Ujedinjene Kneževine
Ujedinjene Kneževine Moldavija i Vlaška (rum. Principatele Unite ale Moldovei și Țării Românești) je bila jedna od faza u stvaranju Rumunije koja je postojala je od 1859. do 1881. kad je proglašena Kraljevina Rumunija.
| Ujedinjene Kneževine (1859—1862) Ujedinjene Kneževine Rumunije (1862—1866) Rumunija (1866—1881) Principatele Unite (1859—1862) Principatele Unite Române (1862—1866) România (1866—1881) | |||
|---|---|---|---|
 Mapa Ujedinjene Kneževine od 1859. do 1878. | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | srednja Evropa | ||
| Prestonica | Jaši i Bukurešt (1859—1862) Bukurešt | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | rumunski | ||
| Politika | |||
| Oblik države | ustavna monarhija | ||
| — Domnitor | |||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 1859. | ||
| — Ukidanje | 1881. | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Rumunije | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
| ||
|
| ||
.svg)
Po ustavu iz 1866. godine zemlja dobija naziv Rumunija.
Istorija uredi
Za ujedinjenje tih dviju kneževina veliku zaslugu ima Aleksandar Joan Kuza, pariski đak, koji se nakon studija vratio u rodnu Moldaviju, koja je tad bila formalno osmanski vazal, ali de fakto ruska marioneta. Kuza je žestoko agitirao protiv takvog stanja za nemirne 1948. i stekao ugled borca za nacionalnu stvar. Ubrzo je postao pukovnik, i kao takav dobio mjesto zastupnika u moldavskoj skupštini.[1]
Na ruku mu je išao i poraz Rusije u Krimskom ratu od strane alijanse u kojoj su bili Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska i Osmansko carstvo, jer su se nakon njega kneževine oslobodile ruskog uticaja.[2]
Na opšte iznenađenje tadašnjih velikih sila, koje su smatrale da Moldavija i Vlaška, treba da dobiju veću autonomiju, ali da treba da ostanu odvojene — Kuza je pobijedio na izborima za kneza u obije kneževine. I to prvo u Moldaviji u januaru, a nakon tog u februaru i u Vlaškoj, pa je tako osujetio njihove namjere.
Kuza je 1861. najavio i formalno ujedinjenje te dvije kneževine. Za vrijeme svoje vladavine oslanjao se na seljaštvo, koje je u to vrijeme bilo većinsko. Zbog tog je — 1863. oduzeo manastirima velike zemljišne posjede, a sljedeće godine ih podijelio seljacima (avgust 1864), usput ih je oslobodio radne obaveze i plaćanja crkvene desetine.[1] Time je smanjio ulogu pravoslavnog klera u životu zemlje i doprinio sekularizaciji društva. Ipak su mu njegove autoritarne metode stvorile neprijatelje, koji su ga udruženi prisilili — 1866. da abdicira.[2]
Pored tog imao je namjeru osigurati besplatno i obavezno osnovno školovanje, podići veći broj škola svih nivoa i osigurati stipendije za siromašnu nadarenu djecu. Proveo je reformu izbornog zakona i pravosuđa, izradio novi ustav 1864. koji je trebalo da mu osigura veći autoritet.[1]
Sve promjene je izveo na svoju ruku — ne traživši dopuštenje od svog nominalnog suverena osmanskog sultana, ali i bez konsultacija sa ostalim političkim moćnicima, pa mu takva autoritativna politika donijela i dosta neprijatelja osobito iz tabora konzervativaca i liberala koji su ga 1866. natjerali na abdikaciju, nakon koje je otišao u emigraciju.[1]
Nakon njega Habzburzi su uspjeli instalirati za njegovog nasljednika svog favorita — princa Karla iz dinastije Hoencolern-Sigmaringen (kasnijeg kralja Karola I).[2] Njegovu vladavinu obilježila je daljnja izgradnja države i donošenje novog ustava 1866. prema zapadnom modelu. Za njegove vladavine iskristalizirale su se dvije glavne političke partije, liberali i konzervativci, koje su dominirale političkim životom zemlje do Prvog svjetskog rata.[2]
Karol I Rumunski je postigao i formalno priznanje nezavisnosti svoje kneževine nakon učestvovanja u Rusko-turskom ratu.[2] Kako bi poboljšao status svoje zemlje i svoj vlastiti status — zemlju je — 1881. proglasio kraljevinom što su mu priznale i tadašnje velesile.[2]
Izvori uredi
- ^ a b v g „Alexandru Ioan Cuza” (na jeziku: engleskom). Enciklopedija Britanika. Pristupljeno 12. 02. 2015.
- ^ a b v g d đ „Independence” (na jeziku: engleskom). Enciklopedija Britanika. Pristupljeno 12. 02. 2015.
Spoljašnje veze uredi
- Independence (na portalu Encyclopædia Britannica) (jezik: engleski)