Uruk

Uruk (Aramejskom: אֶרֶךְ 'Ereh) je antički grad u Sumeru i kasnom Vavilonu. Nalazio se istočno od današnjeg korita Eufrata, na linij starog kanala Nil, u regiji močvara, oko 30 kilometra istočno od As Samavaha u Iraku. Na vrhuncu moći Uruk je imao 50.000 do 60.000 stanovnika, koji su živeli unutar zidina površine 6 km², pa je bio najveći grad na svetu u to vreme (oko 3000. p. n. e.). Bio je jedan od prvih gusto naseljenih gradova.

Fragment skulpture bika iz Uruka, oko 3000. p. n. e.

Osnivanje, Gilgameš

Poznat je takođe po najstarijem sektoru kao Kulab, Kulaba ili Unug Kulaba i bio je jedan od najstarijih i najznačajnijih gradova Sumera. Prema sumerskom spisku kraljeva Uruk je osnovao kralj Enmerkar. U epu Enmerkar gospodar Arata kaže se da je Enmerkar dao da se izgradi čuveni hram Eana, koji je bio posvećen božici Inana (kasnije Ištar). Preživela je ogromna arhiva hrama, koja sadrži dokumente iz neovavilonskog perioda. Vidi se da je hram bio centar za redistribuciju i da su u slučaju gladi porodice znale svoju decu ponuditi da budu oblati hrama.

Bio je glavni grad Gilgameša, heroja epa o Gilgamešu. Prema Bibliji Ereh (Uruk) je bio drugi grad, koga je osnovao Nimrod u Šinaru.

Uruk je bio veliki grad već 3500. p. n. e. i taj period kasnog Uruka trajao je do 3000. p. n. e.

Značaj

Uruk je igrao važnu ulogu u političkoj istoriji Sumera od najranijeg doba, s obzirom da je vršio hegemoniju još pre vremena kada se pojavio Sargon od Akada. Kasnije je igrao važnu ulogu u borbi Sumera i Vavilona protiv Elama do 2004. p. n. e., kada je teško stradao. Sećanja na neke od tih sukoba uobličena su u epu o Gilgamešu i do nas dolaze u toj književnoj formi.

Openhajm tvrdi " U Uruku, u južnoj Mesopotamiji sumerska civilizacija je izgleda dosegla svoj stvaralački vrhunac. To se može videti iz višestrukih referenci na ovaj grad u verskim, a pogotovo u književnim tekstovima, uključujući one mitološkoga sadržaja. Istorijska tradicija sačuvana u spisku sumerskih kraljeva to potvrđuje. Izgleda da se centar političke moći od Uruka premestio u Ur."

Iskopavanja

Uruk je otkopao nemački tim pod vodstvom Juliusa Jordana pred Prvi svetski rat. Vratili su se 1928. i nastavili su sa iskopavanjima do 1939, pa su se ponovo vratili 1954. pod vodstvom H. Lencena i vršili su sistematska istraživanja u godinama posle toga. Ta iskopavanja otkrila su rane sumerske dokumente i veliku kolekciju ploča iz seleukidskog perioda, a to je objavio Adam Falkenštajn i drugi nemački epigrafisti.

Literatura

• Ovaj članak uključuje tekst iz publikacije koja je sada u javnom vlasništvu: Chisholm, Hugh, ur. (1911). Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski) (11 izd.). Cambridge University Press. 
• A. Leo Oppenheim, Ancient Mesopotamia: Portrait of a Dead Civilization.

Spoljašnje veze

• The History of the Ancient Near East
• Earliest evidence for large scale organized warfare in the Mesopotamian world (Hamoukar vs. Uruk?
• Map of the Fertile Crescent