Trebište (Mavrovo i Rostuša)
Trebište (mkd. Требиште) je naseljeno mesto u Severnoj Makedoniji, u zapadnom delu države. Trebište pripada opštini Mavrovo i Rostuša.
 Pogled na Trebište | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Mavrovo i Rostuša |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 765 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 37′ 42″ S; 20° 35′ 21″ I / 41.6283° S; 20.5892° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 1.020 m |
  Trebište Trebište na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 1254 |
| Pozivni broj | (+389) 45 |
| Registarska oznaka | GV |
Geografija uredi
Naselje Trebište je smešteno u zapadnom delu Severne Makedonije. Od najbližeg većeg grada, Debra, naselje je udaljeno 20 km severoistočno.
Trebište se nalazi u donjem delu istorijske oblasti Reka. Naselje je položeno visoko, na istočnim visovima planine Dešat, dok se dalje ka istoku tlo strmo spušta u usku dolinu reke Radike. Nadmorska visina naselja je približno 1.020 metara.
Klima u naselju je planinska.
Istorija uredi
Mesto nosi naziv po staroslovenskom pojmu "trebište", koje označava "žrtvište" - mesto gde se ritualno spaljuju ljudi kao žrtve prinete Bogu.[1]
Blizu Trebišta na jednom visokom uzvišenju zvanom Modrisa je Đurađ Kastriotić Skenderbeg izgradio oko 1450. godine utvrđeni grad, od kojeg su ostale samo ruševine. Postavio je za komandanta grada Gojka Streza svog sinovca, pod čijom komandom je bilo 400 vojnika "sa nešto artiljerije". Gojko je bio sin Skenderbegove sestre Vlajice i Stevana Streza "gospodara od Balše".[2] Skenderbegov otac Ivan I Kastriot je darovao manastiru Hilandaru ovo i selo Rostušu.[3].
U Trebištu je 1875. godine bilo 40 pravoslavnih kuća i 20 arnautskih.[4] Pravoslavno stanovništvo Trebišta se početkom 20. veka izjašnjavalo Srbima.
Za vreme Turaka 1885/1886. godine u Trebištu je postojala bugarska osnovna škola.[5] Narodna škola - ali sada "Srpska" se pominje i u izveštaju iz 1911. godine.[6] Postavljen je avgusta 1914. godine za učitelja Radomir Zlatanović svršeni učenik trećeg razreda Učiteljske škole. U mestu je 1931. godine radila mešovita osnovna škola. Poznati međuratni učitelji u Trebištu bili su: Isaija Kostić (1923), Mira Vuković (1923-1924), Useinović Sulejman veroučitelj (1924), Jovićević Stevan (1929-1930), Ejfulović Ajradin (1929), Mitrović Staniša (1930-1936), Urošević Milutin kao pripravnik (1934), supružnici Šunjevarić Lazar i Ivanka (1938).[7]
Manastirac uredi
Blizu naselja nalazili su se pre Drugog svetskog rata Trebiški hanovi. To mesto je bilo od značaja jer je tu bio (i nestao!) srednjovekovni srpski manastir. Od nekadašnjeg manastira nakon Prvog svetskog rata ostala je samo kamena česma. Manastir je počeo da se obnavlja u vreme dok je tom dijecezom upravljao vladika Nikolaj Velimirović, nakon Prvog svetskog rata. On je za starešinu manastira u izgradnji postavio poznatog monaha Kalista Milunovića. Manastir je sudeći po natpisu na kamenoj česmi, podigao srpski car Dušan, i posvetio ga Sv. Arhanđelu Gavrilu. Plan nove manastirske crkve izradio je Rus izbeglica, građevinski inženjer Čečenjev. Graditelj je bio neimarstvu vičan dodatno obučen (od strane Rusa) sam monah Kalist. Crkva je zamišljena sa tri oltara, a iz prve crkve se ulazilo u glavnu crkvu između sedam stubova od tesanog kamena, i to kroz osam vrata. Hram je zidan četiri godine i imao je na kraju dva odeljenja sa tri oltara, a vrh je postavljen kameni krst. Bila je to velika bogomolja od kamena, sa dimenzijama: visoka 29 metara, dugačka 32 metra a široka 18 metara. U Drugom svetskom ratu jednom prilikom oko 300 Šiptara iz obližnjeg Trebišta i okoline, sklonilo se u manastirsku crkvu od bombardovanja. Međutim, pala je baš na hram velika bomba i svi su izginuli pod palim krovom. Srušen je krov, ali su zidovi ostali očuvani. Nakon Drugog svetskog rata crkva je bila pokrivena krovom od kestenovog drveta. Kada se kanonski nepriznata Makedonska crkva odvojila od Srpske pravoslavne crkve, neko je minirao hram dinamitom i srušio je. Kao da je na taj način želeo da izbriše ono što podseća na Srbe na tom području.[8]
Stanovništvo uredi
Po popisu stanovništva iz 2002. godine Trebište je imalo 765 stanovnika.
U selu žive zajednice etničkih Makedonaca (40%), Turaka (36%) i Albanaca (21%). Zapravo, većinsko stanovništvo je torbeško.
Većinska veroispovest u naselju je islam. Ranije je u selu postojala i značajna pravoslavna zajednica.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ "Otadžbina", Beograd 1. septembar 1892. godine
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1892. godine
- ^ Glas Crnogorca, br.13, Povelja Ivana Kastriota (PDF). Cetinje. 1906. str. 2.
- ^ "Sion", Beograd 24. jun 1875. godine
- ^ "Otadžbina", Beograd 1888. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1. januar 1911. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1923-1938. godine
- ^ Milivoje M. Jovanović: "Monah Kalist", Beograd 2011. godine
