Hrišćanstvo u Libanu

Liban je jedna od svega tri države Bliskog istoka (druge dve su Republika Kipar i Sirijska Arapska Republika), u kojoj su hrišćani državotvorna zajednica. Hrišćani su činili 55 % stanovništva Libana 1932. godine, ali se njihov broj koncem vijeka snizio. Ovo je posljedica tijesne uzajamne veze mjesnih hrišćana sa Vatikanom i Francuskom. Većina hrišćana u Libanu su maroniti. Ostali hrišćani pripadaju grčkoj i jermenskoj zajednici.

Hrišćanstvo u Libanu je drevnije od islama. U vizantijskoj epohi mjesni hrišćani potčinjavali su se Antiohijskoj patrijaršiji. Maroniti, koji čine glavninu sirijskih monotelita, otpali su od Jedne, Svete, Saborne i Apostolske Crkve u VI vijeku.

Arapska najezda je učvrstila libanske hrišćane, koji su ubrzo prešli na upotrebu arapskog jezika. Krstaški ratovi su izazvali oduševljenje u redovima maronita, i doprinijeli njihovom zbližavanju sa rimokatolicima i sa Francuskom državom (u vrijeme Jerusalimskog kraljevstva). Dvadeseti vijek je obilježen žestokim sukobima između hrišćanskih i muslimanskih zajednica u Libanu.

Osim maronita, u Libanu žive sljedeće hrišćanske zajednice:  jermenska (ispovijedaju monofizitizam), rimokatolička i protestantska (evangelisti).

Libanski politički sistem je zasnovan je na podjeli vlasti među raznim nacionalnim i vjerskim zajednicama. Skupštinu čine 64 četiri poslanika muslimana i isto toliko hrišćana. Godine 1934. hrišćani i muslimani su potpisali Nacionalno poglavlje prema kojem se predsjednik Libana bira iz redova hrišćana, sunitskim muslimanima pripada mjesto premijera, a muslimanima šiitima stolica predsjednika libanske skupštine. Glavnog ministra u vladi imenuje grčka pravoslavna zajednica. Jedno do dva ministarska mjesta pripadaju Jermenima.

Ekonomski i finansijski kapital je pod kontrolom maronita, koji imaju na desetine političkih stranaka da zaštite svoje interese. Maronitski patrijarh jedan je od najuticajnih ljudi u zemlji.

Jermeni u Libanu

Još početkom prošlog vijeka hrišćanske zajednice Bliskog istoka igrale su značajnu ulogu u političkom, ekonomskom i kulturnom životu regiona. Međutim, kao posljedica pojave panislamske i panarapske ideologije, arapsko-izraelskog rata i etničkog čišćenja broj hrišćana se značajno umanjio. Bjekstvo hrišćana iz Egipta, Sirije, Iraka, Palestine i Libana dovelo je do promjene u državnoj strukturi u tim zemljama i promene političkih i ekonomskih orijentira.

Jermenski hrišćani u većem broju pojavili su se u Libanu nakon genocida nad Jermenima u Otomanskoj imperiji, mada su i ranije živjeli u mnogim zemljama Bliskog istoka - u Svetoj Zemlji, Palestini, Antiohiji, planinskom Libanu... Aktivno su učestvovali u etnogenezi libanskih hrišćana, prije svega maronita i tz sirijskih antiohijskih hrišćana.

Jermeni iz Kilikije, među njima i kneževske porodice, preselile su se na Bliski istok i stopile s mjesnim hrišćanima. Ne čudi što mnoge uticajne libanske porodice vode porijeklo baš iz Kilikije. Većina libanskih Jermena su potomci izbjeglica iz Otomanske Turske. Izbjeglice su izgradile niz kompaktnih naselja u raznim, do tada močvarnim, oblastima Bejruta. U početku su gradili barake, a zatim im je dozvoljeno da zidaju kuće i zgrade, koje stoje i danas.

Libanska jermenska zajednica je uglavnom naseljena u glavnom gradu - Bejrutu i ​​okolini, kao i u dijelovima Metn i Zahle. Jermeni takođe žive u odvojenim četvrtima Tripolija, Tira i Sidona, a rasuti su u oblastima planinskog Libana, gdje je uporište maronitskih hrišćana.

Tradicionalno, Jermeni Libana su sljedbenici tri glavne hrišćanske denominacije.

• Većina su pripadnici Jermenske Apostolske Crkve čiji je egzarh u Kilikiji (Turska). Imaju 13 bogomolja.
• Jermeni rimokatolici su takođe brojni u Libanu. Rezidencija patrijarha nalazi se u Bejrutu. Imaju 7 hramova.
• Jermeni protestanti (evangelisti) uglavnom žive u Bejrutu i ​​okolini, i u gradu Ajndžaru. Imaju 6 hramova.

Po religioznom oprijedeljenju Jermeni između sebe postavljaju jasnu granicu, ali u pogledu etniciteta drže se kao jedna skupina. Sve hrišćanske zajednice su priznate i imaju ne mali uticaj u državi.

U Libanu postoje desetine obrazovnih i duhovnih institucija jermenskih hrišćana. Jermenski zavodi su veoma ugledni među Libancima, kako hrišćanima, tako i muslimanima. Na primjer, jermenski Evangelistički koledž je popularan među svim hrišćanskim grupama u Libanu. Jermenski Univerzitet „Ajkazjan” se smatra svjetionikom zapadnog obrazovanja. Posebnu ulogu imaju jermenske rimokatoličke srednje škole i druge obrazovne ustanove u kojima su obrazovani mnoge istaknute političke ličnosti u Libanu. Katoličko bratstvenici u Bzumaru ima veliku biblioteku i seminariju osnovanu 1771. godine.

Libanska jermenska štampana glasila, radio i televizija igraju veoma važnu ulogu.

Jermenske dobrotvorne organizacije posluju u svim oblastima Libana. Tokom posljednje izraelske agresije na Liban, oni su pomogli izbjeglicama u južnom dijelovima države u pružanju zdravstvene usluge i centrima za rehabilitaciju. Jermenske crkve su postale utočišta za lica koja su ostala bez sopstvenog doma.

U toku građanskog rata, kada je religiozni sukob prijetio da ugrozi ustrojstvo libanske države, jermenska zajednica se držala po strani, ne podržavajući ni hrićane, ni muslimane. Zbog toga je trpjela pritisak radikalnih hrišćana koji su imali moć u velikom broju ključnih oblasti Libana. U toku građanskog rata, od 1975. do 1990. godine, mnogi Jermeni su napustili Liban. Po nezvaničnim procjenama taj broj iznosi oko 200.000 ljudi. I jermenski kapital je u značajnoj mjeri stradao. Uprkos svemu, jermenska zajednica je nastavila da utiče na zbivanja u državi u kojoj 60% čine muslimani, a 40% hrišćani.

Jermeni kao zastupnika i zaštitnika svoje etničke zajednice u Libanu i Siriji vide upravo vlast u susjednoj Siriji. Ne čudi što su politički protivnici optužili Jermene da su stali na stranu Hezbolaha jer od njih očekuju da zaštite mnogobrojne sunarodnike u Siriji i Iranu.

Kolektivno sjećanje na genocid umnogome pomaže Jermenima da sačuvaju identitet u dalekom rasijanju. Veliki broj libanskih Jermena naselio se u Jermeniju, jedan broj je otišao u SAD i Kanadu i ta pojava obespokojava jermenske vođe u Libanu. Polagano opadanje broja Jermena u Libanu može dovesti do gubitka političke moći jermenskih partija, a to se neće odraziti dobro na život jermenske zajednice u Libanu.