Firentinska katedrala
Firentinska katedrala ili Santa Marija del Fjore (ital. Santa Maria del Fiore ili jednostavno Duomo od latinskog Domus Dei; „kuća Boga“) je jedna od najpoznatijih italijanskih građevina i simbola Firence. Nalazi se u samom središtu Firence koji je zaštićen kao svetska baština. Crkva je peta (ili kako neki smatraju četvrta) po veličini u Evropi (posle bazilike Svetog Petra u Rimu, katedrale Sv. Pavla u Londonu, seviljske katedrale i milanske katedrale[1]) i sve do danas najviša građevina u gradu. Duga je 153 metara. Izgradnja je počela 1296. ali je zbog kompleksnosti plana kupole, završena tek 173 godina kasnije - 1436. i to zahvaljujući Filipu Bruneleskiju koji je za ovaj poduhvat izumeo posebnu mašinu.[2] Zbog dugog trajanja izgradnje katedrala je poprimila i gotičke i renesansne oblike.
| Firentinska katedrala | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Osnivanje | 1436 |
| Mesto |  Firenca |
Istorija uredi
Santa Marija del Fiore je podignuta na mestu druge firentinske katedrale posvećene Svetom Reparati;[3] prva je bila bazilika San Lorenco di Firence, čiju je prvu zgradu kao crkvu 393. godine osveštao Sveti Amvrosije Milanski.[4] Drevna građevina, osnovana početkom 5. veka i koja je pretrpela mnoge popravke, raspadala se sa godinama, prema delu Nuova Cronica Đovanija Vilanija iz 14. veka,[5] i više nije bila dovoljno velika da opslužuje rastuću populaciju grada.[5] Drugi veliki toskanski gradovi su preduzeli ambiciozne rekonstrukcije svojih katedrala tokom kasnog srednjeg veka, kao što su Piza i posebno Sijena gde ogromna predložena proširenja nikada nisu završena.
Gradsko veće je odobrilo projekat Arnolfa di Kambija za novu crkvu 1294. godine.[6] Di Kambio je takođe bio arhitekta crkve Santa Kroče i palate Vekio.[7][8] On je projektovao je tri široka broda koji se završavaju ispod osmougaone kupole, a srednji brod pokriva područje Santa Reparate. Prvi kamen je 9. septembra 1296. položio kardinal Valerijana, prvi papski legat ikada poslat u Firencu. Izgradnja ovog ogromnog projekta trebalo je da traje 140 godina; Arnolfov plan za istočni kraj, iako je ostao u koncepcionom stadijumu, bio je znatno proširen u veličini.
Nakon što je Arnolfo umro 1302. godine, radovi na katedrali su usporeni tokom skoro 50 godina. Kada su 1330. godine u Santa Reparati otkrivene mošti Svetog Zenobija, projekat dobija novi zamah. Godine 1331, Arte dela Lana, ceh trgovaca vunom, preuzeo je pokroviteljstvo za izgradnju katedrale i 1334. imenovao Đota da nadgleda radove. Uz pomoć Andrea Pizana, Đoto je nastavio di Kambiov dizajn. Njegovo glavno dostignuće bila je izgradnja zvonika. Kada je Đoto umro 8. januara 1337, Andrea Pizano je nastavio sa zgradom sve dok radovi nisu obustavljeni zbog crne smrti 1348. godine.
Godine 1349. radovi na katedrali su nastavljeni pod vodstvom niza arhitekata, počevši od Frančeska Talentija, koji je završio zvonik i proširio celokupni projekat da bi uključio apsidu i bočne kapele. Godine 1359, Talentija je nasledio Đovani di Lapo Gini (1360–1369) koji je podelio središnji brod na četiri kvadratna polja. Ostali arhitekti su bili Alberto Arnoldi, Đovani Dambrođo, Neri di Fioravanti i Andrea Orkanja. Do 1375, stara crkva Santa Reparata je srušena. Naos je završen 1380. godine, a samo je kupola ostala nedovršena do 1418. godine.
Dana 19. avgusta 1418,[9] Arte dela Lana raspisala je konkurs za arhitektonsko rešenje za podizanje Nerijeve kupole. Dva glavna konkurenta bila su dva majstora zlatara, Lorenco Giberti i Filipo Bruneleski, od kojih je poslednjeg podržao Kozimo de Mediči. Giberti je bio pobednik takmičenja za par bronzanih vrata za krstionicu 1401. godine i doživotna konkurencija između njih je ostala oštra. Bruneleski je pobedio i dobio proviziju.[10]
Galerija uredi
-
Pogled sa mihelanđelovog brda -
Firentinska katedrala -
Fotografija katedrale sa početka 20. veka
_-_n._9610_-_Firenze_-_La_Cattedrale.jpg)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Guida all'Italia, Vol. 3, Oscar Mondadori, Verona 1971, strana. 148.
- ^ Ermengem, Kristiaan Van. „Duomo di Firenze, Florence”. A View On Cities (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 19. 10. 2019. g. Pristupljeno 5. 2. 2016.
- ^ Bartlett, str. 36–37; according to Bartlett, the people of Florence continued to call the cathedral by its former name for some time after reconstruction.
- ^ Tarihi, Güncelleme (23. 5. 2018). „Michelangelo Rönesans döneminde Floransanın önde gelen Medici Ailesinin özel bir isteği üzerine hangisini yapmıştır”. Haber46 (na jeziku: turski). Arhivirano iz originala 5. 7. 2018. g. Pristupljeno 5. 7. 2018.
- ^ a b Barlett, str. 36
- ^ Haines, Margaret (1989). „Brunelleschi and Bureaucracy: The Tradition of Public Patronage at the Florentine Cathedral”. I Tatti Studies in the Italian Renaissance. 3: 89—115. JSTOR 4603662. S2CID 159633596. doi:10.2307/4603662. Arhivirano iz originala 26. 12. 2019. g. Pristupljeno 20. 8. 2019.
- ^ Krén, Emil; Marx, Daniel. „View of the nave and choir by ARNOLFO DI CAMBIO”. Web Gallery of Art. Arhivirano iz originala 26. 12. 2019. g. Pristupljeno 5. 7. 2018.
- ^ Sannio, Simone (12. 1. 2017). „Inside the House of Medici (Part II): Palazzo Vecchio”. L'Italo-Americano. Arhivirano iz originala 7. 2. 2020. g. Pristupljeno 5. 7. 2017.
- ^ King 2000, str. 1
- ^ Zucconi, Guido (1995). Florence: An Architectural Guide. San Giovanni Lupatoto, Vr, Italy: Arsenale Editrice srl. ISBN 978-88-7743-147-9.
Literatura uredi
- Vittorio Serra, Florence, Bonechi Edizioni "Il Turismo", Florence, (2001) ISBN 978-88-7204-279-3
- Laurie Schneider Adams, A History of Western Art, McGraw Hill, New York, (2001) ISBN 0-7-231717-5 nevažeći ISBN
- Velike arhitekture svijeta, John Julius Norwich, Marjan tisak, Split, (2005) ISBN 978-953-214-266-2
- Bartlett, Kenneth R. (1992). The Civilization of the Italian Renaissance (Paperback). Toronto: D.C. Heath and Company. ISBN 0-669-20900-7.
- King, Ross (2000). Brunelleschi's Dome: How a Renaissance Genius Reinvented Architecture. London: Chatto & Windus. ISBN 9781620401941.
- Jepson, Tim (2001). The National Geographic Traveler, Florence & Tuscany. National Geographic Society. ISBN 978-90-215-9720-1.
- Millon, Henry A., ur. (1994). Italian Renaissance Architecture: from Brunelleschi to Michelangelo. London: Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-27921-2.
- Montrésor, Carlo (2000). The Opera del Duomo, Museum in Florence. Mandragora.
- Tacconi, Marica S. (2005). Cathedral and Civic Ritual in Late Medieval and Renaissance Florence: The Service Books of Santa Maria del Fiore. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81704-2.
- Wirtz, Rolf C. (2005). Kunst & Architektur, Florenz. Könemann. ISBN 3-8331-1576-9.
- Cupola di Santa Maria del Fiore: il cantiere di restauro 1980–1995, a cura di Cristina Acidini Luchinat e Riccardo Dalla Negra. Istituto poligrafico e Zecca dello Stato (Roma). 1995. ISBN 978-88-240-3956-7. Library of Congress permalink
- Devémy, Jean-François (2013). Sur les traces de Filippo Brunelleschi, l'invention de la coupole de Santa Maria del Fiore à Florence. Suresnes: Les Editions du Net. ISBN 978-2-312-01329-9. (in line presentation)
- Gärtner, Peter J. (1998). Filippo Brunelleschi 1377-1446. Köln : Könemann. ISBN 978-3-8290-0241-7.
- "The Great Cathedral Mystery", PBS Nova TV documentary, 12 February 2014
- Castoldi, A.; Chiarugi, A.; Giuseppetti, G.; Fanelli, A.; Petnni, G. (1987). „Static Monitoring System for the Brunelleschi Dome in Florence”. IABSE Reports. Zurich: ETH-Bibliothek. 56.
- Fanelli, Michele (11. 9. 2014). „The Importance of Monitoring, Behaviour Analysis and Diagnostic Techniques in the Preservation of Great Historical Structures”. Proceedings of the Workshop on the Structural Cracking of the Cupola of Santa Maria del Fiore. Los Alamos, New Mexico: Los Alamos National Laboratory.
- Gamberini, Diletta (2017). „La 'Concucia Nana' Di Federico Zuccari: Critica D'arte in Versi All'ombra Del Giudizio Universaleer La Cupola Di Santa Maria Del Fiore”. Mitteilungen des Kunsthistorischen Institutes in Florenz (na jeziku: Italian). Kunsthistorisches Institut in Florenz, Max-Planck-Institut. 59 (3): 362—87. JSTOR 26454394.
- Hunt, Don, "Secrets of the Duomo" Arhivirano 28 jul 2014 na sajtu Wayback Machine, Journal, Issue 2, 2014, International Union of Bricklayers and Allied Craftworkers
- Haines, Margaret (2011). „Myth and Management in the Construction of Brunelleschi's Cupola”. Tatti Studies in the Italian Renaissance. Villa I Tatti: The Harvard Center for Italian Renaissance Studies. 14/15: 47—101. S2CID 193315877. doi:10.1086/its.14_15.41781523.
- Manetti, Giacomo; Bellucci, Marco; Bagnoli, Luca (2020). „The construction of Brunelleschi's dome in Florence in the fifteenth century: between accountability and technologies of government”. Accounting History Review. Taylor & Francis. 30 (2): 141—169. S2CID 211446113. doi:10.1080/21552851.2019.1686036. hdl:2158/1175096
. - Mueller, Tom (februar 2014), „Brunelleschi's Dome: How did a hot-tempered goldsmith with no formal architectural training create the most miraculous edifice of the Renaissance?”, National Geographic Magazine, str. 50—51, Arhivirano iz originala 25. 5. 2016. g., Pristupljeno 28. 12. 2014
- Ottonia, Federica; Blasi, Carlo (2015). „Results of a 60-Year Monitoring System for Santa Maria del Fiore Dome in Florence”. International Journal of Architectural Heritage: Conservation, Analysis, and Restoration. Taylor & Francis. 9 (1): 7—24.
- Ricci, Massimo, Il genio di Brunelleschi e la costruzione della Cupola di Santa Maria del Fiore, Livorno : Casa Editrice Sillabe S.r.l., April 2014. (The genius of Filippo Brunelleschi and the construction of the dome of Santa Maria del Fiore). ISBN 978-88-8347-691-4. The book is the result of forty years of research on the secret technique with which Brunelleschi built the Dome of Santa Maria del Fiore in Florence. Ricci makes the case for the dome being an inverted arch and uses a herringbone pattern (spina a pesce) for the dome's bricks.
- Vereycken, Karel, "The Secrets of the Florentine Dome", Schiller Institute, 2013. (Translation from the French, "Les secrets du dôme de Florence", la revue Fusion, n° 96, Mai, Juin 2003)
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični sajt katedrale
- Zvanični veb-sajt
- Brunelleschi's Dome – en
- „The Cathedral”. The Florence Art Guide. 2004. Pristupljeno 14. 7. 2006.
- Museums in Florence – Cathedral and Giotto Belltower
- Horner, Susan; Horner, Joanna (27. 12. 2005). „Chapter III: The Cathedral – Exterior”. Walks in Florence. Pristupljeno 14. 7. 2006.
- NGM.NationalGeographic.com 2014– 02 Il Duomo 360 Panorama View Interactive Arhivirano 5 april 2018 na sajtu Wayback Machine
- NGM.NationalGeographic.com 2014-02 Il Duomo Cutaway Interactive Arhivirano 31 mart 2018 na sajtu Wayback Machine
- ngm.nationalgeographic.com 2014-02 ll Duomo Piazza 360 degree panorama interactive Arhivirano 23 februar 2018 na sajtu Wayback Machine
- ngm.nationalgeographic.com 2014-02 Il Duomo Compared to other Domes Interactive Arhivirano 1 mart 2018 na sajtu Wayback Machine