Filc
Filc je netkani materijal koji se dobija presovanjem vlakana životinjskog porekla. Dok su neki tipovi filca veoma mekani, neki su dovoljno jaki da mogu biti upotrebljavani kao građevinski materijal. Može biti bilo koje boje, veličine i oblika.
Filc je jedan je od najstarijih materijala poznatih čoveku. Tehnologija izrade je starija od tkanja i pletenja, ali filc još uvek prave nomadski narodi u Centralnoj i severnim delovima Istočne Azije, gde se koristi za ćebad, šatore i odeću; neki od tih proizvoda su tradicionalni, kao što je jurta, dok su neki pravljeni specijalno za prodaju turistima, npr. ukrašene papuče. U Zapadnom svetu, filc ima široku upotrebu u primenjenim umetnostima, naročito u dizajnu tekstila, gde je veoma cenjen kao ekološki tekstil. Filc je bitan deo grafičke prese, i služi kako da prenese pritisak valjka na veću površinu, tako i da pritiskom deformiše papir za potrebe duboke štampe.[1]
Proces nastanka uredi
Filc nastaje tehnikom koja se zasniva na svojstvu da usled mehaničkog i toplotnog delovanja, vlažno platno uz pomoć sapuna se međusobno uplete u čvrstu strukturu.
Naime, čisto vlakno životinjskog porekla, vuna, se donosi balirano u pogone za pravljenje filca. Visokokvalitetna bela vuna se uvek čuva odvojena od manje kvalitetne ili reciklirane vune. Različite vrste vunenih vlakana se mešaju u zavisnosti od tipa filca koji se pravi. U industrijskoj preradi, rotirajući valjci češljaju vlakno, poravnajući je u fine slojeve. Za razliku od ostalih tehnika koje prave druge vrste platna, kod filcovanja vuna se ne prede u nit, već nakon što se formiraju slojevi željene debljine, isti se prekrivaju vlažnim platnom kako bi se vodena para zadržala u materijalu. Termičkom obradom, odnosno uparavanjem materijala, izdvaja se slojevita struktura koja će se gusto ispreplitati tokom kompresovanja između oscilatornih ploča. Pri visokoj temperaturi, pritisku, u prisustvu vlage i neprestanog kretanja, platno postaje trajno ispretpletano, odnosno filcovano. Zahvaljujući građi vunene niti, koje je prekrivena krljušti sličnoj ribljoj, vlakna se u tom postupku valjanja čvrsto međusobno isprepliću, zapinju i upliću. Na kraju se dobije gust i neraskidiv materijal – filc.
Ponekad, za dodatnu čvrstinu filca koja je potrebna za pojedine upotrebe, dobijen materijal se nakon toga namoči u vrućoj vodi i dodatno kompresuje između valjaka.
Nakon toga sledi fini deo, odnosno seku se neravni krajevi, filc se suši i prolazi kroz jednu vrstu presovanja kako bi se osigurala jednaka debljina novonastalog materijala. Konačno, filc se urola i pakuje i kao takav je spreman za distribuciju.
Vrste filca uredi
Nečisti vuneni filc sadrži najmanje 30% vune, inače platno teško može ostati jedinstvena celina. Čisti veštački filc nije nastao procesom valjanja uopšte, već je, zapravo, sašiven.
Šivenje filca je proces nastajanja veštačkog filca, sa manje od 30% vune. Taj filc najčešće nastaje ručnim radom, te se može nabaviti u relativno malim količinama. S druge strane, postoji i industrijska proizvodnja ovakvog filca, pomoću mašine sa velikim brojem malih iglica. Te iglice su specijalno napravljene tako da imaju zarez na vrhu koji omogućava uzimanje vlakna sa vrha materijala i njegovo zapetljavanje sa ostatkom.
Primena uredi
Filc ima široku primenu, od ručno pravljenih poklona, tepiha, šešira, obuće, sve do automobilske industrije. Filc se često koristi kao sastavni deo muzičkih instrumenata: klavirski čekići su filcem obloženi oko drvenog jezgra, filc se takođe koristi kod bubnjeva, radi zaštite od pucanja činele i pomažući da proizvede čist zvuk, kao i ispod tastera na harmonici za kontrolu buke i mekši dodir, kao i mnoge druge svrhe.
-
Šešir od filca -
Zepe od filca -
Klavirski čekići -
Činele rasklopljene na delove. -
Fino sečeni komadi filca.
Spoljašnje veze uredi
- Filcovanje vune - tehnika prerade vune
- (jezik: engleski) Filc: šta je to i kako se pravi?
- (jezik: engleski) Istorija filca