Tradicionalno kinesko pismo
Tradicionalno kinesko pismo (uproš: 正体字 / 繁体字; trad: 正體字 / 繁體字; pin: Zhèngtǐzì / Fántĭzì), jedan je od dva standardna kompleta kineskih znakova, savremenog kineskog pisanog jezika. Moderni oblik tradicionalnih kineskih slova se prvi put pojavio sa nastankom kancelarijskog pisma za vrijeme dinastije Han, te su bili manje-više ustaljeni od 5. vijeka za vrijeme Južnih i Sjevernih dinastija. Izraz „tradicionalan” se koristi da bi se istakla razlika prema tradicionalnim znakovima uprošćenog kineskog pisma koja je standardizovala vlada Narodne Republike Kine od 1950-ih godina.
| Tradicionalno kinesko pismo | |
|---|---|
| Tip | logogram |
| Jezici | kineski |
Vremenski period | od 5. vijeka n. e. |
| Porodica | zapisi na oklopima kornjača
|
Dječiji sistem | uprošćeno kinesko handža kandži ču nom kitansko pismo bopomofo |
| Pravac | slijeva nadesno |
| ISO 15924 | Hant, 502 |
Tradicionalni znakovi se službeno koriste u Tajvanu, Hongkongu i Makau. Koristili su se u kontinentalnoj Kini prije nego što ih je Narodna Republika Kina uprostila 1950-ih i 1960-ih godina. Među prekomorskim kineskim zajednicama (osim Singapura i Malezije), tradicionalni kineski znakovi se najčešće koriste,[1] ali broj štampane literature sa uprošćenim kineskim slovima raste u Australiji, SAD i Kanadi zbog novijih doseljenika iz kontinentalne Kine. Nasuprot tome uprošćeno kinesko pismo se koristi u službenim publikacijama kontinentalne Kine, Singapura i Malezije. Debata o tradicionalnom i uprošćenom kineskom pismu još uvijek traje među kineskim zajednicama.
Kineski nazivi uredi
Među govornicima kineskog jezika, tradicionalni kineski karakteri imaju nekoliko različitih imena.
Vlada Republike Kine (Tajvana) službeno zove tradicionalne kineske karaktere: standardne karaktere ili ortodoksne karaktere (uproš: 正体字; trad: 正體字; hanju pinjin: zhèngtǐzì; tp: jhèngtǐzìh; b: ㄓㄥˋ ㄊㄧˇ ㄗˋ. Međutim, isti pojam se koristi izvan Tajvana kako bi se razlikovao standardni, uprošćeni i tradicionalni karakteri od varijantnih i idiomatskih karaktera (uproš: 异体字; trad: 異體字; pin: yìtǐzì).[2]
Nasuprot tome, korisnici tradicionalnog kineskog pisma izvan Tajvana, kao što su u Hongkongu, Makau i prekomorskim kineskim zajednicama a takođe i korisnici uprošćenog kineskog pisma, zovu ih složenim karakterima (uproš: 繁体字; trad: 繁體字; pin: fántǐzì; b: ㄈㄢˊ ㄊㄧˇ ㄗˋ). Neformalni naziv „stari karakteri” (kin: 老字; pin: lǎozì; b: ㄌㄠˇ ㄗˋ) ponekad se koristi među korisnicima uprošćenog kineskog pisma.
Korisnici tradicionalnih karaktera takođe ih ponekad zovu „potpuno-oblikovani karakteri” (uproš: 全体字; trad: 全體字; pin: quántǐzì; b: ㄑㄩㄢˊ ㄊㄧˇ ㄗˋ), da bi ih razlikovali od uprošćenih kineskih slova.
Stariji ljudi zovu tradicionalne karaktere „pravilne karaktere” (kin: 正字; pin: zhèngzì) i uprošćene karaktere kao „uprošćeno-potezni karakteri” (uproš: 简笔字; trad: 簡筆字; pin: jiǎnbǐzì) ili „smanjeno-potezni karakteri” (uproš: 减笔字; trad: 減筆字; pin: jiǎnbǐzì).[a].
Štampani tekst uredi
Kada se štampa tekst, u kontinentalnoj Kini i Singapuru uglavnom se koristi uprošćeni sastav. Međutim, Narodna Republika Kina takođe ponekad štampa materijal namijenjen da se čita van kontinentalne Kine koristeći tradicionalne karaktere. U rukopisnom tekstu, većina ljudi koriste neformalne, ponekad uprošćene karaktere. U većini slučajeva, alternativni karakter (異體字) se koristi u mjestu karaktera od više poteza, kao što su 体 za 體. Neka uprošćenja su vrlo rasprostranjena, posebno 台 „taj” (tái) y 台灣 „Tajvanu” (Táiwan) za razliku od standardnog karaktera (臺). Ranije su bile dvije glavne upotrebe alternativnih karaktera. Prvo, alternativni karakteri su korišteni za izbjegavanje korištenje karaktera formalnog naziva važne osobe u manje formalnim kontekstima kao način prikazivanja cijenjenja te osobe, da bi čuvali slova imena te osobe. Ovo se na kineskom zove „izbjegavanje uvrede” (避諱). Drugo, alternativni znakovi su korišteni kada su isti znakovi ponovljeni u kontekstu da bi se pokazalo da to nije urednička greška već namjerno ponavljanje (筆誤).
Kodiranje računarskih znakova uredi
U prošlosti, tradicionalni kineski je najčešće izveden koristeći šemu Big5, koja favoritizuje tradicionalno kinesko pismo. Unikod, međutim, je postao izuzetno popularan način renderovanja. Unikod daje jednaku važnost uprošćenim i tradicionalnim kineskim karakterima.
Veb stranice uredi
WWW Konzorcijum preporučuje korištenje oznake zh-Hant za jezički kod da bi se označilo da se na veb stranici koristi tradicionalni kineski.[3]
Upotreba u drugim jezicima uredi
Tradicionalna kineska slova su takođe korištena u korejskom handža pismu, i umjereno uprošćeni tradicionalni karakteri se koriste u modernom japanskom kandži pismu. Japanski kandži je takođe pojednostavljen. Reforma je uticala na manji broj japanskih karaktera, u odnosu na kineske reforme, i mnogi uprošćeni kandži karakteri podudaraju se sa onima koji su uprošćeni u Kini, ali jedan manji broj su uprošćeni drugačije pa se stvorila treća verzija (npr. „zmaj” 竜 japansko, 龙 (kinesko uprošćeno), 龍 (kinesko tradicionalno)).
Napomene uredi
- ^ reči uprošćeni i smanjeni su zapravo izgovoreni isto (homonimi) u mandarinskom jeziku, i oba izgovorene „đian” (pin: jiǎn)
Reference uredi
- ^ (jezik: engleski) Keller, Andrée Tabouret. [1997] (1997). Vernacular Literacy: A Re-Evaluation. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-823635-1.
- ^ (jezik: engleski) Academy of Social Sciences, (1978), Modern Chinese Dictionary, The Commercial Press: Peking.
- ^ (jezik: engleski) w3org, Pristupljeno 25. april 2013.
