrha Flinders ostrva. Na ostrvu dominiraju planine i platoi do visine od 1600 m. Najviši vrh je planina Osa (1617 m).
Tasmanija leži između 40° i 44° stepena južne geografske širine i 144° i 149° stepena istočne geografske dužine. Ostrvo se nalazi uz južni špic australijskog kontinenta i približno je veliko kao Irska. Ono je ubedljivo najveće među stotinama ostrva Basovog arhipelaga.
Tamo još uvek postoji puno prirodnih pejzaža. Otprilike četvrtina ostrva je pod UNESCO zaštitom, a 37% ostrva je nacionalni park. Naročito impresivan je pejzaž na planini Kradl, kao i netaknuta i delimično teško pristupačna džungla na jugozapadu.
Takođe 1300 km južno leži ostrvo Makvori koje pripada federalnoj državi Tasmanija.
Reference uredi
- ^ „National, state and territory population – September 2020”. Australian Bureau of Statistics. 18. 3. 2021. Pristupljeno 18. 3. 2021.
- ^ „5220.0 – Australian National Accounts: State Accounts, 2019–20”. Australian Bureau of Statistics. 20. 11. 2020. Pristupljeno 20. 1. 2021.
- ^ „Tasmania”. Oxford Advanced Learner's Dictionary. Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ „Islands”. Geoscience Australia. Pristupljeno 14. 5. 2021.
- ^ „3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2016–17: Main Features”. Australian Bureau of Statistics. 24. 4. 2018. Pristupljeno 13. 10. 2018. Estimated resident population, 30 June 2017.
- ^ Area of Australia – States and Territories. ga.gov.au
- ^ „Complete National Parks and Reserves Listings”. Parks and Wildlife Service. 29. 1. 2014. Pristupljeno 7. 5. 2021.
- ^ Howes, Michael. „United Tasmania Group (UTG)”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 21. 1. 2015.
- ^ „Aboriginal Life Pre-Invasion”. www.utas.edu.au. Pristupljeno 2018-09-03.
- ^ „Separation of Tasmania”. Canberra: National Museum Australia. Pristupljeno 22. 7. 2020.
- ^ „Van Diemens Land”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 3. 9. 2018.
- ^ „Convicts and the British colonies in Australia”. Commonwealth of Australia. Arhivirano iz originala 1. 1. 2016. g. Pristupljeno 31. 12. 2015.
Literatura uredi
- Fenton, James (1884). A History of Tasmania From Its Discovery in 1642 to the Present Time (PDF). Launceston, Tasmania: Launceston Examiner.
- Alexander, Alison, ur. (2005). The Companion to Tasmanian History. Hobart, Tasmania: Centre for Tasmanian Historical Studies, University of Tasmania. ISBN 978-1-86295-223-2. OCLC 61888464.
- Robson, L. L. (1983). A History of Tasmania. 1. Van Diemen's Land from the Earliest Times to 1855. Melbourne: Oxford University Press. ISBN 0-19-554364-5.
- Robson, L. L. (1991). A History of Tasmania. 2. Colony and State from 1856 to the 1980s. Melbourne: Oxford University Press. ISBN 0-19-553031-4.
- Cameron-Ash, Margaret (2018). Lying for the Admiralty. Captain Cook's first voyage & secret of Port Jackson. Kenthurst, New South Wales: Rosenberg. ISBN 978-0-648-04396-6.
- R A Glen (28. 7. 2006). „The Tasmanides of eastern Australia: A Collage of Accretionary Orogens Documenting Neoproterozoic to Triassic Interaction with the Proto-Pacific Plate” (PDF). International Geoscience Program ICP-480. Ulaanbaatar, Mongolia. str. 28—31. Arhivirano iz originala (PDF) 17. 12. 2008. g. Pristupljeno 28. 7. 2008.
- Bacon, C.A.; Green, D.C. (1984). „A radiometric age for a Triassic tuff from eastern Tasmania” (PDF). Unpublished Report 1984/29. Department of Mines, Tasmania. Pristupljeno 28. 6. 2018.
- Li, Z.X.; Bogdanova, S.V.; Collins, A.S.; Davidson, A.; De Waele, B.; Ernst, R.E.; Fitzsimons, I.C.W.; Fuck, R.A.; Gladkochub, D.P.; Jacobs, J.; Karlstrom, K.E.; Lu, S.; Natapov, L.M.; Pease, V.; Pisarevsky, S.A.; Thrane, K.; Vernikovsky, V. (januar 2008). „Assembly, configuration, and break-up history of Rodinia: A synthesis” (PDF). Precambrian Research. 160 (1–2): 179—210. Bibcode:2008PreR..160..179L. doi:10.1016/j.precamres.2007.04.021. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 18. 08. 2021.
- Moore, David H.; Betts, P. G.; Hall, M. (22. 10. 2014). „Fragmented Tasmania: the transition from Rodinia to Gondwana”. Australian Journal of Earth Sciences. 62 (1): 1—35. doi:10.1080/08120099.2014.966757.
- „Proclamation of Tasmanian Devil as Tasmania's Animal Emblem” (PDF). www.parliament.tas.gov.au. 25. 5. 2015. Pristupljeno 2. 6. 2015.
- „Tasmanian State Emblems”. parliament.tas.gov.au. Parliament of Tasmania. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 1. 6. 2015.
- „Proclamation of Tasmanian floral emblem”. Tasmanian Government Gazette. www.parliament.tas.gov.au. 27. 11. 1962. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 23. 1. 2013.
- Proclamation of Tasmanian mineral emblem Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. decembar 2018), Tasmanian Government Gazette, 4 December 2000.
- „Proclamation of Tasmanian mineral emblem”. Tasmanian Government Gazette. www.parliament.tas.gov.au. 4. 12. 2000. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 23. 1. 2013.
Spoljašnje veze uredi
- Tasmania Online—the main State Government website
- Discover Tasmania – official tourism website