Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne

Tunelska pećina Prerast u kanjonu Zamne (Rajska prerast) je spomenik prirode u režimu zaštite II stepena, nalazi se u kanjonu Zamne, u istočnoj Srbiji, na istočnoj strani Deli Jovana.^[1]

Spomenik prirode je tunelska rečna pećina sa stalnim rečnim tokom. Nastala je podzemnim fluvio-kraškim usecanjem Zamne, što je u odmakloj fazi evolucije omogućilo nastanak procesa obrušavanja, čime su u pećini otvorena dva otvora u tavanici (vigledi). Pećina predstavlja jedinstven i jednostavan pećinski kanal dužine 155m, koji na ulazu ima visinu od 18m i širinu 10m, dok izlazni otvor pećine ima visinu 10m i širinu 14m, u čijem podu je rečno korito Zamne. Prvi otvor je prečnika 15m i nalazi se na visini od oko 30m od nivoa rečnog korita Zamne, a drugi otvor je širine 10–12m na visini od 15m od pećinskog poda. Zbog dva velika otvora u tavanici ova tunelska pećina je celom dužinom pod dnevnom svetlošću. Zahvaljujući postojanju ovih otvora, na ulazu i na izlazu, pećinski tunel ima izgled ogromne prerasti. Otvori u tavanici su udaljeni jedan od drugog oko 70m.

Klisura Zamne je refugijalno stanište velikog broja životinjskih i biljnih vrsta sa očuvanom vegetacijom, po čemu je izuzetno značajno područje biološkog diverziteta koji zaslužuje zaštitu. Na području kanjona reke Zamne evidentirano je 37 vrsta faune dnevnih leptira od kojih se dve vrste nalaze na evropskoj crvenoj listi: Parnassius mnemosyne i Lycaena dispar., kao i pet vrsta koje se na karpatskom prostoru smatraju ugroženim: Brenthis daphne, Lycaena dispar, Neptis sappho, Parnassius mnemosyne i Meleageria daphnis.

Takođe, na ovom području utvrđeno je oko 60 vrsta ptica gnezdarica, od kojih se 20 nalazi na listi strogo zaštićenih i zaštićenih vrsta. Faunu sisara kanjona reke Zamne čini ukupno 37 vrsta svrstanih u pet taksonomskih kategorija nivoa reda.