Hajdelberški čovek
Hajdelberški čovek (lat. Homo heidelbergensis), izumrla vrsta ili podvrsta praistorijskog čoveka, koja je naseljavala Evropu sredinom Pleistocena (pre oko 700 do 200 hiljada godina). Evolutivno, ova vrsta nastala je evolucijom Uspravnih ljudi (ponekad se smatra evropskom podvrstom Uspravnog čoveka) doseljenih iz Afrike u Evropu i predstavlja zajedničkog pretka Neandertalaca i Kromanjonaca. Kulturno, ova vrsta pripada starijem kamenom dobu.[1]
Karakteristike uredi
Uspravni čovek (lat. Homo erectus) je prva vrsta praistorijskih ljudi koja je napustila Afriku i osvojila Evropu i Aziju (počev od pre 1,8 miliona godina). Prvi ostaci ljudskog nastanjivanja u srednjoj i južnoj Evropi datirani su na pre oko 1,8 miliona godina pre n.e. Obrađeni obluci zajedno sa kostima mastodonata otkriveni su kod mesta Šilak, u Gornjoj Loari (Francuska). Pojava Hajdelberškog čoveka, kao nove vrste (ili podvrste Uspravnog čoveka) vezuje se za pojavu dve nove kulture u obradi kamena u Evropi: starije klaktonijanske (pre 800-300 hiljada godina) i mlađe ašelske (pre 300-100 hiljada godina). Ašelsku kulturu odlikuje prisustvo bifacijalnih alatki raznog oblika. Prve grubo obrađene bifacijalne alatke (abevilijenske ili preašelske epohe) i prva oruđa na odbicima (tzv. klaktonijanska kultura) datirani su na pre oko 800.000 godina. Prvi tragovi korišćenja vatre (datirani na pre oko 650 hiljada godina) otkriveni su u pećini Eskale, na ušću Rone. U Tautavelu (Istočni Pirineji) otkriveno je prebivalište u pećini, datirano na pre oko 450.000 godina. Jedan deo pećine očigledno je bio namenjen za obradu kremena. Istom periodu pripadaju i ostaci ograđenog ognjišta otkriveni u Vertezelesu (u Mađarskoj), koji svedoče o vladanju vatrom. Prve kolibe (zemunice), otkrivene u mestu Tera Amata kod Nice, sa uređenim ognjištem zaštićenim zidićem od kamena u unutrašnjosti koliba, datirane su na pre oo 380.000 godina. Pojava nove musterijanske kulture obrade kamena, datirana na pre oko 200.000 godina, vezuje se za pojavu nove vrste čoveka u Evropi, Neandertalca, za koga se veruje da je evoluirao od Hajdelberškog čoveka.[1]
Vidi još uredi
- Abevilijenska kultura, najstarija kultura Kamenog doba
- Ašelska kultura, kultura Uspravnog i Hajdelberškog čoveka
- Klaktonijanska kultura, kultura Hajdelberškog čoveka
- Musterijanska kultura, kultura Neandertalskog čoveka
Izvori uredi
- ^ a b VELIKA TEMATSKA ENCIKLOPEDIJA LAROUSSE. 1. Beograd: MONO I MANJANA. 2005. str. 410—411. ISBN 86-7804-019-X.