Crkva Svete Petke u Žabljanu
Crkva Svete Petke nalazi se na udaljenosti od jednog kilometra severno od sela Žabljana. Posvećena je Prepodobnoj Majci Paraskevi koja se proslavlja 27. oktobra međutim narod se u ovoj crkvi, u većem broju, okuplja 8. avgusta, kada se proslavlja Prepodobnomučenica Paraskeva Rimljanka. Znatan broj ljudi okuplja se i na Bogorodični praznik Živonosni Istočnik kada su seoske litije. Ovaj praznik je pokretan i proslavlja se u prvi petak nakon Vaskrsa.
| Crkva Svete Petke | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Žabljane |
| Opština | Leskovac |
| Država |  Srbija |
Hram Sv. Petke u Žabljanu nalazi se u sastavu Crkvene opštine Vučje.[1]
Istorijat hrama
urediPrema jednom verovanju crkva u Žabljanu postojala je još za vreme Nemanjića. Ova crkva porušena je za vreme Turaka jer se samo selo Žabljane pominje u XV veku pod imenom Žablja bara. Postoji legenda o ovoj crkvi po kojoj su Turci, nakon što su je srušili, skinuli crkveno zvono i u njega stavili zlato a potom to sakrili u bunar koji je zatrpan.
Crkve su za vreme Turaka veoma teško obnavljane pa je žabljanska crkva bila potpuno zaboravljena sve do Drugog svetskog rata. Nakon oslobođenja, 1945. godine, jedan meštanin sazidao je novu crkvu od tugle na mestu porušenog crkvišta za vreme Turaka. Ova crkva bila je jedna mala prostorija dimenzija 3x2 metara. Zbog tadašnjih okolnosti crkva nije do kraja završena a nekoliko hektara oko crkve zaplenjeno je. Nakon ovoga crkva je ponovo pala u zaborav a potom se i urušila. Crkva tuglara ponovo je obnovljena 1983. od strane jednog meštanina sa idejom da se podigne nova od čvršćeg materijala. Projekat za novu crkvu od čvrstog materijala (cigle) izradio je arhitekta Stojan Cvetanović. Radovi na izgradnji nove crkve počeli su 1987. godine a 1988. završeni su grubi radovi.
Konačno, crkva u Žabljanu, zahvaljujući donacijama, potpuno je dovršena 2008. godine. 12. oktobra iste godine episkop niški osveštao je hram. Liturgija je odslužena ispred ulaznih vrata crkve na improvizovanom svetom prestolu. Svetu Arhijerejsku liturgiju vladika je odslužio uz sasluženje: protojereja stavrofora Milutina Timotijevića, rektora niške Bogoslovije, protojereja stavrofora Slavka Milovanovića, arhijerejskog namesnika leskovačkog, jereja Bobana Stojkovića, profesora niške Bogoslovije, jereja Ivana Milanovića, paroha kopašničkog, jereja Bratislava Pešića, paroha bunuškog, jereja Miroslava Jovanovića, paroha rudarskog i đakona Vladice Savića.[1]
Izgled hrama
urediHram Sv. Petke zidan je po uzoru na crkvu Sv. Jovana u Vučju. Jednobrodan je, sa apsidom i otvorenim tremom. U izgradnji hrama korišćen je materijal koji se danas najviše koristi u izgradnji: cigla, beton i gvožđe. Hram je okrečen u belo a vrata, prozori i ostali otvori uokvireni su crvenom bojom. Trem je produžen da bi povezao hram sa zvonikom koi se nalazi desno od njega i tako od njih čini jednu celinu. Kao takav predstavlja specifično arhitektonsko rešenje koje se retko gde može videti. Hram sa ulaznim tremom a bez produženog trema dugačak je 15, širok 6 a visok 5,5 metara. Produženi trem, koji spaja hram sa zvonikom, dugačak je 8 metara. Kockastog je oblika, sa krovom, u gornjem delu su 4 polukružna otvora.
Ulazni trem ima 5 polukružna otvora dok produženi trem ima 4 polukružna otvora. Iza apside, u porti, nalazi se česma koja je zidana u potpunom skladu sa hramom.
Iznad glavnih, zapadnih, vrata nalazi se ikona Sv. Petke rađena na kamenu koju je oslikao ikonopisac Bratislav Zdravković iz Vučja.
Unutrašnja površina hrama je mala a tavanica je zasvedena. Pod je popločan mermernim pločicama, dok je oltarski deo, koji je 20 santimetara viši, pokriven brodskim podom. Na sredini naosa nalazi se drveno postolje na kome je celivajuća ikona Prepodobne Mati Paraskeve kojoj je hram posvećen. S desne strane nalazi se pevnica od drveta, a sa leve strane veliki krst. Ovaj krst oslikan je zanimljivim detaljima, u centru je Raspeće, levo Bogorodica, desno Sv. Jovan Bogoslov a u podnožju Adamova lobanja.
Naos i oltarski prostor deli ikonostas. Na dverima je prikazana scena Blagovesti. Iznad dveri prikazana je tajna večera, desno od nje su sveti apostoli Matej i Jovan i na kraju Sv. Georgije.
U centru oltara je časna trpeza koja je prekrivena sračicom, zatim inditijom i na kraju ilitonom u kome je uvijen antimins. Na časnoj trpezi nalaze se darohranilica i svećnjak, nema Svetog Jevanđelja, ono se donosi iz vučjanske crkve kada se služi liturgija. Sa leve strane nalazi se žrtvenik na kome nema svetih sasuda koji se takođe donose iz vučjanske crkve.[1]