Carigradska biblioteka

Carigradska biblioteka ili Carska biblioteka Konstantinopolja je bila biblioteka koja se tradicionalno smatra poslednjom velikom bibliotekom antičkog sveta. Osnovao ju je sredinom 4. veka tadašnji car Konstancije II (317—361), pre svega vođen religijskim motivima, odnosno nastojanjem da se hrišćanski tekstovi sa papirusa, koji se brzo raspadao u evropskoj klimi, prebace, odnosno prepišu na trajniji pergament. ^[1]

Istorija uredi

372. godine car Valens, Konstancijev naslednik je unajmio sedmoricu kaligrafa sa namerom da vredne hrišćanske manuskripte prebaci sa papairusa na pergament. Iako su prednost imali hrišćanski tekstovi, biblioteka je narasla, odnosno među prepisivani tekstovima su se našli i ranija, pred-hrišćanska dela klasične grčke i rimske književnosti. 473. godine je deo knjiga izgoreo u požaru.

Prema istoričaru Zosimi iz Konstantinopolja, za vreme cara Julijana Apostate (331—363), biblioteke je bila smeštena u carskom tremu, gde su se nalazili svi spisi koje je car Julijan Apostata posedovao. Neumorno je nabavljao nove spise i sa većom pažnjom je vršio pregled biblioteke nego ostalih carskih riznica. Veliki antički istoričar Amijan Marcelin (325/335 - oko 400.) opisuje cara Julijana Apostatu kao bibliomana.^[2]

U Teodosijevom kodeksu (14.9.2) nalazi se beleška da je 372. godine car Valens (328-378. g.) naredio da se zaposle sedmorica pisara (četvorica za grčki i trojica za latinski tekst) i nekoliko saradnika koji će voditi brigu o biblioteci. Na osnovu ovog podatka, znamo da je dvorska biblioteka posedovala grčke i latinske spise, koji verovatno nisu bili smešteni odvojeno.

Car Teodosije II (408—450) je 425. godine izdao je dekret o osnivanju Carigradskog univerziteta, na kome su se nalazile katedre za izučavanje gramatike, retorike, prava i filozofije. Najverovatnije je u sklopu univerziteta uvrštena i dvorska biblioteka, koja je polako dobijala status centralne biblioteke u Vizantijskom carstvu. Prema beleški vizantijskog hroničara i teologa Jovana Zonare (12. vek), u biblioteci se nalazilo oko 120.000 tomova pre nego što je nastradala u požaru 475. godine. Posle požara izvršena je restauracija fonda.

Bibliotečki fond dvorske biblioteke nije sadržao samo hrišćanske spise nego i spise koje pripadaju helenskoj baštini. Ne zna se tačno ko je koristio fond biblioteke. Moguće je da je u početku korišćenje fonda bilo namenjeno samo članovima carske familije, onima koji su služili na dvoru i odabranoj grupi naučnika. Od perioda kada je Teodosije II osnovao Carigradski univerzitet, dvorska biblioteka imala je svrhu Univerzitetske biblioteke.

Biblioteka je konačno uništena 1204. za vreme Četvrtog krstaškog rata. Njene ostatke je kasnije preuzeo otomanski sultan Mehmed II Osvajač nakon pada Carigrada 1453. ^[3]

Izvori uredi

^ Harris 1999, str. 76.
^ Preserving The Intellectual Heritage-Preface — Council on Library and Information Resources
^ Harris 1999, str. 72–73

Literatura uredi

Harris, Michael H. (1999). History of Libraries of the Western World. Scarecrow Press. str. 72—73. ISBN 978-0-8108-7715-3.

[FOOTNOTEHarris199976-1] Harris 1999, str. 76.

[2] Preserving The Intellectual Heritage-Preface — Council on Library and Information Resources

[3] Harris 1999, str. 72–73

[1]

[2]

[3]