Faselis
Faselis ili Falesida (grč. Φασηλίς) je drevni likijski grad koji je postojao na mestu današnje provincije Antalija, Turska. Smešten je između planina Bej i šume nacionalnog parka Olimpos, 16 km zapadno od turističkog mesta Kemer i na 57. kilometru puta Antalija–Kumluka.
Istorija
urediGrad su osnovali doseljenica sa Rodosa na čelu sa Lakaiosom, oko 700. p. n. e.. S obzirom da je smešten na prevlaci između dve luke, postao je jedan od najvažnijih gradova zapadne Likije odnosno središte trgovine između Grčke, Azije, Egipta i Levanta, iako nije pripadao Likijskoj ligi.
Grad je imao tri luke: jednu na severu poluostrva, drugu na severoistoku, a treću na jugozapadu. Rimski geograf Strabon govori da je iza srednje luke bilo malo jezero, koje se danas pretvorilo u močvaru.
Faselis, koji se nalazi na granici dva istorijska regiona, ponekad je pripadao Likiji, a ponekad i Pamfiliji. U gradu dominiraju preokreti: u 5. veku. p. n. e. osvajaju ga Persijanci i drže neko vreme, zatim je grad oslobođen iz Persijskog carstva i ulazi u Atinsku pomorsku uniju. Zatim, u 4. veku p. n. e. gradom vlada car Karije Mauzol, za eim vladar susednog grada Limira Perikl3 333. p. n. e.
Grad je Aleksandra Velikog dočekao kao oslobodiioca i predao mu zlatnu krunu. Moguće je da je zlatni sarkofag Aleksandra Velikog sa svojim pepelom čuvan u Faselisu. Sarkofag je, po predanju prebačen iz Aleksandrije u „zalazak sunca” Rimskog carstva, kada se raširilo hrišćanstvo, a pristalice nove religije uklonile sve pagansko.[1] Kaže se da je u to vreme grad bio poznat po ulju i ružama. Nakon Aleksandra Velikog, grad je prelazio iz ruke u ruku - njime su vladali Ptolemeji, Rodosci i 167. p. n. e. postao je član Likijske lige što pokazuje kovani novac iz tog doba. Faselis, zajedno sa gradom Olimpos, ponekad je bio podvrgnut pljačkama pirata, a 42. p. n. e. pao je pod vlast Rimskog carstva. Od tada počinje obnova grada, raste njegovo blagostanje. Procvat grada trajao je oko 300 godina. Godine 129. grad je posetio car Hadrijan. U njegovu čast izgrađen je monumentalni luk sa svodom na ulazu u glavnu ulicu, počevši od južne luke. Istoričari kažu da je grad s vremena na vreme patio od epidemije groznice, koju su Rodesci verovatno preneli tamo, a ponekad su doživljavali teške dane zbog napada divljih osa. U 5. - 6. veku, za vreme vladavine Vizantijskog carstva, Faselis je bio jedan od gradova koji su prihvatili uslove Halkedonskog sabora (451. godina). Posle invazije Arapa u 7. veku u gradu počinje novi period prosperiteta (8. vek). Iz tog perioda datiraju ruševine gradskih zidina i građevina.[2]
Godine 1158. opsadu grada držali su Turci Seldžuci. Nekoliko zemljotresa, kao i rast trgovinske aktivnosti u lukama Antalija i Alanja, doveli do toga da je Faselis do 13. veka izgubio svoj značaj i da su ga stanovnici u velikom broju napustili. [3]
Faselis danas
urediVećina sačuvanih ruševina pripada rimskom i vizantijskom periodu i nalaze se na glavnoj ulici koja povezuje severnu i južnu luku. U području pozorišta i agore nalazi se mali trg, na jugoistočnoj strani od kojeg vodi stepenište do pozorišta i akropole. Sagrađena u 4. veku pre nove ere. na padini akropole, pozorište je relativno malo (njegovih 20 redova je predviđeno za 3.000 ljudi) i predstavlja tipičan primer amfiteatra iz helenističkog perioda. Ruševine koje su sačuvane do danas pokazuju da su teatar izgradili Rimljani. U kasnom rimskom periodu, amfiteatar je služio kao arena, a u kasnom vizantijskom periodu njegova scena se koristila kao deo gradskog zida.
Desno od ulaza u grad nalaze se najstariji zidovi gradske tvrđave (3. vek p. n. e.), kao i ruševine, najverovatnije hram ili monumentalna kripta. Na padinama iza severne luke nalazi se gradsko groblje. Najimpresivnije ruševine Faselisa su vodovod koji se uzdiže iznad parkinga. U blizini je vidljiv kapacitet za vodu. Grad je snabdevan vodom iz izvora na severnom brdu. U gradu su postojale tri agore: jedna nasuprot pozorištu, druga dva na desnoj strani glavne ulice koja vodi do južne luke. Unutar agore, koja se nalazi nasuprot pozorištu, vide se ruševine male bazilike vizantijskog perioda. Impresivne i urbane kupke na gradskom trgu. Posebno su zanimljive male kupke, čiji je sistem grejanja bio tipičan za rimska kupatila. U dve nekropole grada nalaze se grobnice sa poklopcima koji prikazuju figure Erosa i lavova.
Reference
uredi- ^ „Faselis Turističeskie mesta Turcii-Fazselis”. Arhivirano iz originala 8. 9. 2011. g. Pristupljeno 21. 1. 2019.
- ^ Kunar, Serhat. Vsя Turciя. Turističeskiй spravočnik i istoriя. — Stambul: NET Turistik Яйыnlar A. Š., 2008. — 136 s. ISBN 978-975-479-632-1 nevažeći ISBN.. (s. 83.)
- ^ [http://www.newadvent.org/cathen/11790b.htm Phaselis Catholic Encyclopedia|Katoličke enciklopedije
