Fuksov koncept
Leonard Fuks (Leonhart Fuchs, 1501-1566), nemački lekar i botaničar, objavio je 1542. godine De Historia Stirpium Commentarii (Spis o proučavanju drveća). Fuks iznosi koncept botaničke bašte koji je gotovo neizmenjen do danas a zasniva se na pet obaveznih elemenata:
- Hortus simplicium (hortus medicus, hortus botanicus, hortus vivus), bašta pod nadzorom naučnika sa obeleženim biljkama za istraživanje i edukaciju;
- Herbarium (hortus siccus), kolekcija suvih obeleženih biljaka, zalepljenih za papir, složenih po određenom redu;
- Predavač, iz oblasti lekovitog bilja, kasnije univerzitetski profesor sa kabinetom koji predaje materia medica, kasnije botaniku;
- Museum botanicum, odlagalište za različite botaničke materijale koji nisu pogodni za herbarijum, kao što su plodovi, seme, šišarke, uzorci drveta i kore;
- Hortus pictus (florilegium), kolekcija obeleženih, verno prikazanih ilustracija različitih botaničkih objekata.
Objavljivanju Fuksovog koncepta prethodio je XV vek vreme geografskih otkrića i intenzivna introdukcija biljaka. Godine 1545. osnovan je "Orto Dei Semplici" u Padovi, prva botanička bašta koja je u sebi sadržala Fuksov koncept[1] i postala mesto za gajenje i proučavanje biljaka. To je bio ugledni model za sve kasnije vrtove ovog tipa, kako na severu tako i na jugu. Iste godine, pored Padove osnivaju se i botaničke bašte u Pizi i Firenci. Sledi Bolonja 1568. godine, a onda i van Italije: 1580. Lajpcig, 1587. Lajden, 1621. Oksford, 1626. Pariz...
- ^ Prvom botaničkom baštom uopšte može se smatrati i vrt koji je Matthaeus Sylvaticus (oko 1280- oko1342) srednjovekovni latinski lekar, pisac i botaničar osnovao početkom XIV veka pri medicinskoj školi u Salernu. Godine 1333. u Veneciji je osnovana medicinska botanička bašta, ali ni jedna od njih nije primarno bila kolekcija biljaka, nego je podređena primeni biljaka u medicini i daleko od Fuksovog kocepta.
Literatura
uredi- Grbić, M. (2015): Istorija vrtne umetnosti. Univerzitet u Beogradu. Beograd. ISBN 978-86-7299-227-4